Joseptuat - Triết học
Đường phố
25-12-2015
Một
đất nước luôn nằm trong những top đầu khó hiểu và ngược đời như tham nhũng, nợ
công cao so với GDP, số người chết vì ung thư và tai nạn giao thông thì việc trở
thành á quân thế giới về tiêu thụ mì ăn liền cũng không mấy là khó hiểu với
chúng ta. Thế nhưng đối với những ai luôn tự hào về ẩm thực và chỉ số hạnh phúc
của mình trên bảng xếp hạng quốc tế có lẽ sẽ khó chấp nhận khi nghe điều này.
Tại
sao một đất nước có nhiều nhiều món ăn ngon, rẻ và nổi tiếng từ bắc tới nam, và
chỉ số hạnh phúc luôn đừng đầu thế giới lại có thể là nước tiêu thụ mì ăn liền
thứ hai thế giới cho được?
Chúng
ta đều biết mì ăn liền là thực phẩm rẻ tiền, nhanh và tiện lợi. Vậy phải chăng
nó phán ảnh người dân Việt Nam là giống dân bận rộn và rất tiết kiệm. Chắc chắn
là không. Nếu người Việt Nam bận rộn và tiết kiệm thì đã không có cái văn hoá
ngồi và nhậu như bây giờ.
Ngồi
ở đây không chỉ là ngồi vỉa hè trà chanh, trà đá, hay quán cóc, quán ổi để
nhấm nháp ly cà phê, mà nó còn thể hiện cái xu hướng hướng thụ của người Việt.
Khi tiền bạc được sử dụng một cách hoang phí thì việc chọn lựa một gói mì để no
cái bụng là chuyện rất bình thường. Thế nhưng, đó không phải là ý nghĩa thật sự
mà danh hiệu về á quân mì ăn liền muốn nói tới, thực tế là vì người dân Việt
Nam có rất ít sự lựa chọn để làm no cái bụng so với những điều kiện sẵn có. Điều
này phác hoạ sự thật về thực trạng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa.
Có
hai đối tượng tiêu thụ mì ăn liền nhiều nhất ở Việt Nam đó là sinh viên và công
nhân. Cứ đầu tháng thì hầu như họ rất ít đụng đến gói mì nhưng khi đến giữa
tháng thì mì ăn liền là chiếc phao cứu sinh để giúp họ cầm cự đến tháng tiếp
theo.
Tại
sao lại như vậy?
Từng
là sinh viên sống xa nhà và có thời gian làm công nhân thời vụ ở khu công nghiệp
Sóng Thần, tôi thấy nguyên nhân đơn giản là do nguồn thu hạn hẹp nhưng nguồn ra
thì nhiều nên làm cho hầu bao lúc nào cũng cạn kiệt mặc dù mới chỉ giữa tháng.
Đối với sinh viên thì số tiền mà phụ huynh chu cấp làm sao đủ với bao nhiêu
nhu cầu, bao nhiêu mối quan hệ. Đối với một công nhân thì số tiền lương tháng
làm sao đủ cho những chi tiêu như tiền phòng, tiền điện, tiền xăng, tiền ăn…
còn tiền góp nhặt gửi về quê phụ giúp gia đình.
Không
chỉ vì hầu bao cạn kiệt mà gói mì được chọn, thực tế là vì nó đáp ứng được quỹ
thời gian hạn hẹp của công nhân Việt Nam. Khi thế giới đang cố rút ngắn thời
gian lao động một tuần từ 7/7 xuống 5/7, và một ngày từ 12 tiếng xuống 8 tiếng,
hay 6 tiếng thì người lao động Việt Nam lại cố gắng ngược lại.
Tại
sao lại như vậy?
Phải
chăng là chúng ta chăm chỉ và chịu khó để làm giàu? Chăm chỉ và chịu khó thì có
đó nhưng làm nhiều ngày trong tuần, nhiều giờ trong ngày không phải vì muốn
giàu có mà đơn giản là thực trạng nền kinh tế chung của nước mình nó tệ quá, nếu
không làm nhiều, không tăng ca, không cày ngày 12-14 tiếng thì không có đủ tiền
để trang trải các sinh hoạt bình thường trong cuộc sống.
Với
một quỹ thời gian làm việc liên tục và hiếm ngày nghỉ như vậy thì lấy đâu thời
gian cho những bữa cơm đủ chất dinh dưỡng, nên mì ăn liền là lựa chọn tốt nhất
cho quỹ thời gian đó.
Dừng
lại ở việc soi mói về tiêu thụ mì ăn liền của người dân Việt do sức ép từ nền
kinh tế yếu kém, tôi muốn các bạn nhìn sâu hơn về mối liên hệ giữa mì ăn liền
và bệnh lười suy tư của phần đông người dân.
Thực
ra có một món mì ăn liền mà không được thống kê nhưng lại được rất nhiều người
dân Việt Nam ưa dùng: mì ăn liền trí tuệ. Tôi dùng chữ trí tuệ vì bao gồm nhưng
tri thức và thông tin chúng ta tiếp nhận hàng ngày.
Mì
ăn liền có phải là thực phẩm nhiều chất dinh dưỡng không? Đương nhiên là không.
Phần lớn ăn mì chỉ vì nó giúp giải toả cơn đói và làm cho no bụng, còn về mặt
dinh dưỡng thì nó chiếm rất ít. Ăn cho no bụng, ăn để không phải đói có vẻ rất
giống cái cách người Việt đang nhồi nhét tri thức vào đầu. Học thật nhiều nhưng
cũng chỉ là nhồi cho đầy bộ não những kiến thức không cần thiết, nhiều khi còn
nguy hại đến khả năng nhận thức, chẳng hạn như môn “tư tưởng HCM và triết học
Mac-Lenin”.
Bên
cạnh tiếp nhận tri thức một cách thụ động và để khoe khoang thì cải cách truyền
đạt tri thức của chúng ta giống như một món ăn liền. Tôi hình dung nền giáo dục
Việt Nam bây giờ như bức tranh mì ăn liền. Giáo viên là cái tô đựng mì, kiến thức
như sợi mì và học sinh, sinh viên là người ăn mì. Giáo viên đến truyền đạt tri
thức như một tô mì nóng hối, còn học sinh, sinh viên không có cơ hội để lựa chọn,
sàng lọc, phản biện tri thức được tiếp nhận, chỉ cần nhồi vào đầu mớ tri thức
ăn liền đó. Và chính cách học cũng như cách dạy kiểu này đã sản sinh ra những
con người lười suy tư. Mọi câu trả lời đã sẵn có, mọi vấn đề dù nhỏ hay to đều
đã có kẻ khác lo, nên xã hội Việt Nam bây giờ toàn những con robot được lập
trình sẵn. Và đây chính là nguồn gốc gây ra bệnh lười suy tư ở phần đông người
Việt trong nước hôm nay.
Với
nền giáo dục ăn liền chúng ta đã có được những thế hệ nhiều bằng cấp nhưng thiếu
tính sáng tạo, và tệ hơn là những con người ấy chỉ biết tìm kiếm những thông
tin ăn liền, dễ nuốt, và cần ít suy tư. Hãy xem những vấn đề mà phần lớn thanh
niên Việt Nam quan tâm và không quan tâm thì chúng ta biết được điều tôi nói
sai đúng thế nào.
Trường
học là nơi chúng ta đón nhận những tri thức nền tảng và khơi mở những khả năng
tư duy sáng tạo, còn xã hội là nơi chúng ta tiếp nhận những tri thức mới mẻ
nhưng phức tạp cần những kỹ năng tư duy phản biện độc lập, khả năng tự chọn lọc.
Nhưng cái thứ nhất là trường học đã không dạy chúng ta những thứ cần thiết và
giúp khai mở những kỹ năng tự tư duy để chúng ta có thể tự lập trong cuộc đời,
mà ngược lại nó cướp đi của chúng ta những hành trang cần thiết để chúng ta tự
trưởng thành, nên hầu như khi bước chân ra khỏi xã hội chúng ta trở nên thụ động
và lười biếng. Chúng ta trốn tránh những vấn đề đáng lẽ là cần thế hệ trẻ quan
tâm, nhưng lại chạy theo những vấn đề vô bổ, lố bịch chỉ làm phí phạm tuổi trẻ
và tài năng của chúng ta. Âu cũng là hậu quả từ một nền giáo dục ăn liền nên
chúng ta chỉ biết ỷ lại và trở nên ngu ngơ trước những vấn đề xã hội.
Bạn
thân mến! Tôi không hề chê trách bạn ăn mì ăn liền hay lên án việc tiêu thụ mì
ăn liền, tôi viết về mì ăn liền là vì nó sao giống cái cách chúng ta đang thu
nhận tri thức. Chúng ta trở nên lười biếng trong suy tư, lưới biếng quan tâm
các vấn đề của xã hội, thay vào đó chỉ biết tiếp thu và chay theo các thông
tin, sự kiện nhảm nhí và vô bổ. Tôi có thể khẳng định người Việt không chỉ giỏi
tiêu thụ mì ăn liền mà họ còn rất khoái trá tiếp nhận tri thức và thông tin ăn
liền. Bởi thế, chỉ cần đầu độc các gói mì và cho thêm thật nhiều tin tức, sự kiện
khiến bộ não không cần tư duy, không cần phản biển thì cũng đủ để xoá số dân tộc
Việt Nam khỏi bản đồ thế giới.
Thân!
Joseptuat.
No comments:
Post a Comment