Phạm Chí Dũng
Sunday,
December 20, 2015 4:29:37 PM
Có
thể hiểu là chính vào lúc này, ngân hàng thế giới đã quyết định nhảy vào cuộc
chiến dân chủ nhân quyền cho người dân Việt Nam.
Kwa Kwa hỏi Nguyễn Tấn Dũng
“Việt Nam sẽ lấy nguồn ở đâu để tài trợ cho chương trình phát triển đầy tham vọng trong 5 năm tới?” - bà Victoria Kwa Kwa nhíu mày hỏi.
“Yêu
cầu đặt ra cho giai đoạn này là phát triển nhanh hơn, bền vững hơn 5 năm trước
với các trụ cột, trong đó mục tiêu cao nhất là tăng trưởng kinh tế cao hơn, bền
vững hơn phấn đấu đạt mức từ 6.5 đến 7%” - Ngay trước đó, Thủ Tướng Dũng nở nụ
cười thường lệ về mục tiêu phát triển giai đoạn 2016-2020 của Việt Nam.
Câu
hỏi rất hóc búa trên của Kwa Kwa dành cho Nguyễn Tấn Dũng được đặt ra tại Diễn
Đàn Đối Tác Phát Triển tổ chức ngày 5 Tháng Mười Hai, 2015 ở Hà Nội về “kế hoạch
5 năm tới của Chính Phủ Việt Nam.”
Bà
Victoria Kwa Kwa là một gương mặt rất quen thuộc - giám đốc quốc gia ngân hàng
thế giới tại Việt Nam. Nhưng các cuộc họp và hội nghị trước đây của ngân hàng
thế giới với các cơ quan Việt Nam chưa bao giờ ghi nhận một câu hỏi sinh tử như
thế của bà.
Và
chính ngân hàng thế giới, vào Tháng Mười Hai, vừa đưa ra một trong những thuyết
minh giá trị nhất đối với kế hoạch “tăng trưởng kinh tế cao hơn” của phía chính
phủ: Dừng vốn vay ưu đãi cho Việt Nam.
Quyết
định đột ngột trên của ngân hàng thế giới xuất hiện hầu như cùng thời điểm với
Diễn Đàn Đối Tác Phát Triển.
Ngân
hàng thế giới là một trong những chủ nợ lớn nhất của chính phủ Việt Nam: Chiếm
gần 30% nợ vay song phương.
Những
ngày cuối năm 2015, trong bầu không khí “chào mừng đại hội đảng 12” cùng cơn chấn
động “ngân sách trung ương chỉ còn 45 ngàn tỷ đồng,” quyết định “dừng vốn vay
ưu đãi cho Việt Nam” của ngân hàng thế giới thực sự là một tin chẳng tốt lành
gì xảy đến với giới lãnh đạo Hà Nội.
Phía trước là... trả nợ
Dự kiến chỉ hơn một năm nữa (đến ngày 1 Tháng Bảy, 2017,) Việt Nam sẽ không còn được nhận nguồn vốn vay ưu đãi từ ngân hàng thế giới.
Lý
do được ngân hàng thế giới đưa ra: Giai đoạn 2011-2015 là thời kỳ Việt Nam bước
vào nước có thu nhập trung bình, vì vậy chính sách của ngân hàng thế giới cũng
như nhiều nhà tài trợ khác đối với Việt Nam có sự thay đổi. Việt Nam sẽ phải đẩy
nhanh tốc độ trả nợ đối với hơn 90% các khoản vay hiện hành (tương đương 9.5 tỷ
USD) và các khoản vay mới thuộc IDA 17.
Việc
trả nợ này sẽ thực hiện theo hai phương án. Ở phương án 1, Việt Nam sẽ phải đẩy
nhanh gấp đôi tốc độ trả nợ, tức các khoản vay 25 năm sẽ phải trả trong khoảng
12-15 năm. Khi đó, Việt Nam sẽ được hưởng lãi suất có phần ưu đãi là 2%.
Còn
nếu chọn phương án 2 là giữ nguyên thời gian trả nợ, khi đó lãi suất áp dụng sẽ
là lãi suất đang vay (khoảng 2%) cộng thêm 1.4-1.5%, tương đương điều kiện vay
với lãi suất 3.4 -3.5% trong thời hạn 25 năm.
Nhưng
dù là phương án nào thì theo kế hoạch vay nợ của Chính phủ Việt Nam đã được duyệt,
năm 2015 phải huy động 436,000 tỷ đồng để bù đắp bội chi (226,000 tỷ,) đầu tư
(85,000 tỷ,) và vay để đảo nợ (khoảng 125,000 tỷ).
Còn
ngân sách Việt Nam có trách nhiệm phải trả 363,166 tỷ đồng (hơn 16 tỷ USD) nợ
trái phiếu đến hạn thanh toán trong 2 năm 2015-2016.
Một
ước tính của Bộ Kế Hoạch và Đầu Tư cho biết đến năm 2017, tổng số vốn vay ưu
đãi phải áp dụng điều khoản trả nợ nhanh và thuộc phạm vi tính toán tác động
khoảng 18-19 tỷ USD.
Cho đến nay, không ai biết làm sao có nổi
số tiền dù chỉ 1 tỷ USD để trước mắt cơ cấu lại số nợ này.
Dù
kế hoạch phát hành trái phiếu chính phủ trong nước là 226,000 tỷ đồng, nhưng 9
tháng đầu năm 2015 mới thực hiện được 51% kế hoạch. Kết quả này cho thấy việc
huy động bằng trái phiếu chính phủ là cực kỳ khó khăn.
Không
chỉ mong ngóng bán cho được 3 tỷ USD trái phiếu quốc tế - một kế hoạch rất hão
huyền vào thời điểm này, chính phủ Việt Nam còn phải chỉ đạo Bộ Tài Chính tìm bất
kể lối thoát nào, trong đó đã phải vay mượn ngân hàng nhà nước 30,000 tỷ đồng,
kể cả việc phải rút vốn từ những “con bò sữa” lợi nhuận như Tập đoàn
Vinamilk để có tiền bù đắp ngân sách rỗng ruột.
Không
còn là bộ phim “Phía trước là bầu trời,” mà ngay trước mắt của nhà nước Việt
Nam chỉ là trả nợ, trả nợ và trả nợ!
Nếu
đến cuối năm 2016 mà không thể bán được trái phiếu, cũng như chưa bán được một
đồng nợ xấu nào cho các đối tác nước ngoài, nhiều khả năng ngân sách Việt Nam sẽ
chính thức vỡ nợ.
Phải cải cách thể chế!
Nhưng vẫn chưa hết.
Ngân
hàng thế giới - tổ chức tài chính hùng mạnh luôn xuất bản những báo cáo đánh
giá Việt Nam có mức tăng trưởng GDP khả quan, vừa làm nên một hành động chưa từng
có: Yêu cầu chính phủ Việt Nam sớm ban
hành Luật Lập Hội.
Yêu
cầu trên lại xếp hàng đầu trong bản khuyến nghị 7 điểm của ngân hàng thế giới đối
với chính phủ Việt Nam.
“Cần thiết phải soạn
thảo và thực hiện một bộ luật có hiệu lực mạnh về hội và hiệp hội. Chính điều
đó sẽ giúp thực hiện chương trình nghị sự của chính phủ” - bà Kwa Kwa “gợi
ý.”
Thậm
chí Thời Báo Kinh Tế Việt Nam - một tờ báo thường biểu lộ khuynh hướng “thân
chính phủ” - cũng rút tít rất đồng cảm với khuyến nghị của ngân hàng thế giới “Luật về Hội sẽ thổi luồng sinh khí mới vào
xã hội,” nhưng lại bỏ ngỏ “Việt Nam sẽ
có một Luật về Hội như thế nào, hiện vẫn là câu chuyện ở thì tương lai.”
Quá
khứ đã chứng tỏ rằng sau bản thông điệp đầu năm 2014 về “nắm chắc ngọn cờ dân
chủ,” “xóa độc quyền” và kể cả “nhà nước kiến tạo phát triển” của Thủ Tướng
Dũng, cho đến nay không có bất kỳ nội dung nào được người đứng đầu chính phủ thực
thi, dù chỉ một phần nhỏ.
Ngay
cả cụm từ “cải cách thể chế” mà giới chuyên gia trung thành với Thủ Tướng Dũng
tung hô trong năm 2015 cũng vẫn hoàn toàn trừu tượng như thể “tình hữu nghị viển
vông.”
Đề
nghị “Linh hoạt chấp nhận cho Việt Nam là một nền kinh tế thị trường” của Thủ
Tướng Dũng tại các hội nghị quốc tế và các cuộc gặp tay đôi với viên chức nước
ngoài lại vừa nhận được câu trả lời dứt khoát từ phía Liên Minh Châu Âu: Việt Nam mới chỉ đạt được 1 trong số tiêu chí về kinh tế thị trường.
Thông
tin trên xuất hiện trong buổi gặp gỡ báo chí ngày 7 Tháng Mười Hai, 2015 do
phái đoàn Liên Minh Châu Âu tại Việt Nam tổ chức tại Hà Nội, chỉ hai ngày sau
Diễn Đàn Đối Tác Phát Triển. Tại đây, Đại Sứ Bruno Angelet - Trưởng Phái Đoàn
Liên Minh Châu Âu (EU) tại Việt Nam nói thẳng:
“Để được công nhận là
nền kinh tế thị trường, các quốc gia phải đạt đủ 5 tiêu chí. Tuy nhiên, Việt
Nam mới chỉ đạt được 1 tiêu chí trong số đó là mức độ ảnh hưởng của chính phủ
trong việc phân bổ các nguồn lực và các quyết định của doanh nghiệp.
4 tiêu chí chưa đạt
là: Không có sự can thiệp của nhà nước làm biến dạng hoạt động hàng ngày của
doanh nghiệp; Quản trị doanh nghiệp, kế toán và kiểm toán; Sự tồn tại và thực
thi một chế độ pháp lý, tôn trọng các quyền sở hữu trí tuệ, phá sản và cạnh
tranh cũng như các hệ thống tư pháp; Lĩnh vực tài chính của Việt Nam.”
Đã
quá đủ cho vài chục năm vay nợ nước ngoài, chi xài vô tội vạ và bỏ mặc tham
nhũng hoành hành của chính phủ cùng chính quyền các địa phương Việt Nam, để lại
núi nợ công lên đến ít nhất 98% GDP.
Thời
điểm “Minsky” về đáo hạn các khoản nợ đang đến gần, rất gần. Bây giờ không phải
là lúc mơ mộng về những cái ghế sau đại hội đảng 12, mà nhiệm vụ khủng khiếp nhất
của chính phủ Việt Nam là trả nợ và dù muốn hay không, bắt buộc phải cải cách
thể chế.
Nếu
cả đến ngân hàng thế giới cũng dường như đã quyết định tham dự vào trận chiến
dân chủ - nhân quyền cho người dân Việt Nam, chính quyền quốc gia này - không
còn lối thoát nào khác - sẽ phải cải cách một cách thực chất chứ không chỉ đầu
môi chót lưỡi như đã từng quá nhiều lần trước đây.
-----------------------
No comments:
Post a Comment