29/06/2022
https://gdb.voanews.com/03190000-0aff-0242-4755-08da4019d11c_w650_r1_s.jpg
Biểu
tình phản đối luật súng bên ngoài đại hội thường niên của hội súng NRA tại
Houston, Texas, 27 tháng Năm.
Nước Mỹ
có 332 triệu dân, với 400 triệu khẩu súng trong tay tư nhân; số tội sát nhân ở
Mỹ cao gấp 4, 5 lần các nước tiên tiến khác. Hy vọng tình trạng này sẽ giảm bớt
dần dần, với những đạo luật hạn chế mua bán súng như mới được ban hành.
Nước Mỹ mới
có thêm một đạo luật để giảm bớt số người chết vì súng đạn, sau hai vụ xách
súng đi giết người hàng loạt trong tháng Năm. Vụ tàn sát trong một siêu thị ở
Buffalo, New York, và một trường học tại Uvalde, Texas làm thiệt mạng 31 người,
trong đó có 19 học sinh lớp 4 và 2 cô giáo, làm chấn động lương tâm ba trăm triệu
dân Mỹ.
Giữa tháng
Sáu, Thượng viện Mỹ đã đem ra bàn bản dự luật kiểm soát súng được Hạ viện chuyển
lên từ năm ngoái. Các nghị sĩ đã thông qua với tỷ số 64-34, nhờ ngoài 50 nghị
sĩ Dân chủ đã có thêm 14 phiếu của các nghị sĩ Cộng Hòa. Đạo luật mới sẽ điều
tra kỹ những người trẻ tuổi mua súng chặt chẽ hơn; kiểm soát việc bán súng kỹ
càng hơn; cấp tiền cho các tiểu bang để bảo vệ các trường học và tăng cường việc
điều trị bệnh tâm thần.
Đây là một
tiến bộ, vì nhắm kiểm soát từ gốc, hạn chế không cho mua súng dễ dàng như hiện
nay. Hội Súng Toàn Quốc (NRA) xưa nay vẫn biện hộ rằng “Súng không giết người,
chỉ có người giết người.” Nhưng nếu những thanh niên như Payton Gendron, ở
Buffalo, và Salvador Ramos ở Texas không mang trong tay mỗi người hai khẩu súng
máy và hàng trăm viên đạn, thì họ không thể giết nhiều người như vậy.
Đạo luật mới
sẽ kiểm soát việc mua bán súng chặt chẽ hơn, phá một số kẽ hở trong đạo luật
ban hành năm 1998 mang tên NICS (National Instant Criminal Background Check
System).
Theo đạo
luật cũ NICS những nhà bán súng phải ghi danh và xin giấy phép, nếu việc bán
súng là “mục tiêu chính yếu” (principle objective) để họ kiếm lời và sống. Họ
phải điều tra quá khứ của người mua (background checks) trước khi bán súng. Điều
luật này có một “kẽ hở,” là nhiều người bán súng nhưng công việc đó không phải
là việc chính yếu để sống. Do đó họ không cần giấy phép, cho nên không cần điều
tra gì về người mua súng.
Đạo luật mới
buộc những nhà bán súng phải xin giấy phép nếu việc bán súng là nguồn lợi tức
trọng yếu (predominant). Chỉ thay chữ “chính yếu” bằng chữ “trọng yếu,” sẽ thêm
nhiều người bán súng sẽ phải xin cấp giấy phép.
Những loại
người bán súng nào sẽ phải lo điều tra về người mua súng mà trước đây họ được
miễn? Nhiều nhất là những người bán súng trên mạng internet, và những người
chuyên bán trong các hội chợ gọi là “trưng bày súng” (gun shows).
Nhiều người
bán súng sẽ phải lo điều tra quá khứ của người mua, và từ nay công việc điều
tra phải kỹ lưỡng hơn. Lần đầu tiên, chính phủ có thể điều tra hồ sơ về bệnh
tâm thần của những người mua súng dưới 21 tuổi, một điều trước đây luật lệ
không cho phép. Những tài liệu này sẽ giúp ngăn ngừa những người mua súng nếu
đã từng bị bệnh tâm thần. Thời gian điều tra quá khứ cũng được kéo dài hơn, cơ
quan FBI có thể thi hành trong 10 ngày. Ngân sách quan trọng nhất trong đạo luật,
$240 triệu mỹ kim nhắm điều trị giới trẻ có triệu chứng bệnh tâm thần và $60
triệu huấn luyện những người chữa trị cho họ; $150 triệu nhằm ngăn nạn tự sát.
Đạo luật
NICS hiện hành cũng cấm một người mua súng nếu đã đánh đập vợ, hay chồng, hoặc
một người đã sống chung hoặc có con với mình. Đạo luật mới mở rộng thêm, áp dụng
cho cả những cặp “bồ bịch” thân mật và lâu dài. Luật mới sẽ cấm mua súng hộ người
khác, nếu biết rằng người đó đã phạm tội bằng súng, hoặc nếu biết họ sẽ không
được phép mua súng nếu bị điều tra.
Đạo luật mới
không bắt tất cả mọi người mua súng bị điều tra. Những thanh niên 18 tuổi vẫn
mua súng tự động dễ dàng nếu chưa bao giờ phạm pháp. Các nghị sĩ Dân chủ muốn cấm
bán súng tự động cho người dưới 21 tuổi và bắt mọi người mua súng phải chờ đợi
một thời gian, nhưng các đề nghị này bị bác bỏ.
Dù sao đạo
luật mới cũng là một bước tiến sau nhiều lần cố gắng không thành. Mỗi lần một vụ
tàn sát tập thể diễn ra, nhất là ở các trường học, dân Mỹ lại kêu gọi hạn chế
việc mua bán súng. Năm nay, Nghị sĩ Mitch McConnell (C.H., Kentucky) đã nhượng
bộ, chấp nhận một số hạn chế mới. Nguyên nhân chính là cuộc bầu cử quốc hội vào
cuối năm.
Các nghị
sĩ bỏ phiếu thuận hay chống đều dựa trên yếu tố tranh cử. Trong 13 nghị sĩ Cộng
Hòa bỏ phiếu thuận, có sáu người năm nay không phải tái tranh cử, trong đó có
ông McConnell. Ba người đã quyết định về hưu, không còn lo bị hội NRA trừng phạt.
Hai nghị sĩ năm nay tranh cử nhưng vẫn bỏ phiếu thuận vì họ không có đối thủ
trong đảng trong vòng bầu sơ bộ, là bà Lisa Murkowski (C.H, Alaska) và ông Todd
C. Young (C.H, Indiana).
Có những
nghị sĩ bỏ phiếu thuận không điều kiện, như ông Mitt Romney (C.H., Utah) nói rằng
ông không quan tâm đến hậu quả chính trị, mà vì đạo luật “sẽ cứu nhiều mạng sống.”
Nghị sĩ Lindsey O. Graham (C.H., South Carolina) thì nêu lý do, “Có 80 phần
trăm dân Mỹ ủng hộ hạn chế quyền mua súng. Còn 20% kia, tôi kính trọng ý kiến của
họ, nhưng nếu mọi người hỏi ‘Quý vị không thể làm gì hay sao’ thì tôi sẽ trả lời
‘Có thể.’”
Những nghị
sĩ Cộng Hòa có ý định sẽ tranh cử tổng thống trong tương lai cũng bỏ phiếu chống
để không bị hội NRA coi là thù nghịch. Đó là các ông John Thune (South Dakota),
John Barrasso (Wyoming). Ted Cruz (C.H., Texas) hay Josh Hawley (C.H.,
Missouri.)
Nhiều nghị
sĩ đã chống lại đạo luật như Bà Cynthia M. Lummis (C.H,.Wyoming), ông Roger
Marshall (C.H., Kansas) đều nêu lý do là cử tri của họ không chấp thuận. Các
nghị sĩ Barrasso và Ted Cruz (C.H., Texas) đã đề nghị một dự luật khác, xóa bỏ
tất cả các biện pháp hạn chế mua bán súng mà chỉ chú trọng đến vấn đề bệnh tâm
thần và bảo vệ an ninh trong trường học.
Sau khi
qua cửa Thượng viện, dự luật đã được Hạ viện thông qua với tỷ số 234-193; có 14
dân biểu Cộng Hòa và tất cả các đại biểu Dân chủ chấp thuận. Các Dân biểu Cộng
Hòa lãnh đạo ở Hạ viện Kevin McCarthy (C.H., California) và Steve Scalise
(C.H., Lousiania) đều bỏ phiếu chống, tuyên bố rằng dự luật mới “tước bỏ quyền
tự do của các công dân Mỹ tôn trọng pháp luật.” Dân biểu Cộng Hòa Jim Jordan
(C.H., Ohio) tố cáo, “Ngày hôm nay đảng Dân chủ đang tấn công Tu chính án số 2
(bảo vệ quyền mang súng). Tôi chống 100 phần trăm, nhắc lại, 100 phần trăm!”
Đã có nhiều
dự luật nhằm tăng cường hệ thống kiểm soát việc mua bán súng nhưng không đủ 60
phiếu cần thiết, theo thủ tục “filibuster” nên không được đem ra bỏ phiếu vì
các đảng viên Cộng Hòa phản đối. Năm nay, Nghị sĩ trưởng khối Cộng Hòa Mitch
McConnell cũng tính toán hậu quả của đạo luật trong cuộc bầu cử tháng 11; cho
dân Mỹ thấy một lập trường ôn hòa của đảng. Ông muốn giúp hai ứng cử viên Cộng
Hòa ở các tiểu bang Georgia và Pennsylvania thu hút phiếu của phụ nữ học cao và tương
đối khá giả sống ở các khu ngoại ô.
Cuối cùng,
người dân bỏ phiếu sẽ quyết định các chính sách quốc gia. Sau vụ bắn chết 20 học
sinh ở trường tiểu học Sandy Hook, Connecticut, năm 2012, cuộc nghiên cứu dư luận
Gallup cho biết số người muốn kiểm soát súng chăt chẽ hơn đã tăng từ 43% lên
58%. Sau vụ thảm sát ở Parkland năm 2018, tỷ số cũng tăng từ 60% lên 67%. Nước
Mỹ có 332 triệu dân, với 400 triệu khẩu súng trong tay tư nhân; số tội sát nhân
ở Mỹ cao gấp 4, 5 lần các nước tiên tiến khác. Hy vọng tình trạng này sẽ giảm bớt
dần dần, với những đạo luật hạn chế mua bán súng như mới được ban hành.
No comments:
Post a Comment