Finn Mayer-Kuckuk và Frank Sieren
Handelsblatt ngày
31.01.2013
Nguyễn Hội dịch
01:05:am
06/02/13
Lời người dịch:
Nền
kinh tế Vìệt Nam cũng như hệ thống tài chánh ngân hàng Việt Nam hiện nay là một
“copy“ mang nhiều khiếm khuyết của nền kinh tế và hệ thống ngân hàng Trung
quốc. Nhân đọc được bài viết có giá trị về sự rủi ro của hệ thống ngân hàng
Trung quốc đăng trên trang nhất của nhật báo dành cho giới doanh nhân và kinh
tế của Đức “Handelsblatt“ ngày 31.01.2013 tôi xin được dịch ra tiếng Việt để
mọi người cùng tham khảo.
Nguyễn Hội
*
*
Trung
Quốc lừa cả thế giới: trong lĩnh vực nợ nần nhà nước là biểu tượng sáng chói.
Tuy nhiên rủi ro bạc tỷ trong lĩnh vực ngân hàng dùng chi phí cho các dự án
danh tiếng và chi phí cho các chương trình kích thích kinh tế. Bong bóng tín
dụng rất nguy hiểm đã được hình thành (tại Trung quốc).
Niềm tự hào mới nhất của Trung Quốc là tuyến đường sắt cao tốc 2 300 km với xe lửa màu trắng thon gọn nối liền Quảng Châu và Bắc Kinh, trung tâm kinh tế phía Bắc và phía Nam của quốc gia. Tốc độ tối đa là 300 km mỗi giờ.
Dự
án chỉ có một lỗi là không bao giờ có lợi nhuận.
Cho
tới nay công ty đường sắt Trung Quốc đã mượn nợ của ngân hàng tổng cộng là 280
tỷ euro để chi phí cho dự án này cũng như cho các dự án khác. Ngân hàng chủ nợ
có “thấy lại“ được số tiền cho vay nêu trên hay không là điều còn cao hơn là
nghi ngờ.
Bong
bóng nợ đã hình thành tại Trung Quốc, bong bóng này cũng như tất cả mọi thứ
khác hiện diện trên Nước Cộng hòa Nhân dân là rất vĩ đại. Nhà nước luôn luôn
chi phí hàng tỷ USD vào các dự án danh tiếng mới, chủ yếu được tài trợ bằng các
khoản vay nợ ngân hàng ngắn hạn. Họ muốn phát triển bằng mọi giá – cho dù nợ
ngập đầu.
Ở
phương Tây, các ngân hàng phải bảo đảm rủi ro tín dụng mà họ cho vay bằng vốn
của chính ngân hàng và tiền vốn bảo đảm này mỗi ngày mỗi tăng (bởi qui định của
pháp luật) và các khoản nợ xấu phải được xử lý bằng cách đưa vào các ngân hàng
xấu (bad debt bank), trong khi đó các ngân hàng Trung Quốc được thổi phồng to
một cách không kiểm soát được. “Hàng chục nghìn quan chức cấp thấp của chính
phủ và các nhà quản lý doanh nghiệp nhà nước đã mượn nợ mà không cần phải kiểm
tra, giám sát“, nhà kinh tế Michael Pettis của Đại học Bắc Kinh cho biết. Chính
thức là nhà nước không thiếu nợ cao. Tuy nhiên tất cả các rủi ro được dồn vào
bảng cân đối của các ngân hàng (bank balance sheet). Vì vậy, ngân hàng (tại
Trung Quóc) là lĩnh vực nguy hiểm nhất cho sự phát triển của nền kinh tế thế
giới. Họ phải phục vụ một nền kinh tế lớn nhất trên thế giới sau Hoa kỳ, nhưng
đồng thời cũng là nơi nhận chỉ thị của chính quyền xã hội chủ nghĩa trung ương.
Các khoản cho vay mà không có bất kỳ một kiểm soát từ bên ngoài. Theo các
chuyên gia, trên thực tế Trung quốc chỉ có đủ khả năng tăng trưởng từ 5% đến 6%
mà thôi, nhưng họ đặt mục tiêu cho năm nay là hơn tám phần trăm. Cơn nghiện tín
dụng đã phóng đại thực tế ở Trung Quốc.
Vòng
luẩn quẩn của việc giảm tăng trưởng và gia tăng nợ nần có vẻ đe dọa nặng nề hơn
là Trung Quốc có nhiều ngân hàng lớn nhất thế giới. Ngân hàng Công nghiệp và
Thương mại Trung Quốc (Industrial & Commercial Bank of China), với mức vốn
tổng cộng gần 186 tỷ euro là ngân hàng có giá trị nhất thế giới. Ngân hàng thúc
đẩy tăng trưởng gần như là độc quyền, tài trợ từ các ngân hàng khác cho tới nay
không đáng kể.
Cơn
đói tín dụng lên cao đến độ mà các doanh nghiệp (Trung quốc) phải kiếm ngày
càng nhiều nguồn vốn từ các ngân hàng không chính thức. Tháng mười năm ngoái
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã cảnh báo sự phát triển bùng nổ của các ngân hàng
trong bóng tối gây nguy hiểm cho sự ổn định tài chính của đất nước và tăng tính
thiếu minh bạch của hệ thống (tài chính).
Chẳng
có gì gọi là ngạc nhiên khi doanh nhân Đức ngày càng mất tin tưởng vào quốc gia
đầy hy vọng trong quá khứ này là Trung Quốc. Tuy vẫn còn thu hút với doanh thu
bán hàng hoá ngày càng tăng – nhưng nguy cơ cũng gia tăng.
Ở
phương Tây cuộc khủng hoảng tài chính được lắng dịu, nhưng ở Trung Quốc lại
đang ủ một thảm họa mới. Tin tức hôm qua được loan báo là nợ hàng tỷ của chính
quyền cấp tỉnh đã được gia hạn tiếp. Rõ ràng là việc trả nợ không cần thiết
phải nghĩ đến. Cựu giám đốc Ngân hàng Thế giới phụ trách Trung Quốc, Yukon
Huang, đã viết trên báo Financial Times rằng, “các ngân hàng Trung Quốc quá lớn để quản lý, Chúng ta
sẽ chứng kiến nhiều cuộc vỡ nợ và những cuộc khủng hoảng tài chính nhỏ, một
hoặc thậm chí hai
…“
Mặt trái của sự phát
triển bùng nổ tại Trung Quốc.
Trong
khi châu Âu đang tiếp tục trông chờ một giải pháp thuyết phục nhằm giải quyết
cuộc khủng hoảng nợ euro và Mỹ đang trên bờ vực thẳm của sự suy sụp ngân sách
quốc gia, một nền kinh tế lớn khác tỏ vẻ không một chút ấn tượng về khủng hoảng
là Trung Quốc. Tại Cộng hòa nhân dân hàng năm có trình báo số liệu thống kê về
tình hình phát triển bùng nổ đặc biệt, năm 2013 các nhà kinh tế Trung quốc kỳ
vọng nền kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng 8,5%.
Một
phép lạ xảy ra nhờ sự chỉ đạo của Đảng Cộng sản lèo lái nền kinh tế thị trường?
Thưa không. Bởi vì phép lạ phải được chứng minh, kiểm tra chặt chẽ hơn là chỉ
qua một cơ chế rất tầm thường – sự gia tăng GDP chủ yếu là do các tỉnh và địa
phương Trung Quốc, thí dụ như chi phí cho các dự án lớn xây nhà ở theo phương châm:
tiền không không quan trọng.
Với
phương pháp trên, các tỉnh và địa phương làm suy yếu hệ thống tài chính Trung
Quốc từ bên trong ra bên ngoài – mặc dù trung ương Bắc Kinh làm ăn thực sự vững
chắc. „Hàng chục ngàn các quan chức chính phủ cấp thấp cũng như các nhà quản lý
doanh nghiệp nhà nước đều có thể thực hiện các dự án đầu tư mà không cần được
kiểm soát, giám sát“, kinh tế gia Michael Pettis của Đại học Bắc Kinh cảnh báo.
Kết quả là: nợ lên đến nhiều nghìn tỷ (ức) nhân dân tệ, việc trả được nợ là hoàn
toàn không chắc chắn, như các chuyên gia từng cảnh báo. Thoạt nhìn, hệ thống
ngân hàng có vẻ mạnh mẽ, theo ông Pettis. Trong trường hợp của một cuộc suy
thoái kinh tế, các ngân hàng tin tưởng rằng sẽ được nhà nước để được cứu trợ.
Các
khoản nợ của chính phủ tỉnh và địa phương theo một cuộc kiểm tra đặc biệt của
nhà nước ít nhất là 25% tổng sản lượng GDP - ở Đức, mặc dù tình hình tài chính
các thành phố, địa phương không mấy sáng sủa nhưng khoản nợ của thành phố chỉ
với 5% GDP. Thậm chí chính phủ trung ương Bắc Kinh không hề biết được là bao
nhiêu các khoản vay này không thể trả lại được.
Chính
thức ngân hàng khai báo ít khoản nợ xấu. Các nhà phân tích hoài nghi những con
số được khai báo này. Mục tiêu lợi nhuận cho các dự án nhà ở thường được nêu
không thực tế. Nhà cửa thường được xây dựng một cách nhanh chóng và chỉ hai năm
sau khi xây hoàn tất đã cần phải được cải thiện. Chính quyền địa phương sau đó
cần nhiều tiền hơn. Các tỉnh trưởng hành động theo phương châm: “Bắc Kinh sẽ giải quyết.”
Một
vấn đề của nợ Trung Quốc nữa là thời gian đáo hạn khác biệt của các khoản vay
và các dự án mà họ tài trợ. Thời gian xây dựng một hệ thống xử lý nước thải
hoặc một tuyến đường sắt đòi hỏi phải mất nhiều năm. Thời gian có thể đạt được
lợi nhuận thường lên tới nhiều thập niên.. Chi phí cho các dự án này thường
bằng các khoản vay nợ ngân hàng có kỳ hạn một vài tháng hoặc vài năm. “kỳ hạn trả nợ thực tế và thời gian
đáo hạn của các khoản vay nợ cách nhau quá xa“ kinh tế gia Qu
Hongbin của ngân hàng lớn HSBC cho biết. Tiền, không phải là một vấn đề, bởi vì
tỷ lệ tiết kiệm của Trung quốc trên 50%. “vật
thiếu thốn là những công cụ (quản lý) tài trợ dài hạn.“
Trung
Quốc không có những công cụ đó. Tài trợ bằng trái phiếu đòi hỏi phải có một thị
trường thực sự trưởng thành, với việc đánh giá trung thực và thông tin minh
bạch về những doanh nghiệp và chính quyền liên quan. “Trung Quốc đã thực hiện được một số
vấn đề, nhưng chưa đủ“ , một doanh nhân người Đức cho biết. Những
người có trách nhiệm rõ ràng là thiếu tính nhận thức vấn đề.
Tuy
nhiên, ngay cả trong một nền kinh tế mà nhà nước chiếm ưu thế, một nguyên tắc
cũng phải tuân giữ là: nếu mượn nợ thì tiền vay nợ cuối cùng phải được hoàn trả
lại cho chủ nợ. Tiền của các ngân hàng trên thực tế là tiền do người dân Trung
quốc tiết kiệm. Một ví dụ là Bộ Đường sắt Trung Quốc là một trong những tổ chức
mang nợ cao nhất thế giới: bộ vay mỗi năm thêm gần một nghìn tỷ nhân dân tệ,
tương đương với 118 tỷ euro. Theo nhà kinh tế Pettis là “một sự mất cân bằng to
lớn“ và tiên đoán về trung hạn nước Cộng hòa nhân dân sẽ có “một thảm họa nợ
nần“. Cứu trợ ngân hàng bởi nhà nước là điều không thể tránh khỏi.
Do
đó, thống đốc ngân hàng trung ương Zhou Xiaochuan suy nghĩ phương cách làm thế
nào qui trách nhiệm rủi ro này cho chính quyền cấp tỉnh. Đề nghị của ông là:
phần lớn các khoản vay nợ của chính quyền tỉnh phải được bảo đảm bởi cư dân của
tỉnh đó. Theo cách suy tính của Zhou Xiaochuan, chỉ khi nào có chủ nợ hoặc
người bảo lãnh tại địa phương, thì chức năng kiểm soát mới thực sự được thực hiện.
Tựa:
Das China-Risiko
Tác
giả: Finn Mayer-Kuckuk và Frank Sieren.
Đăng
trên trang nhất nhật báo Đức Handelsblatt ngày 31.01.2013
Chuyển
ngữ: Nguyễn Hội
No comments:
Post a Comment