Phần 1: HÀNH TRÌNH CHO NHỮNG NGÀY SAU
Đừng bao giờ ảo tưởng rằng bạn "có mánh"
để an ninh không lần ra được. Điều đó chỉ khiến bạn thiếu sự chuẩn bị cần thiết
khi sự việc sảy ra. Khả năng bạn "thoát" an ninh VN tương đương khả
năng bạn trúng số, tốt nhất, không nên quá hy vọng vào điều đó. Chỉ có hai lý
do cho việc bạn vẫn còn đang tự do: một là bạn chưa làm gì, hoặc quen biết đủ
ai, để đáng bắt, hai là, an ninh muốn dùng bạn làm mồi câu.
Trước khi nhập cảnh vào Việt Nam, tôi đã biết mình
không thuộc thành phần thứ nhất. Mỗi một ngày tôi được tự do, sẽ là một ngày
tôi có thể vô tình đẩy bạn bè tôi đến hiểm nguy. Tôi biết mình không có nhiều
thời gian, và cũng không muốn có nhiều thời gian, tôi không thể tự biến mình
thành một thứ mồi câu.
Chỉ khi xác định rằng việc bị bắt là lẽ đương nhiên
không thể tránh khỏi, bạn mới có thể đối diện với nó một cách điềm tĩnh và khôn
ngoan nhất. Tiếng Anh có câu "what you can't avoid, make the best of
it" Những gì không thể tránh khỏi, hãy lợi dụng nó.
Tôi không thể tránh được chuyện mình bị bắt, nhưng
hy vọng có thể khéo léo lựa chọn một thời điểm bị bắt. Tôi cho phép mình 24 giờ
đồng hồ để hoàn tất một số dự định, và hy vọng có thể bị bắt trong vòng 48 giờ
đồng hồ. Và chỉ riêng việc bạn chủ động tiết lộ một cách có chọn lọc nơi ở của
bạn, thì việc bắt khẩn cấp cũng giúp bạn xác định ai là an ninh trong vỏ bọc
dân chủ. Càng tự do lâu càng khó xác định "ăn ten". Bài toán đặt ra
là: Làm sao để bị bắt trong vòng 48 giờ đồng hồ?
(Còn tiếp)
*
Phần 2: TẠM GIỮ HÀNH CHÍNH
Không ai có thể đoán được mình sẽ bị giam giữ bao
nhiêu lâu, ngay cả bên an ninh cũng vậy. Tuy nhiên, nếu bằng cách nào đó khiến
họ chú ý đến một sự việc nào đó, thì ít ra, bạn cũng có thể có một hy vọng mong
manh rằng đó sẽ là hướng điều tra rồi từ đó tuỳ cơ ứng biến. Điều duy nhất tôi
nghĩ được là vấn đề biểu tình. Và thật may, mọi sự diễn ra như mong đợi.
Khoảng 11h khuya, sau khi gởi đi những dặn dò cuối
cùng, an ninh đã đập cửa phòng, tôi thoát ra khỏi Facebook, email, và
những tài khoản khác rồi ra mở cửa. Tiếp tôi trong vai trò ... Kiểm tra tạm
trú, tạm vắng là 3 an ninh mặc sắc phục và khoảng 6, 7 an ninh mặc thường phục.
Họ ép tôi lên xe, mang theo toàn bộ hành lý (chỉ có duy nhất 1 chiếc ba lô và
ít trái cây bạn mua cho) họ "câu lưu hành chánh" tôi về đồn công an
phường 10 quận 3. Lý do tạm giữ là do tôi không tự mình thuê khách sạn (phòng
tôi ở do 1 người bạn đặt sẵn cho tôi). Và cũng xin nói luôn, trong suốt thời gian
tôi ở VN, dù được tặng đến 2 sim và 1 điện thoại, tôi hoàn toàn không sử dụng
đến.
Họ thẩm vấn tôi từ khoảng 11h tối đến 5, 6h chiều
ngày hôm sau, và chắc là tôi không cần phải nói, ai trong chúng ta cũng biết
nội dung cuộc thẩm vấn chẳng mấy liên quan đến lý do tôi bị "câu
lưu". Từ công an phường đến an ninh bộ, nội dung thẩm vấn xoay quan nỗi
ám ảnh của chế độ hiện nay: Mạng xã hội Facebook.
Tôi cự tuyệt trả lời, ngay cả đến những câu hỏi liên
quan đến nhân thân lai lịch. Họ sau đó giam lỏng tôi tại khách sạn Kim Lợi, hẻm
606 đường 3/2 thì phải. Có công an phường, và an ninh bộ canh giữ ngày đêm. Tôi
yêu cầu được liên lạc với gia đình vì chưa phải là bị can bị cáo, chưa có lệnh
bắt giữ, tôi vẫn còn là một công dân với đầy đủ quyền và nghĩa vụ. Tất nhiên,
yêu cầu này không được đáp ứng.
5h chiều ngày 21, an ninh bộ yêu cầu tôi thu dọn
hành lý, tất nhiên tôi cự tuyệt, yêu cầu được liên lạc với người thân. Đây là
lần đầu tiên từ lúc lên 5 tuổi đến giờ, tôi lại được ...ẵm bồng, từ khách sạn
ra xe, khoảnh khắc và hoàn cảnh ...đáng nhớ trong cuộc đời.
Họ đưa tôi trở về đồn công an phường 10 quận 3, và ở
đây, Dương Hồng Minh đã tuyên đọc lệnh bắt khẩn cấp theo điều 266 BLHS.
(Còn tiếp).
*
*
Phần 3: TỪ NHỮNG CHẤN SONG
Có những điều thật giản dị bình thường khi ta được ở
trong môi trường và hoàn cảnh tự nhiên, nhưng khi bị đẩy vào 1 căn phòng với
cửa sổ bít 2 lớp sắt, một lớp song, một lớp lưới, và cánh cửa buồng giam cũng
là một khối sắt nặng nề với 1 lỗ nhìn cỡ 1 phong thư (cũng thường xuyên khoá)
tôi có cơ hội hiểu hơn những người đã nhập trại trước tôi, và sẽ nhập trại sau
tôi. Nếu ở bên ngoài, một bản án được tính bằng năm, bằng tháng, bằng ngày, thì
ở trong trại, nó được tính bằng những ... tiếng rao. Không có lịch, không
đồng hồ, tôi đếm thời gian theo nhịp thở của cuộc sống trôi qua ngoài khung
cửa. Có những thứ trước đây khó có thể khiến bạn lưu tâm, bỗng đột ngột hoá
thân thành nỗi thèm khát . Tôi từng nhiều lần thấy bạn tù của tôi đứng trông ra
cửa sổ, nước mắt đầy vơi theo mỗi một "Bánh mì đây, bánh mì nóng giòn
đây".
Từ đồn công an phường 10 quận 3, tôi được chở thẳng
đến trại tạm giam B34 và được đưa vào phòng lấy cung số 2, ngồi vào chiếc ghế
mà nhiều người trước tôi đã ngồi, và nhiều người sau tôi sẽ ngồi. Họ tiến hành
lấy cung ngay lập tức, đôi khi dừng lại để tiến hành các thủ tục nhập trại.
Toàn bộ đồ đạc của tôi đều được niêm phong, tất nhiên, kể cả iPad và điện
thoại. Họ hứa hẹn sẽ trả lại tất cả khi tôi rời khỏi đây, hoặc là để đến trại
giam, hoặc là được phóng thích (tất nhiên họ luôn nói là hoàn toàn tuỳ thuộc
vào thái độ hợp tác của tôi).
Khi hoàn tất buổi hỏi cung đầu tiên, trời cũng đã
khuya lắc lơ, 2 cán bộ quản trại đưa tôi lên phòng giam ở tầng 2, chị giam
chung với tôi, án kinh tế, chị nói, đang say ngủ, vẫn vui vẻ giúp tôi trong đêm
đầu bỡ ngỡ. Người ta bảo ĐỪNG BAO GIỜ TIN người giam cùng phòng, nhưng với tôi,
chuyện đó không mấy cần thiết, vì những ngày sau đó tôi hầu như không có thời
gian gặp chị, vì phải đi lấy cung đều đặn 8h sáng đến 11h trưa, ăn uống, nghỉ
ngơi, rồi 1h 30 chiều đến 5h chiều, lại ăn uống nghỉ ngơi, rồi 7h tối đến 9h khuya.
Hầu như đều đặn mỗi ngày. Cán bộ quản trại cũng vì thế mà trở thành chiếc đồng
hồ di động của tôi, và thời gian trong một ngày được tính bằng đơn vị
"Thay quần áo! Đi làm việc!"
(Còn tiếp).
*
*
Phần 4: PHẬN MÌNH NGẪM NGƯỜI
Năm đêm ngày ở B34, tôi không bị tra tấn về thể xác,
nhưng đe dọa tâm lý thì hầu như mọi cơ hội. Tôi không nhớ mình đã nghe đi nghe
lại bao nhiêu lần "sau 4 ngày tạm giữ, chúng tôi có nhiệm vụ thông báo cho
cơ quan đại diện của em, là lãnh sự quán Mỹ, NHƯNG HỌ CÓ THÈM GẶP EM KHÔNG LÀ
VIỆC CỦA HỌ" hay "CHẢ CÓ LÃNH SỰ NÀO CÓ THỂ CỨU ĐƯỢC EM ai vi phạm
pháp luật Việt Nam đều bị xử theo pháp luật. Như Nguyễn Quốc Quân của Việt Tân,
có cả một cái Đảng đứng ra vận động chống lưng, mà chúng tôi nhốt thì vẫn
nhốt!"
Hay "Em suy nghĩ lại đi, tuổi em còn trẻ, ở đây
mười mấy năm, hai mươi mấy năm, khi ra khỏi tù, em còn lại cái gì?"
"Đối với chúng tôi, những người như em chỉ là nước chảy qua cầu, tôi hôm
nay không làm việc với em, thì tôi cũng làm việc với người khác, có em hay
không có em thì với cái đất nước này, với cái chế độ này, cũng không là một gợn
sóng, nhưng với gia đình em, với người thân em thì khác, em cứ ngoan cố sẽ
thiệt vào thân chứ chả thay đổi được gì! Em nghĩ em có thể thay đổi cái chế độ
này? Cái đất nước này? Em quá tự tin và ảo tưởng rồi đó!" "Em ngoan
cố làm gì? Tại sao chúng tôi lần ra được em? Là bởi vì người ta phải tự cứu lấy
mình! Ai cũng phải tự cứu lấy mình thôi!" "Nếu em thành khẩn, chúng
tôi sẽ xem xét, biết đâu có thể thả em ngay ngày mai!" Đều đều, vô vàn
những câu nói xoáy sâu vào tâm khảm, phải là sắt đá mới không một lần nghĩ
"chẳng phải là như thế thật sao?"
Tôi không một ngày thôi nghĩ đến những anh chị đã
từng khai ra bạn bè trong những cuộc cung như thế, và chưa bao giờ thấy thương
họ nhiều như lúc này. Họ không như tôi, họ cá nằm trên thớt, còn có mẹ già con
dại, không một manh áo giáp, chẳng có một chính phủ nào đứng ra bảo vệ cho họ
như tôi. Và càng cảm phục hơn những con người giữa tự do và tù tội, thậm chí
giữa cái sống và cái chết, vẫn khẳng khái quật cường, vẫn hiên ngang bất khuất.
Tôi nhớ anh Thức, người anh lớn của tôi, đã chính thức chọn con đường quyên
sinh cho tổ quốc, tôi nhớ các em tôi, những đứa em biết rõ hiểm nguy vẫn không
chùn bước, vẫn chẳng nao lòng. Cảm thương và xúc động, đôi khi tôi giả vờ úp
mặt vào tường ngủ để che đi những giọt nước mắt lăn dài xuống gối.
(Còn tiếp).
*
Phần 5: NHỮNG DỊ BIỆT
Người ta hay bảo an ninh Việt Nam "nói láo như
vẹm" riêng tôi nhận thấy, ngoài nghiệp vụ điều tra bắt buộc phải lập lờ,
thật ảo, những chia sẻ cách nhìn, nhận định, của họ về cuộc sống, về con người,
ít nhiều có sự thành thật. Họ đôi khi bị cho là nói láo, vì đôi bên đã bỏ quá
xa nhau về nhiều chuẩn mực.
Các anh bắt tôi về việc không đăng ký tạm trú, nhưng
khi về đồn thì toàn bộ hồ sơ đã chuẩn bị sẵn của tôi lại xoay quanh "Cẩm
Nang Biểu Tình" và những lời kêu gọi xuống đường vì môi trường. Các
anh quy kết cho tôi tội không thành thực, nhưng xin khách quan mà xem lại, các
anh có thành thực không? Các anh khinh tôi "dám làm sao không dám
nhận?" vậy sao các anh dám bắt mà không dám nói thẳng lý do? Lại phải vòng
vo để làm thêm trò cười cho thiên hạ?
Các anh bắt khẩn cấp tôi theo điều 266 BLHS là sửa
đổi văn kiện nhà nước, sử dụng văn kiện giả để thực hiện hành vi trái pháp
luật. Nhưng khi điều tra, các anh lại xoáy vào cáo buộc tôi là thành viên Việt
Tân có nhiệm vụ trở về nước, và vô vàn những thứ khác không mấy liên quan đến
điều 266.
Khi được hỏi vì sao bắt một đường lại điều tra một
nẻo, các anh trả lời rất tự nhiên: pháp luật cho phép "trong quá trình
điều tra, nếu phát hiện ra tội danh mới thì có thể điều tra bổ sung thêm tội
danh mới".
Nếu tôi là người bình thường, có lẽ đã kết luận ngay
các anh tuy miệng luôn nói "chúng tôi là người chấp hành pháp luật, và cứ
theo luật mà làm" nhưng lại "ta là luật, luật là ta!" Nhưng công
bằng và khách quan mà nói, bất cứ ai đã từng đọc qua "Hoả Lò" của
Nguyễn Chí Thiện kể về sự bắt bớ và tù đày của những năm 70, đều sẽ phải công
nhận rằng, chỉ trong một thời gian ngắn, các thủ tục bắt người, điều tra, giam
giữ đã có những tiến bộ đáng kinh ngạc, nền tư pháp đã tiến một bước xa. Nên
khi nói "chúng tôi làm theo pháp luật" với chút tự hào, tôi không cho
là các anh nói láo. Nhưng nền tư pháp các anh vẫn còn bị thế giới bỏ lại quá xa
phía sau, và sự khiếm khuyết này khiến các anh nhận định lầm lạc giữa "phi
pháp" và "hợp pháp" và có lối hành xử theo các anh là bình
thường, nhưng theo các chuẩn mực chung là vô cùng bất thường.
Đơn cử, thế kỷ 21 rồi mà các anh vẫn 1 mực khẳng
định chưa có luật biểu tình thì dù hiến pháp đã công nhận, biểu tình vẫn là
phạm pháp. Khi tôi nói "pháp luật VN là luật từ dưới lên, tức áp dụng công
văn hướng dẫn trước, nếu không có thì áp dụng nghị định, nếu không có nghị định
thì áp đụng các điều khoản pháp luật, và trong trường hợp biểu tình, chưa có
quy định của pháp luật thì phải căn cứ theo hiến pháp" (dù chính cái trình
tự này cũng vô cùng ngược đời! Cả thế giới theo luật từ trên xuống dưới, chỉ
riêng VN là ... Chẳng giống ai) thì các anh chống chế: phải căn cứ theo các quy
định khác của pháp luật, chúng tôi không bắt ai tội biểu tình, nhưng là tội tụ
tập đông người, tội gây rối, tội cản trở giao thông. À, ra là bắt theo các quy
định khác, khoan nói đến việc VN đã có nhiều cuộc xuống đường còn tụ tập đông
hơn, cản trở nhiều hơn như việc đón sao Hàn hay các đội banh quốc tế, thậm chí
quốc tang của Võ Nguyên Giáp, hay đám tang của Nguyễn Bá Thanh, và gần đây nhất
là việc hàng ngàn bạn trẻ đổ ra đường mừng ... Mỹ thông qua luật hôn nhân đồng
tính. Khoan nói về tất cả những điều đó, tôi chỉ hỏi các anh ấy vì sao
bắt Huynh Ngoc Chenh? Chú ấy ngồi 1 mình, không tụ tập đông người,
không xả rác, không cản trở giao thông, sao vẫn bắt? Như vậy ai sẽ chịu trách
nhiệm bắt những người bắt Huỳnh Ngọc Chênh theo điều 167 BLHS là cản trở người
khác thực hiện quyền biểu tình? Câu hỏi của tôi rơi vào im lặng. Có những điều
các anh làm nhiều đã thành quán tính, tôi không trách các anh.
Tôi cũng không muốn nói tiếp vì không muốn những
ngày cung bị biến thành những cuộc tranh luận đúng sai, thua được, không mấy
khi đời cho ta cái duyên hạnh ngộ, nghìn trùng xa cách, hiếm hoi và khó khăn
lắm, mà cũng có thể là lần duy nhất trong kiếp sống này, ta đối diện nhau, có
lẽ nên dùng nó cho những việc hữu ích hơn.
(Còn tiếp).
*
*
Phần 6: ĐIỀU TRA XÁC MINH LÀM RÕ
Có lẽ đây là phần được trông đợi nhiều nhất: Họ muốn
biết gì ở tôi và những người như tôi?
Đến sáng ngày 22 tháng 5, tức sau 3 ngày bị bắt,
cũng là 3 ngày tôi nhịn ăn để tỏ thái độ bất hợp tác, nhưng cái chính là để
lặng lẽ, âm thầm đi bên cạnh anh Thức, dẫu sau cánh cổng B34 chẳng ai hay biết,
nhưng chỉ cần trời biết, đất biết, và tôi biết với lòng mình là đủ, anh an ninh
tên Vũ cho tôi hay là họ đã thông báo việc tạm giữ tôi cho sứ quán Hoa Kỳ, tôi
yên tâm là ít nhất từ giờ về sau, gia đình và bằng hữu không phải lo lắng về
sự biến mất của tôi.
Tôi tống đạt nguyện vọng rằng tôi sẽ không ăn cho
đến khi tôi có thể tiếp xúc với cơ quan đại điện của tôi. Tuy nhiên, khác quan
mà nói, tôi đã không tuyệt thực. Thể trạng nhỏ bé và thường xuyên bị tuột đường
huyết khiến tôi phải dùng kẹo hoặc nhãn. Mỗi bữa tôi dùng khoảng 3 viên kẹo
ngọt hoặc 4, 5 trái nhãn. Và từ tối 23 trở đi, mỗi bữa tôi dùng khoảng 2 muỗng
cơm, vì chị bạn tù của tôi phàn nàn là ... bụng tôi kêu lớn quá, chị không thể
ngủ được suốt đêm.
Suốt những ngày làm việc còn lại, an ninh xoáy vào
hai trọng tâm là cuốn "Cẩm Nang Xuống Đường" và lời kêu gọi
"Xuống Đường Kiểu Mới".
Họ cho tôi hay đây là cuốn cẩm nang chính thức của
đảng Việt Tân, do Nguyễn Hoàng Thanh Tâm phổ biến đến các đảng viên và thân
hữu, và như vậy, cáo buộc là tôi đã soạn cuốn cẩm nang này cho đảng Việt Tân.
Đồng thời, có nguồn tin khả tín là tôi là thành viên vừa được kết nạp, cộng với
những lời khen ngợi, đánh giá cao của các đảng viên Việt Tân khác dành cho tôi
như thể một thành viên đầy tiềm năng, khiến họ hầu như chắc chắn tôi là thành
viên Việt Tân.
Tất cả những ai quen biết tôi đều biết rõ, tôi soạn
cuốn cẩm nang này là tự thân, và nhờ các anh chị trên toàn thế giới chung tay
trình bày cho mạch lạc. Ban biên soạn chúng tôi trân trọng tặng cuốn cẩm nang
này như một món quà làm hành trang cho những bạn có nhu cầu xuống đường, trong
đó tất nhiên có cả Việt Tân. Tôi không thể cấm họ sử dụng và phổ biến.
Kinh gởi các anh chị Việt Tân, vì tính chất đặc biệt
nghiêm trọng trong vấn đề tham gia đảng chính trị tại Việt Nam, tôi thiết tha
mong các anh chị, dẫu đã nghiêm túc, càng nghiêm túc hơn nữa trong việc cân
nhắc đến sự an nguy của người khác, nhất là những người không phải đảng viên
Việt Tân. Khi sử dụng tài liệu, hay tham gia một phong trào không phải do Việt
Tân chủ xướng, xin hãy nói rõ: Tài liệu này không phải do Việt Tân biên soạn,
phong trào này không phải do Việt Tân khởi xướng, những cá nhân, tổ chức biên
soạn, khởi xướng không phải là thành viên Việt Tân. Xin hãy làm điều này vì an
nguy của những người dấn thân. Những thông tin còn lại, tôi coi đó là thủ đoạn
bịa đặt phủ đầu của an ninh Việt Nam, nhưng nếu có thật thì đó cũng là một điều
rất đáng ngại.
An ninh rất quan tâm đến lời kêu gọi "Xuống
Đường kiểu Việt", họ hỏi ai đã tham mưu cho tôi ý tưởng này. Tôi cũng
khẳng khái trả lời: Là chính quân đội nhân dân Việt Nam, với lối đánh du kích
nổi tiếng thế giới. Các anh là bậc thầy của việc lộng giả thành chân.
Sau nhiều buổi làm việc mà vẫn không khai thác thêm
được gì về tôi và các hoạt động của tôi, cũng như liệu có tổ chức nào đứng sau
lưng tôi, vì thật ra cũng chẳng còn gì hơn để mà khai thác, họ yêu cầu, nói
trắng ra là, tôi khai ra những tổ chức, cá nhân khác, hiểu biết của tôi về họ.
Về các tổ chức, tôi được dịp chê bai tất tần tật rằng chỉ ồn ào, không có thực
lực, chả làm được gì.
Về cá nhân, tôi nói thẳng với họ: "Các anh bảo
em khai ra bạn bè rồi sẽ tha em, thì các anh cứ nhốt em luôn cho tiện, khỏi cần
khởi tố cho tốn tiền nhà nước. Em mà khai ra bạn bè thì những ngày tháng còn
lại của cuộc đời này, em sẽ sống không bằng con chó! Em không cần cái tự do
kiểu ấy."
An ninh hiểu tôi không nói đùa, và riêng việc này
tôi sẽ không nhân nhượng. Sẽ không có bất cứ lời khai nào từ tôi, họ tất nhiên
chuyển sang buộc tôi phải mở iPhone và iPad. Qua cung cách của họ, tôi cũng
hiểu riêng việc này họ sẽ không nhân nhượng.
(Còn tiếp).
*
*
Phần 7: SONG PHƯƠNG CHỨ KHÔNG PHẢI ĐƠN PHƯƠNG
Anh an ninh tên Hùng bất chợt thản thốt: "Mấy
ngày làm việc với em, chúng tôi chẳng thêm được gì mới!"
Vâng, làm sao có thể có thêm điều gì mới khi mà các
anh đọc cho em ghi lại từng câu, từng chữ. Nếu các anh có thời gian coi lại bản
cung, có lẽ sẽ thấy nó rất quen, bởi tất cả đều là lời cung của chính các anh
được em viết lại trong "biên bản tự khai". Em ngồi trước mặt các anh,
vốn không phải là một tấm bản đồ để các anh nhìn vào đó mà tính đường đi, nước
bước, em chỉ là tờ giấy trắng, sở dĩ nó có đường, có lối, là do các anh vẽ nên
cho em. Giúp em hiểu cung cách làm việc, lối suy nghĩ, lập luận, cả những khó
khăn mà các anh mắc phải, những điều đã rõ, và những thứ còn mơ hồ.
Có lẽ đến giờ, sau 6 phần tường trình, thì chắc các
anh đã hiểu, không thể có chuyện em không lường trước được việc một lúc nào đó
em phải mở iphone, iPad của mình.
Ngay khi có hiện tượng mất tích của tôi, iPhone,
iPad của tôi đã ở vào tình trạng báo mất. Ai đã dùng qua các sản phẩm của Apple
đều rõ tính năng này. Ngay khi cơ quan an ninh yêu cầu tôi kết nối vào Internet
để đăng nhập Facebook và email thì ngay lập tức, toàn bộ dữ liệu của máy bị xoá
sạch, thiết bị quay trở về phiên bản ...chưa "đập hộp". Không những
bị xoá trắng, mà chỉ có Apple ID của chính tôi mới có thể mở được thiết bị chứ
thiết bị không thể dùng được với bất cứ Apple ID nào khác. Và vào thời điểm đó
thì toàn bộ mật khẩu của Apple ID, email, Facebook tôi đều hoàn toàn không
biết. Một người ở ngoài đã giúp tôi thay đổi ngẫu nhiên tất cả các thông tin
này.
Cơ quan an ninh tỏ ra lúng túng, không biết là thực
sự hay chỉ là động thái cân não nhau. Điều đó tôi không quy chụp. Họ trần tình
là trước đến giờ chưa từng gặp hiện tượng này, và hỏi đi hỏi lại tôi đây có
phải là phương thức và xu hướng đấu tranh mới không. Nếu được, hãy để cho tất
cả các thiết bị của mình luôn luôn trong tình trạng kết nối khi khởi động, như
vậy người khác có thể giúp bạn thay đổi thông tin khi bạn không còn khả năng
làm điều này.
Không còn gì để điều tra làm rõ, thời gian còn lại
của những ngày tạm giam chỉ là lúc chúng tôi chia sẻ cho nhau, chân tình và
thẳng thắn, suy nghĩ của mình về đất nước, con người, trăn trở ưu tư, và đâu sẽ
là một tương lai, một lối đi cho dân tộc.
Nhiều người quan niệm hỏi cung là an ninh hỏi, bạn
trả lời, nhưng thật ra, đó là một trao đổi song phương. Họ cố hiểu bạn, và bạn
cũng có thể tìm cách hiểu họ. Ở đâu có trao đổi, ở đó có thông tin từ cả 2
chiều. Nếu không thể tránh, thì chi bằng hãy sử dụng những cơ hội đối thoại này
một cách có ích nhất.
Tôi không biết mình đã tận dụng cơ duyên này hết mức
hay chưa, nhưng ít ra cũng không đến nỗi thụ động, và về cơ bản đã rút ra được
một số nhận định cho riêng mình.
(Còn tiếp).
*
*
Phần 8:
HAI BẤT CẬP LỚN
Vẫn
biết Việt Nam có cả một rừng luật, nhưng chỉ toàn xài luật rừng, song tôi hy vọng
đó là giữa cá thế với cá thể, giữa những nhân viên điều tra khi đã tắt máy
quay, gấp lại biên bản tự khai, với những người có thể được coi là "kẻ thù
của chế độ". Nhưng sự việc thật sự trầm trọng hơn thế.
Sau
4 ngày tuyệt thực, tôi được tiếp chuyện với người đại diện cao nhất của cơ quan
điều tra. Tôi chịu không nhớ nổi tên, chỉ biết cầu vai quân phục thể hiện cấp
hàm đại tá (2 vạch, 4 sao vàng), tầm ngoài 50, giọng miền Nam. Vị này hầu như
đã hoàn toàn tin rằng tôi là đảng viên Việt Tân.
Bất
kể tôi phủ nhận thân phận đảng viên thế nào, điều đó cũng không thực sự quan trọng.
Theo pháp luật Việt Nam thì "án tại hồ sơ" chứ không phải "án tại
lời cung". Có nghĩa là, nếu hồ sơ "cấu thành" anh là đảng viên
Việt Tân, thì bất luận anh có phải thật sự là đảng viên Việt Tân không, có khai
nhận không, điều đó cũng không quan trọng. Và, ngược với thế giới, anh có trách
nhiệm phải chứng minh cho cơ quan điều tra là anh vô tội.
Tôi
để hai chữ "cấu thành" trong ngoặc kép là vì quyết định "đủ cơ sở"
hay "chưa đủ cơ sở" cấu thành là rất ...chung chung mơ hồ. Vì vậy,
khách quan mà nói, chỉ riêng "Án tại hồ sơ" thì không phải bất cập,
nhưng đi đôi với yếu tố chủ quan trong việc định đoạt đã đủ hay chưa đủ cơ sở cấu
thành hành vi thì tạo nên một bất cập lớn.
Bốn
chữ "án tại hồ sơ" vừa lạnh tanh, vừa ám ảnh. Cái tên Hồ Duy Hải cứ lớn
vởn trong đầu tôi như một câu hỏi lớn. "Án tại hồ sơ", phải chăng
chính vì thế mà biết bao nhiêu con người bị đẩy vào vòng oan sai? "Án tại
hồ sơ" biết bao nhiêu người cha người mẹ phải lê lết kêu oan cho con mình.
"Án tại hồ sơ". Lạnh. Và ám ảnh.
Tuy
hành vi của tôi chỉ là kêu gọi biểu tình ôn hoà đòi hỏi chính phủ Việt Nam phải
sớm có câu trả lời về vấn đề cá biển chết bất thường ở miền trung, tinh thần đó
thể hiện rõ trong cuốn "cẩm nang xuống đường vì môi trường", tôi vẫn
bị quy kết vào tội "đe dọa an ninh quốc gia". Trong tất cả các tội
hình sự, chỉ riêng tội này là anh không cần có hành vi cụ thể, pháp luật vẫn
cho phép kết tội anh (!!)
Tội
đe dọa an ninh quốc gia là tội duy nhất pháp luật Việt Nam cho phép không cần
cấu thành hành vi, chỉ cần cấu thành hình thức là đủ cơ sở luận tội. Tức không
cần anh có hành động nào nhằm lật đổ chính quyền, chỉ cần anh thể hiện quan điểm
thôi thì pháp luật cũng cho phép luận tội anh với lập luận là nếu hành vi lật đổ
của anh mà thành công thì không còn cái chế độ này để luận tội anh nữa. Và như
thế, chỉ ở Việt Nam, hệ thống hành pháp có đủ cơ sở pháp lý để nhấn chìm tất cả
những tiếng nói phản kháng.
Tôi
nhớ khi em Kha, em Uyên, và những người bất đồng chính kiến khác bị truy tố,
lãnh sự quán Hoa Kỳ thường có những thông cáo yêu cầu trả tự do ngay lập tức,
vì "nhà cầm quyền Việt Nam không thể đánh đồng việc thực hiện quyền tự do
ngôn luận một cách ôn hoà với hành vi đe dọa an ninh quốc gia" lúc đó tôi
nghĩ không còn gì có thể rõ ràng hơn như thế. Tuy nhiên pháp luật Việt Nam cho
phép đánh đồng! Và quy định về "cấu thành hình thức" như chiếc thòng
lọng thắt những người bất đồng vào các điều 258 hay thậm chí 88 một cách hợp pháp.
Tôi
từng nói, nền tư pháp và hành pháp Việt Nam tuy đã có nhiều tiến bộ kể từ 1975,
vẫn còn bị thế giới bỏ lại quá xa phía sau, đơn cử như việc theo điều 46 BLHS,
quy định người bị tạm giữ, tạm giam có quyền tự bào chữa, nhờ người bào chữa,
hoặc thuê luật sư bào chữa, nhưng suốt thời gian tạm giữ, không những cá nhân
tôi đã không hề được bảo đảm, mà cơ quan an ninh còn khẳng định "theo quy
định của pháp luật, trước khi khởi tố thì sẽ cho gặp luật sư ít nhất 1 lần (tất
nhiên là với sự giám sát chặt chẽ của cơ quan an ninh), còn có gặp được lần thứ
2 hay không là tuỳ vào thái độ của bị can, bị cáo". Như vậy, chẳng những hầu
như đã cự tuyệt quyền có người đại diện của bị can, bị cáo, mà còn vi phạm
nghiêm trọng quyền riêng tư giữa thân chủ và luật sư, một quyền được quốc tế
công nhận.
Rõ
ràng, những bất cập ở Việt Nam đã vượt ra khỏi giới hạn cá thể, nó là những bất
cập ĐÃ THÀNH HỆ THỐNG.
Anh
an ninh tên Minh nói vọng ra ngoài cửa sổ phòng cung: "Hái cho cán bộ mấy
trái mận!" Những người tù vui vẻ hăng hái lấy sào, chọc 1 hồi rồi luồn những
trái mận chín cây của trại B34 qua song sắt. Anh chậm rãi nói: "Đấy, em thấy
đi tù cũng vui, giá mà anh Thức của em cũng vui vẻ thế này, đường này ông ấy lại
đi tuyệt thực, đúng dở hơi!"
(Còn
tiếp).
*
*
Phần 9:
DÂY KẼM GAI ĐÂM NÁT BẦU TRỜI
Không
thể so sánh "những người tù ngoài kia" với các anh Thức, anh Điếu
Cày, chị Tần, hay anh Đài. Một bên tù có tội, một bên tù vô tội, một bên tù vì
mưu lợi cá nhân, một bên tù vì hy sinh bản thân, một bên tù vì xâm hại, một bên
tù vì kiến thiết. Làm sao có thể đòi hỏi những người bị cái chế độ này tặng cho
những bản án oan nghiệt để bảo vệ sự tồn vong của chính nó, có thể vui vẻ lãnh
án như những người tù khác! Tôi nhớ em Kha tôi từng khẳng khái nói trước toà:
TÔI TRƯỚC SAU VẪN LÀ MỘT NGƯỜI YÊU NƯỚC, tôi chỉ chống sự độc tài của đảng cộng
sản Việt Nam.
"Tôi
trước sau vẫn là một người yêu nước..." Kha ơi!
An
ninh chỉ tay ra ngoài cửa sổ: "Đấy, em về Việt Nam rồi thì thấy đấy, người
ta vẫn sống, sinh hoạt, làm việc bình thường, có phải bị kìm kẹp như em bị
tuyên truyền nhồi sọ đâu! Em đừng nghe thông tin tuyên truyền một chiều rồi
nghĩ xấu cho nhà nước!"
Nếu
hình tượng hoá, tôi cảm thấy mỗi cá thể như một loại cỏ cây, và xã hội như một
cánh rừng. Chỉ có điều, trên không trung là một tấm lưới kẽm gai khổng lồ có
tên gọi "đe dọa an ninh quốc gia". Bên dưới tấm lưới, những người chấp
nhận thân phận cỏ dại vẫn sống. Nhìn ra ngoài cửa sổ, đời sống vẫn tấp nập gọi
mời. Tấm lưới vẫn để cho những cây lùm, cây bụi được sống thoải mái. Những người
chấp nhận thân phận luồn cúi, sống khom lưng cúi đầu để vươn lên vẫn có cơ hội
đứng cao hơn vạn kẻ. Và tấm lưới, trở thành công cụ tốt của các loại dây leo,
những người có thể bám vào pháp luật để hưởng ánh mặt trời, che cả bầu trời.
Còn những con người có tầm vóc, trí tuệ, muốn được vươn cao vào bầu trời tự do,
khoáng đạt, tất nhiên sẽ bị tấm lưới kẽm gai đâm cho rách rưới, đớn đau.
Khi
các anh nói hãy nhìn ra ngoài kia, để thấy cuộc đời vẫn thở, tôi chỉ thấy những
dây kẽm gai vô hình đâm nát cả bầu trời tự do. Tấm lưới ấy đã khiến một số cây
khuất phục, nhưng nhiều những cây khác vẫn mạnh mẽ vươn lên.
Các
anh nói "Đất nước này còn nhiều bất cập, chưa hoàn hảo, nhưng nó đang tốt
lên từng ngày". Tôi bảo các anh ấy, không cần phải so sánh với Âu, với Mỹ,
hãy nhìn sang người láng giềng Thái Lan, tố chất người Việt hơn hẳn người Thái,
mới 50 năm trước ta bỏ xa Thái Lan, 50 năm sau, cái thằng có tố chất thua xa
mình lại bỏ mình xa lắc! Các anh vẫn nói đất nước tốt lên từng ngày, nhưng so với
sự tiến bộ chung của toàn khu vực, các anh có thấy xấu hổ không? Câu hỏi này, một
lần nữa rơi vào im lặng.
Khi
bị giam lỏng trong khách sạn Kim Lợi, tôi được biết Sài Gòn sắp có lễ hội trái
cây an toàn diễn ra ở 1 khách sạn hay siêu thị nào đó. Nghe cái tên thôi đã thấy
bi hài. Chắc chỉ có ở Việt Nam mới có cái gọi là lễ hội trái cây ... AN TOÀN!
Có những thứ đã ăn vào tiềm thức, các anh có nhìn đấy, có trông đấy, mà không
còn THẤY gì nữa! Tôi không trách các anh.
Anh
khẳng định cơ chế là tốt, chỉ là một số cá nhân chưa tốt, có những con sâu làm
rầu nồi canh, nhưng những cá nhân này sẽ từ từ bị loại bỏ. Tôi cho rằng anh hơi
quá lạc quan. Nếu chỉ là một số con sâu làm rầu nồi canh, thì đảng của các anh
đã không đem tham nhũng vào vấn nạn quốc gia, và xem đó là một trong 4 nguy cơ
lớn nhất ảnh hưởng đến sự tồn vong của chế độ. Nói đến đây thì tôi nghĩ, cũng
sâu, cũng canh, nhưng có lẽ là 1 nồi canh nhung nhúc sâu thì đúng hơn. Tôi ít
nhiều tin vào nỗ lực, hay nguyện vọng, muốn loại bỏ những con sâu hại dân hại
nước của anh, nhưng làm sao anh dám chắc tốc độ bắt sâu của anh nhanh hơn tốc độ
sâu dòi nảy nở sinh sôi ra?
Anh
nói được những cán bộ tha hoá chỉ là những con sâu, nhưng lại một mực khẳng định
những người làm dân chủ tha hoá là phần đông nếu không muốn nói là hầu hết. Anh
nói được chúng tôi bị thông tin tuyên truyền 1 chiều, nhưng lại nghĩ các anh
thì không thế! Tôi bảo thật, hãy tỉnh đậy đi! Trước khi không còn có thể tỉnh lại
được nữa!
Đưa
tôi ra máy bay là 2 nhân viên an ninh Hùng và Đại, 2 trong số 4 người chịu
trách nhiệm chính trong vụ án của tôi, trong vô thức đã hồ hởi chia sẻ "chỉ
khi đưa người đi tụi anh mới được đi vào cổng quốc tế thế này! Cả cuộc đời anh
chưa lần nào xuất ngoại!" Sau tôi mới biết, nếu đã làm an ninh điều tra
thì không được phép xuất ngoại, trừ phi có công tác (thường là công tác do
thám), chả trách các anh có tầm nhìn rất hạn hẹp. Vậy thì em sẽ bay đi khắp thế
giới và tả lại cho các anh nghe, hy vọng các anh biết ngoài kia, những con người
không mang căn cước Việt họ có đời sống thế nào để biết trào nước mắt cho số phận
của người Việt Nam mình.
(Còn
tiếp).
*
*
Phần
10: HÀNH TRÌNH CHO NHỮNG NGÀY SAU
Xin
mượn lại tiêu đề của phần đầu để đặt cho phần cuối, như một cái kết mở, vì đây
thực sự là một chuyến đi mang tính chất khai phóng đối với bản thân tôi.
Cho
em gởi lời cảm kích đến các anh chị của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên, đã khẳng
khái đề nghị nếu có nhu cầu, sẽ sẵn sàng thanh minh cho tin đồn em là thành
viên của Tập Hợp. Em cảm thấy không cần thiết, phần vì chính quyền không gán
ghép em vào "tội" ấy, và phần vì, chỉ cần có thiện chí như thế, với
em, đã là quá đủ. Em cảm ơn.
Một
số người trách tôi sao nỗ lực về vào lúc này, vì đây hoàn toàn không phải là
"trận cuối" để mà phải "hy sinh" như thế. Tôi chỉ cười. Sống
trên đời, mỗi người có một nguyên tắc. Và nguyên tắc của tôi là trừ phi bất khả
kháng, không ngồi chốn an toàn xúi người khác xung phong. Tôi nhớ nhà thơ Chế
Lan Viên từng viết về cuộc tổng tiến công 1968:
Mậu
Thân 2.000 người xuống đồng bằng
Chỉ một đêm, còn sống có 30
Ai chịu trách nhiệm về cái chết 2.000 người đó?
Tôi!
Chỉ một đêm, còn sống có 30
Ai chịu trách nhiệm về cái chết 2.000 người đó?
Tôi!
Tôi
- người viết những câu thơ cổ võ
Ca tụng người không tiếc mạng mình
trong mọi cuộc xung phong.
Một trong ba mươi người kia ở mặt trận về sau mười năm
Ngồi bán quán bên đường nuôi đàn con nhỏ
Ca tụng người không tiếc mạng mình
trong mọi cuộc xung phong.
Một trong ba mươi người kia ở mặt trận về sau mười năm
Ngồi bán quán bên đường nuôi đàn con nhỏ
Quán
treo huân chương đầy, mọi cỡ,
Chả huân chương nào nuôi được người lính cũ!
Ai chịu trách nhiệm vậy?
Lại chính là tôi!
Chả huân chương nào nuôi được người lính cũ!
Ai chịu trách nhiệm vậy?
Lại chính là tôi!
Người
lính cần một câu thơ giải đáp về đời,
Tôi ú ớ.
Người ấy nhắc những câu thơ tôi làm người ấy xung phong
Mà tôi xấu hổ.
Tôi chưa có câu thơ nào hôm nay
Giúp người ấy nuôi đàn con nhỏ
Giữa buồn tủi chua cay vẫn có thể cười
Tôi ú ớ.
Người ấy nhắc những câu thơ tôi làm người ấy xung phong
Mà tôi xấu hổ.
Tôi chưa có câu thơ nào hôm nay
Giúp người ấy nuôi đàn con nhỏ
Giữa buồn tủi chua cay vẫn có thể cười
Suốt
mười năm lặng lẽ, âm thầm đi bên cạnh những đổi thay, chưa một lần tôi dám lên
tiếng kêu gọi mọi người xuống đường. Lương tâm không cho phép tôi làm việc ấy.
Nhưng lần này, vì tính chất quá nghiêm trọng của sự việc buộc tôi phải lên tiếng,
và ngay khi lên tiếng kêu gọi, tôi đã biết mình phải chuẩn bị hành trang cho một
chuyến đi ... không tốn nhiều tiền khách sạn. Và tôi đi, cũng chính bởi
"đây không phải là "trận cuối" nhưng chính xác là thời điểm của
một KHỞI ĐẦU MỚI cho một chặng đường mới. Một hành trình cho những ngày sau.
An
ninh đã hỏi tôi: "Vậy thì theo em, tổ chức nào mới thực là kẻ thù của chế
độ?" Tôi trả lời: là chính những sai trái nảy sinh trong nội tại các anh,
quất lên đất nước những lằn roi tụt hậu. Ngày nào chính phủ các anh còn chống
chế và đổ lỗi cho một đối tượng nào đó, ngày đó các anh còn xác định sai kẻ
thù. Sự chậm trễ trong việc kết án kẻ thù đích thực chỉ làm trầm trọng thêm sự
việc.
Còn
với các bạn, tôi xin mượn lại lời của một bài viết cũ: sẽ không ai trách nếu bạn
chỉ mưu cầu một cuộc sống bình yên, ai cũng vậy. Nhưng VN còn lại gì? Cho bạn,
cho tôi, cho con cái chúng ta? Đồi trọc, rừng thưa, tài nguyên cạn kiệt, thực
phẩm, nguồn nước ngày một công khai nhiễm độc. Nhìn xa hơn giáo dục tê liệt, y
tế tụt hậu, đạo đức chỉ còn là món hàng xa xỉ. Ngoài khơi ngoại bang hằm hè
thôn tính, trong đất liền chính phủ nhắm mắt bịt tai trước nhu cầu sống còn của
gần một trăm triệu con người. Có ai đó nói đùa "đến cả muốn ăn không khí
trừ cơm cũng không còn được nữa!" Đùa mà đau ...
Sẽ
không ai trách khi bạn chỉ muốn bình yên, nhưng nếu hôm nay an phận, bạn trả lời
tôi đi, ta còn lại gì để bình yên sống những ngày sau? Tấm lưới kẽm gai đang mỗi
ngày bị chọc thủng. Chọn làm người tự do hay chọn sống cúi đầu là quyền của các
bạn, nhưng sự tự do chưa bao giờ là miễn phí. Và nơi nào càng hiếm, thì nơi đó
nó càng đắt đỏ.
Tất
cả chúng ta, dẫu chọn lựa thế nào đi chăng nữa, đều phải ĐỨNG LÊN VÀ ĐI TIẾP vì
cuộc sống không ngừng lại ở ngày hôm nay. ĐƯỜNG TUY DÀI NGÚT NGÀN, CŨNG BẮT ĐẦU
BẰNG 1 BƯỚC CHÂN.
Gởi
các anh an ninh Hùng, Minh, Đại, Vũ, Thành và anh Chỉnh: Ngày 23, khi còn trong
trại, các anh cười cợt vào mặt em rằng "tỉ lệ bầu cử là hơn 98%, cái con số
lẻ không đi bầu có lẽ chỉ toàn bạn bè của em!" Khi ra khỏi trại rồi em mới
biết, là chuyện bầu cử còn 1 vế sau: nhưng là lần đầu tiên trong vòng 41 năm,
tuy "bầu rất nhiệt" nhưng lại không đủ số đại biểu cử tri! Phải bầu bổ
sung lần 2, lần 3 cho đến khi đủ số! Điều đó có nghĩa là người dân đang từng
ngày đứng lên để giành lại quyền làm chủ cái đất nước này, thưa các anh!
Nếu
một ngày, ai trong các anh quyết định cởi quân phục để trở về với dân, chắc chắn
sẽ có 1 tấm thảm bay đưa anh đến những mảnh đất, những dải nước, những chân trời
mới để từ đó, anh có thể khám phá chính quê hương mình từ một góc nhìn khác, một
lăng kính khác. Người ta bảo "trải nghiệm", tức chỉ có thể "trải"
mới có thể "nghiệm" một cách đủ đầy, tròn trịa, như chính chuyến đi
này của em.
Trân
trọng.
(Hết).
----------------------------
XEM
THÊM :
.
.
No comments:
Post a Comment