Nguyễn
Thông (Nguyễn
Thông Cào)
Vụ ông
Hoàng Hải Vân hoặc hồ đồ, hoặc có dụng ý xấu, lôi móc từ "đống rác
cũ" cái bài nhà văn Nguyên Ngọc viết từ năm 24 tuổi (1956) phê bình nhà
văn Phùng Quán, mà ông Vân gọi là "đánh", "đánh một cú chết
tươi", tôi thấy rất buồn cười. Thời tao loạn văn nghệ sau 1954 ở miền Bắc,
cả vạn người, từ cụ Hồ tới đứa dân quèn, bị đảng xúi xông lên đánh Nhân văn
giai phẩm, đánh Phùng Quán cùng nhiều người tử tế khác, cứ gì một mình ông Ngọc,
mà quy tội, kết tội cho ông Ngọc, cho anh lính nhà văn mới 24 tuổi. Đó là cách
quy chụp hồ đồ, nếu không muốn nói là rất tiểu nhân, tầm thường, nhẽ ra không
đáng bàn.
Nhân vụ
này, tôi trích lại một phần trong loạt bài "Án văn" mà tôi viết đã
lâu để góp thêm chút hiểu về Nhân văn giai phẩm.
Thời tôi sống
ở quê Hải Phòng, từ lúc trẻ thơ học trong nhà trường tới khi lặn ngụp mưu sinh
trong cõi đời, tôi đã nghe, đã chứng kiến nhiều án văn, có những vụ cho đến bây
giờ vẫn là dấu hỏi lớn của lịch sử. Có những vụ, văn chương vốn dĩ vô tình
nhưng qua bàn tay kẻ thủ ác đã vùi dập, giết hàng loạt người lương thiện, trong
đó có những con người đẹp đẽ, tài hoa bậc nhất thời đại. Vụ Nhân văn giai phẩm
là ví dụ điển hình.
Ai muốn biết
bản chất vụ án văn Nhân văn giai phẩm, chả cần tìm đâu xa, chỉ cần vào đọc địa
chỉ Facebook của nhà văn Thái Kế Toại (bút danh Lê Hoài Nguyên) là rõ. Ông Toại
là công an văn hóa, hàm đại tá, công tác tại A25 (cục chuyên về văn hóa tư tưởng
của Bộ Công an), được giao thụ lý hồ sơ vụ án văn này. Nhưng càng tìm hiểu, đi
vào góc khuất, khám phá ra những điều mà nhà cai trị cố tình che giấu, ông Toại
càng thấy đó là tấn bi kịch văn nghệ kinh hoàng, oan sai, oan trái, không chỉ
tàn hại một thế hệ văn nghệ đầy công tích trong chiến tranh chống Pháp mà còn
phủ cái bóng thảm khốc đen tối của nó ám ảnh cả nền văn nghệ dân tộc suốt thời
gian dài về sau, thậm chí tới tận bây giờ. Những số phận đại bi kịch như Phan
Khôi, Trương Tửu, Nguyễn Hữu Đang, Trần Đức Thảo, Lê Đạt, Trần Dần, Phùng Quán,
Hoàng Cầm, Đào Duy Anh, Tử Phác, Đặng Đình Hưng, Nguyễn Bính, Hữu Loan, Trần
Duy, Văn Cao, Cao Xuân Huy, Cao Xuân Hạo, Phan Ngọc, Nguyễn Sáng, Phùng Cung … đã thành mồi ngon cho chiếc
máy chém khát máu trí thức của bộ máy cai trị cộng sản. Dính án, nói
theo kiểu Nam Cao, cuộc đời họ cứ mòn đi, mục đi, không có lối thoát, kể cả
trong nhà tù đằng đẵng 15 năm như Nguyễn Hữu Đang, hay được tại ngoại như Phan
Khôi, Trương Tửu, Trần Đức Thảo...
Nghĩ lẩn mẩn,
nếu những con người tinh hoa ấy không bị dòng thác cách mạng tàn bạo kia vùi dập
xuống tận bùn đen thì số phận dân tộc này chắc chắn sẽ khác rất nhiều. Dù mãi về
sau, “người ta” cũng âm thầm sửa sai, lặng lẽ phục hồi danh dự, ban phát đền bù
cho người này người nọ nhưng đó cũng chẳng qua là động tác vớt vát cứu vãn uy
thế của nhà cầm quyền chứ cũng chả phải phục thiện, ăn năn hối lỗi gì. Họ có bao
giờ biết sám hối, ăn năn. Điều dễ nhận
thấy nhất là cho đến bây giờ, chính quyền chưa hề chính thức lên tiếng xin lỗi
về vụ Nhân văn giai phẩm, cũng như chưa hề có cuộc xin lỗi đầy đủ những nạn
nhân của cuộc cải cách ruộng đất long trời lở đất mà họ đã tiến hành, cuộc đánh
tư sản trong cải tạo công thương, cuộc bắt bớ đày ải cán bộ trong xét lại chống
đảng, cuộc ngăn cấm bắt bớ đẩy dân vào vực thẳm trong ngăn sông cấm chợ... Chưa
bao giờ!
Tôi được
biết tới vụ Nhân văn giai phẩm khi đã hơn 10 tuổi, lúc miền Bắc bước vào cuộc
chiến tranh chống lại máy bay Mỹ. Không biết ai đã cho thày tôi cuốn tạp chí (bị
mất bìa nên tôi cũng không nhớ là tạp chí gì), số tổng kết cuộc đấu tranh chống
lại nhóm phá hoại Nhân văn giai phẩm. Đọc những bài của Tố Hữu, Hoàng Trung
Thông, Nguyễn Công Hoan, Như Phong, Nguyễn Khải, Hồ Phương, Xuân Diệu, Chế Lan
Viên… bốc lên mùi binh khí binh đao, sắt máu, tanh tưởi, hận thù, giờ nhớ lại vẫn
rùng mình. Ngay lúc này đây, trên tay tôi là cuốn "Phấn đấu vì một nền văn
nghệ xã hội chủ nghĩa" của ông Tố Hữu, trùm văn nghệ cách mạng, một trong
những thủ phạm chính của vụ Nhân văn giai phẩm. Trong bài "Qua cuộc đấu
tranh chống nhóm phá hoại Nhân văn giai phẩm trên mặt trận văn nghệ", ông
Lành có viết: “Lật bộ áo Nhân văn - Giai phẩm thối tha, người ta đã thấy cả một
ổ phản động toàn những mật thám, gián điệp, lưu manh, trốt-kít, địa chủ, tư sản
phản động, quần tụ trong những tổ quỷ với những gái điếm, bàn đèn, sách báo chống
cộng, phim ảnh khiêu dâm” (trang 84, sách đã dẫn, NXB Sự Thật, 1982).
Còn ông
Nguyễn Công Hoan chửi cụ Phan Khôi "Nhắn bảo Phan Khôi khốn kiếp ơi/Thọ mi
mi chúc chớ phiền ai/Văn chương, đù mẹ thằng cha bạc/Tiết tháo, tiên sư cái mẽ
ngoài/Lô gích, trước cam làm kiếp chó/Nhân văn, nay lại hít gì voi/Sống lâu
thêm tuổi cho thêm nhục/Thêm nhục cơm trời chẳng biết toi" (bài này có
trong cuốn tạp chí mất bìa, đọc xong mấy anh em tôi thích quá, thấy chửi đã
quá, khổ, hồi ấy trẻ con nào có biết gì). Trời ạ, cùng bạn văn chương với nhau
mà gọi nhau là thằng khốn kiếp, chửi đù mẹ người ta. Mà người chửi vốn không phải
là người tệ, người bị chửi cũng là những con người công lao hãn mã, tử tế, nhân
cách cao vòi vọi. Cái chính thể mới đã "có công" gây ra cuộc hí trường,
biến đổi tệ hại, bi kịch máu và nước mắt như vậy.
Nếu đúng
như ông Tố Hữu và những đồng chí của ông kết án những “gián điệp, lưu manh, gái
điếm” của phong trào Nhân văn giai phẩm thì có lẽ nhà cai trị đã hoàn toàn sai
lầm khi phục hồi cho họ, thậm chí còn trao cả Giải thưởng Hồ Chí Minh hoặc Giải
thưởng Nhà nước cho những “lưu manh, gái điếm” này.
Nguyễn Thông
.
No comments:
Post a Comment