Thứ Bảy, ngày 03 tháng 9 năm 2016
.
Hình bìa sách “Thơ Lính Chiến Miền Nam (ARVN Soldiers Poetry)”
Tuyển tập Thơ Lính Chiến Miền Nam
(ARVN Soldiers Poetry) tập hợp 125 bài thơ của hơn 50 tác giả là tuyển tập có nhiều
hình ảnh sống động của thuở tao loan trườc 1975, được vẽ lên bằng chữ về người
đi đánh trận với balô, nón sắt, súng dài, súng ngắn, bản đồ, địa bàn; ở một tiền
đồn xa xôi, hay trong một cuộc hành quân trên kinh rạch vào một đêm đen kịt, hoặc
đang nằm kích ở một khu rừng vào một buỏi chiều tà lúc trăng vừa ló lên ở
bên kia đồi. Tuyển tập còn vang vang tiếng bom, tiếng đạn, tiếng ca, tiếng
khóc, tiếng gió, tiếng lá khô xào xạc, cùng tiếng chửi thề và cả tiếng sóng
trong lòng của những người trong cuộc; và dường như có phảng phất cả mùi
tử khí của nhiều xác chết đủ kiểu.
Hầu hết các bài thơ đều có âm
điệu và màu sắc đáng nhớ vọng lên nỗi niềm của người chiến binh. Các bài thơ chẳng những đã thể hiện những chấn
thương trong tâm hồn của tác giả; mà còn ghi dấu một đia danh, một nẽo đường nào
đó trên khắp bốn vùng chiến thuật.
Tuyển tạp “đầy chất lính trận”.
Người sưu tập và chuyển ngữ tuyển tập là cựu sinh viên sĩ quan khóa
3/73 Trường Bộ Binh Thủ Đức
Nguyễn Hữu Thới (NHT), sinh năm 1953, hiện sống ở Sài Gòn. Trong lời giới thiệu, tác giả cho biết, các bài
thơ này là của lính tác chiến thứ thiệt. Một số đã chết trận, nhiều người mất
đi một phần thân thể; sau chiến tranh họ phải ở tù, bị hành hạ, bị giết hại. Một
số khác, may mắn hơn thì lưu lạc xứ người trong lứa tuổi về chiều.
Tôi không phải là người sính
thơ nhưng khi đọc tuyển tập tôi thấy nó hay vì nó chân thật. Trong những câu
thơ bàng bạc nỗi ”thống hận” không đối với địch quân mà chỉ đối với chiến tranh
và vận rủi của đất nước. Đúng như tác gỉa NHT nhận xét, chữ nghĩa trong thơ
không cường điệu, không làm dáng. Họ không nói thánh, nói tướng mà đầy vẻ hào hiệp. Họ ngang
tàng mà không ngang ngược, phách lối; không bi thảm hóa hoàn cảnh sống và
chết của mình và đồng đội. Hồn thơ toát ra một phong cách khai phóng và còn cho
thấy họ đã sống trong một không khí tự do, cởi mở. Câu thơ rất đơn giản, khi
thì mạnh mẽ, cứng cỏi; khi thì đầy tình cảm, đầy những ham muốn rất người.
Ôi năm năm dài ta tới lui cuồng
nhiệt
Ta được ngủ bờ ngủ bụi giữa
sình lầy
Ta được chuyện trò cùng muỗi
mòng điã vắt
Ta được ăn gạo hẩm cơm thiu
Ta được uống nước đià un rửa
Ta được trực thăng vận kích đêm
Ta được thủ dâm từng đêm ham muốn
Ta được ngửi xác thối máu tanh
Ta được nhớ em tận cùng nổi
nhớ
Hà Nghiêu Bích ( Thơ Viết Từ Một KBC)
Tôi cũng có nhận xét như tác gỉa
tuyển tập NHT là những dòng thơ sẽ “cho ta cảm thấy dường như những người
lính này đã linh cảm - mặc dù đã nhập cuộc, đã góp phần vào công cuộc chung nhằm
giúp mau kết thúc thời kỳ đen tối - niềm mơ ước chung của họ về một quê hương
thanh bình, tươi sáng… có lẽ rồi cũng sẽ không thành! Họ không chủ bại nhưng quả thật
khá bi quan. Nó như một dự cảm cho thân phận của họ, của đất nước”. Tuy vậy,
không thấy có dòng thơ nào nói lên lòng căm thù người lính bên kia chiến tuyến “Chúng ta đều bình đẳng trước thương đau” (Ý Yên). Dù rằng họ phải “xếp bút, treo nghiên, bỏ
mái trường”(Phạm Quang Ngọc) để “Rừng thưa dạt
gió Hạ Lào; đêm nằm phục kích nhìn sao nhớ nhà”.( Trần Vạn Giả)
Tác gỉa các bài thơ gốc gác từ đâu và là ai? Theo lời
giới thiệu trong tuyển tập, họ đã đáp lời sông núi, “đi chiến đấu để đổ
máu và chết”. Họ có thể là một sinh viên đã tốt nghiệp đại học hay dở dang đại
học, một thầy gíao, một kỹ sư hay một giáo sư khoa bảng, một học sinh vừa xong
trung học.” Dù độc thân hay đã lập gia đình, họ đều rất trẻ, đang tuổi thanh
xuân với nhiều mộng tưởng”. Họ cùng được đào tạo ở Trường Sĩ Quan Trừ Bị Thủ Đức
hay Trường Bộ Binh hoặc trường Ha Sĩ Quan Đồng Đế. Họ chỉ mơ ước thanh
bình, để có thể trở về và sống lại lối sống của họ. Nhập ngũ, họ không phải
lính thành phố, họ đều có những trải nghiệm phong phú và tàn bạo vì hoàn cảnh sống
chết của họ quá đặc biệt.
Hãy ngủ ngon đừng kinh hoàng
nghe con
Dù đêm nay thật nhiều súng nổ
Hãy ngủ ngon đừng đợi chờ nghe
em
Dù đêm nay anh đi ra trận
Dù đêm nay anh đi không về
Tô Nhược Châu (Lời Cho Vợ Con Trước Giờ Hành
Quân)
Vẫn theo lời của tác giả tuyển tập NHT, nếu không được
hấp thụ một nền giáo dục đề cao nhân bản, họ khó lòng viết ra được những dòng
thơ của đời lính trận hay như vầy.Tác gỉa NHT cho biết, tuyển tập không gom đủ về
thơ chiến đấu của những tác gỉa nổi tiếng hoặc vô danh trong quân đồi miền Nam.
Đây chỉ là một sưu tầm nhỏ của một độc gỉa bình thường, môt người lính đọc
thơ của lính. Sự chọn lựa những tác gỉa đưa vào tập thơ hoàn toàn chủ quan và
không chuyên nghiệp; nhiều nhà thơ quân đội nổi tiếng ở miền Nam đã không có mặt.
Lý do? Người sưu tầm không có cơ hội đọc thơ của các vị đó hoặc có khi chỉ vì
vài tác gỉa nào đó, dù là quân nhân, nhưng không phải lính chiến, nên những bài
thơ của họ không được đưa vào.
Mưa đổ quanh mặt trận đầy thây
người chết
Xác vắt trên kẽm gai, xác vắt cạnh
hào
Xác cúi khom khô cứng, xác gầy
như bệnh
Mưa trên xác chết trời chẳng
chút nghẹn ngào
Có mẹ già bỏ nhà chạy mang cháu
nhỏ
Những đoàn người ngơ ngác chạy
trốn chiến tranh
Đạn vẫn rơi và thêm nhiều người
ngã xuống
Còn nỗi chết nào hơn nỗi chết
quanh đây
Nguyễn Tiến Cung (Mưa Và Nõi Chết
ở An Lộc)
Mấy tháng rồi tao chưa thấy
Saigon
Mấy tháng rồi tao không được
hôn em
Tao thèm làm tình như tao thèm
sống
Tao thèm hôn em hôn liên miên
Lê Công Sinh ( Người Về)
Trong lời mở đầu tuyển tập, tác gỉa NHT cho biết,
ông thực hiện tuyển tập với bản dịch các bài thơ sang tiếng Anh, nhằm hướng đến
độc gỉa mà tiếng Anh là bản ngữ, nhất là các độc gỉa từ những nước ít nhiều đã
dính líu đến cuộc chiến, để phần nào giúp họ hiểu đuợc tâm tình cũng như xúc cảm
của người lính miền Nam. Theo tác gỉa tuyển tập, ông tự thấy có trách nhiệm
ghi lại, giữ lại những gì đã là tim óc, máu huyết của những đồng đội đàn anh,
nhũng người đã dùng thơ nói lên thay cho mình và cả thế hệ của mình những điều
mình đã trải qua và cảm nhận nhưng đã không thể nói. Vẫn theo tác gỉa NHT, “nếu
không được gìn giữ, biết đâu rồi sẽ mai một, sẽ bị quên lãng, sẽ biến mất.. thì
quả là đáng tiếc cho cho tất cả chúng ta, nhất là với những nhà nghiên cưú và
phê bình văn học Việt Nam” về “Người lính miền Nam đi đánh giặc ; ba
lô mang theo hồn thơ văn (Nguyện Phúc Sông Hương)”
Cố Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích, người hiệu đính tuyển tập,
trong lời Bạt viết, “những binh sĩ nhà thơ naỳ không những đã đền ơn xã hội
sinh thành ra họ mà còn lưu lại một di sản không xóa nhòa được cho các thế hệ
mai hậu để con em chúng ta có thể chiêm ngưỡng bất kể họ ở đâu trên khắp điạ cầu”.
Cố Giáo sư còn tỏ ý mong tập thơ sẽ giúp độc gỉa có khái niệm tốt về người
lính VNCH, những người suốt 20 năm đã xả thân bảo vệ hoà bình và an ninh cho miền
Nam. Cố Gíao sư trong lời dẫn nhập còn viết, tuyển tập là sản phẩm của lính chiến
đấu trong một cuộc chiến cam go. Đứng trước một kẻ thù đày mưu mẹo, nhưng lòng
họ vẫn có chỗ cho người yêu, cho tình đồng đội, không trừ cả tình lân mẫn dành
cho đối phương. Nhà xuất bản Tiếng Quê Hương cho biết cố Giáo sư ngoài viết
Anh-Việt lời dẫn nhập và lời bạt cũng đã giúp layout cuốn sách.
Ba làm sao quên được
Rồi ngày mai ngày mốt và những
ngày sau đó
Ba sẽ ở một tiền đồn xa xôi nào
đó
Thật ngòai tầm nhìn của con , của
mẹ, của nội ngoại
Con không bao giờ biết
Không ai có thể biết được
Một đời làm lính thú như ba
Cho tôi ngủ nhà một đêm
Để nghe hơi thở của vợ, của con
mùi nước tiểu
thương yêu đã từ lâu tôi thèm
muốn
Âu yếm nào trên môi
Hãy cho tôi lời xin thật nhỏ
Một lần rồi thôi
Đã từ lâu ba hằng nhớ các con
Như đã khóc một mình
Trần Yên Hòa (Lời Xin)
Trong tuyển tập có bài thơ Kỷ Vật.
Bài thơ được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc. Ông đã chắp cánh cho nó bay xa cùng khắp
đất nước từ năm 1970 khiến bản nhạc trở thành một hiện tượng. Tuyển tập in bài
thơ là của Chuẩn Nghị với ghi chú: Chuẩn Nghị.tên thật là Nguyễn Đức Nghị, người
Phan Rang, nhập ngũ khóa 26 SQTB Thủ Đức, về tiểu đoàn 7 Nhảy Dù, hy sinh tại mật
khu Bời Lời, Tây Ninh tháng 4/1969; đã viết nhiều thơ đăng trên Văn Nghệ Tiền
Phong, Chiến Sĩ Cộng Hòa. Bản nhạc của Phạm Duy thì ghi lời là của Linh Phương.
Nhà văn Uyên Thao, chủ trương Tủ sách Tiếng Quê Hương (TQH), nơi phát hành tuyển
tập cho biết, tác gỉa tuyển tập NHT đã khẳng định, bài thơ là của Chuẩn Nghị vì
Chuẩn Nghị là bạn của ông làm từ đầu năm 1969..
Tựa bản nhạc của Phạm Duy
là Kỷ Vật Cho Em. Tựa của Linh Phương: Để Trả Lời Một
Câu Hỏi. Bản gốc của hai bài thơ Linh Phương, Chuẩn Nghị đều có
hai câu đầu:” Em hỏi anh bao giờ trở lại; Xin trả lời mai mốt anh về”.
Bài của Chuẩn Nghị làm bằng thể thơ tự do còn của Linh Phương bằng thể thơ thất
ngôn. Cả hai bài cùng viết về sự mất mát của chiến tranh và có nhiều ý tưởng
trùng nhau nên khiến gây ra nghi vấn.
Tủ sách TQH là nhà xuất bản hay giới thiệu các tác phẩm giá trị của
các tác gỉa đang sống tại quê nhà và các tác gỉa trẻ. Mọi giao dịch qua địa chỉ:
P.O Box 4653- Fall Church, VA 22044 – USA hay qua điện thư: uyenthao174@yahoo.com.
Kỷ Vật. - Chuẩn Nghị
Em hỏi anh bao giờ trở lại ?
Xin trả lời mai mốt anh về.
Anh trở về không bằng Mũ Đỏ Áo
Hoa,
Anh trở về không bằng huy-
chương chiến-thắng.
Anh trở về trong chiều hoang
chiếu nắng,
Trong hòm gỗ hoặc trên chiếc
băng -ca.
Anh trở về nằm giữa vòng hoa,
Những vòng hoa tang chan-hòa nước
mắt.
Anh gởi về cho em vài kỷ-vật,
Đây chiếc nón sắt xuyên mấy lỗ
đạn thù.
Nó đã từng che nắng che mưa,
Đã từng hứng cho anh giọt nước.
Chiều dừng quân nơi địa-đầu lạnh
buốt,
Nấu vội-vàng trong đó nắm cơm
khô.
Anh gởi cho em một tấm poncho,
Đã rách nát theo hình-hài năm
tháng.
Lều dã-chiến trên đồi hoang
cháy nắng,
Che cơn mưa gió lạnh buổi giao
mùa.
Làm chiếc võng nằm nhìn đời
lính đong-đưa,
Và….khi anh chết cũng poncho tẫn-liệm.
Nay anh gửi cho em làm kỷ-niệm,
Nhận không em chút tình lính
này đây ?
Tình lính đơn-sơ vì chinh-chiến
kéo dài,
Nhưng tình lính chỉ lạt phai
Khi hình-hài và con tim biến-thể.
Phan
Thanh Tâm
Saint Paul, 8/16.
No comments:
Post a Comment