Luật
sư Ngô Ngọc Trai
Gửi cho BBC từ Hà Nội
4-11-2015
Liên đoàn Luật sư
Việt Nam vừa có công văn đề nghị khởi tố vụ án hai luật sư Trần Thu Nam
(trái) và Lê Văn Luân bị hành hung hôm 3/11/2015. FB Tran Vu Hai
Chiều
hôm qua, 3/11 Luật sư Trần Thu Nam và Luật sư Lê Văn Luân có buổi làm việc tại
gia đình em Đỗ Đăng Dư, vị thành niên 17 tuổi bị đánh đập dẫn đến tử vong tại
trại tạm giam số 3 Công an thành phố Hà Nội.
Khi
hai luật sư ra về đã bị một nhóm đông người chặn xe hành hung đánh đập khiến
các luật sư máu me đầy mặt, mắt mũi sung húp.
Nhưng
có cái gì như là sự vô lý trong sự việc này, bởi lẽ vụ án Đỗ Đăng Dư đang được
đông đảo công luận quan tâm theo dõi và thủ đô Hà Nội đang diễn ra Đại hội đảng
bộ cấp thành phố. Những người hành hung luật sư chẳng lẽ không nghĩ tới hậu quả
dư luận hay sao?
Tuy
vậy, xét kỹ thì đây là sự vô lý cũng có nguyên nhân hợp lý của nó, là luật sư
trong cuộc sẽ còn nhận thấy nhiều điều chướng tai gai mắt xung quanh vụ án này.
Việc
gửi đơn
Sau
khi được gia đình em Đỗ Đăng Dư mời tham gia bảo vệ, các luật sư đến gửi hồ sơ
làm thủ tục cấp giấy chứng nhận người bảo vệ tại Cơ quan cảnh sát điều tra Công
an thành phố Hà Nội, về nguyên tắc khi gửi tài liệu chúng tôi cần có giấy biên
nhận của cơ quan điều tra.
Nhưng
thay vì đưa ra giấy biên nhận, cán bộ tiếp nhận hồ sơ của chúng tôi lại ghi vào
tờ giấy là Biên bản tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm.
Lúc
đầu tôi nghĩ chắc do hết loại giấy biên nhận nên mới dùng loại giấy này, nhưng
không phải. Nhiều hôm sau khi các luật sư quay lại để nhận giấy chứng nhận
nhưng không được, các luật sư đã làm đơn khiếu nại và gửi ngay. Và khi tiếp nhận
đơn khiếu nại cán bộ trực vẫn ghi vào Biên bản tiếp nhận tố giác, tin báo về tội
phạm đưa lại cho chúng tôi.
Như
vậy là cơ quan điều tra đã thường xuyên sử dụng biên bản tiếp nhận tin báo tố
giác về tội phạm, dùng vào những việc khác không đúng nội dung tính chất, đây
là lối làm việc cẩu thả, tùy tiện của cơ quan điều tra.
Các luật sư Lê Văn
Luân, Trần Thu Nam, Nguyễn Hà Luân, Ngô Ngọc Trai (thứ hai, ba, tư và năm từ
trái sang) trong lần tiếp mẹ vị thành niên Đỗ Đăng Dư (thứ ba, phải). FB Tran
Thu Nam
Cũng
trong buổi đến làm việc, mặc dù đã báo qua cán bộ trực cũng như trực tiếp liên
hệ qua điện thoại, các luật sư ngồi chờ ở dưới sảnh. Rất lâu sau đó một cán bộ
điều tra viên thụ lý đi qua mặt chúng tôi, một luật sư gọi tên lên tiếng hỏi
thì anh ta không thèm quay người lại mà chỉ ngoảnh mặt bảo rằng việc đó sẽ trả
lời sau rồi đi thẳng.
Điều
đáng nói là điều này diễn ra ở thời điểm mà cơ quan điều tra đã vi phạm quy định
về thời hạn cấp giấy chứng nhận mà luật quy định chỉ trong vòng 03 ngày làm việc.
Hành xử của cán bộ điều tra khiến luật sư cảm thấy bị xúc phạm ghê gớm, ngoài
ra thấy pháp luật bị vi phạm dễ dàng ngang nhiên quá.
Mời
làm việc
Hôm
26/10 Cơ quan điều tra có Giấy mời bà Đỗ Thị Mai mẹ em Đỗ Đăng Dư đến làm việc,
Giấy mời ghi là mời lần 2, nhưng khi luật sư hỏi bà Mai đã mời lần 1 khi nào
thì bà Mai nói đã mời lần 1 khi nào đâu, vậy chưa mời lần 1 sao đã có giấy mời
lần 2?
Sáng
hôm đó bà Mai không đến cơ quan điều tra, đến trưa có công an xã đến nhà thông
báo rằng 2 giờ chiều cán bộ điều tra sẽ về nhà bà Mai làm việc, bà Mai báo cho
luật sư biết nên hai luật sư đã về nhà bà Mai có mặt lúc 2 giờ chiều.
Nhưng
ngồi đợi chán đến hơn 3 giờ chiều không thấy ai đến, cuối cùng có hai công an
xã bước vào và đưa giấy mời lần 3 cho bà Mai mời ra Ủy ban nhân xã làm việc vào
lúc 3 giờ 15 phút chiều.
Nhìn
đồng hồ khi đó thì là 3 giờ 16 phút, bà Mai có ý kiến rằng quá thời gian ghi
trong giấy mời tôi mới nhận được giấy nên không sang Ủy ban nhân dân xã làm việc
(mặc dù lúc đó có 2 luật sư đang ở đó chờ làm việc), vì việc gửi giấy báo chậm
khiến bà không thể có mặt đúng giờ.
Những
nội dung này cho thấy lối làm việc như trò chơi mèo vờn chuột nhảm nhí, trong
khi vụ án có hậu quả chết người không có gì đáng cợt nhả cả.
Vấn
đề bị đánh
Theo
lời luật sư bị đánh thì khi mới đi khỏi nhà bà Mai được vài trăm mét thì có
nhóm 8 người chặn xe ô tô và đánh đập hai luật sư, một người trong nhóm được nhận
diện là thành viên của công an xã.
Sự
việc này kết nối với thông tin sự việc xảy ra trước đó một thời gian, một nhóm
người đến nhà thăm hỏi gia đình em Đỗ Đăng Dư đã bị các cán bộ được cho là an
ninh mặc thường phục đến xô đẩy giằng co đe dọa ở sân nhà bà Mai.
Chính
quyền địa phương cũng nhiều lần cho cán bộ xã đến vận động gia đình bà Mai rút
đơn để được bồi thường, họ cũng cho phát trên loa truyền thanh địa phương nội
dung rằng em Đỗ Đăng Dư bị những người giam giữ cùng đánh đập dẫn đến tử vong
chứ không phải ai khác (trong khi chưa có kết luận điều tra rõ ràng) và gia
đình bà Mai cần tránh bị xúi giục bởi những người xấu bên ngoài.
Dường như có 'bên trọng,
bên khinh' trong đối xử của chính quyền giữa các ngành an ninh - công an với giới
luật sư, theo tác giả. Photo Hoang Dinh Nam AFP
Xâu
chuỗi những sự việc này lại cho thấy lối hành xử vô lối của chính quyền địa
phương đối với gia đình nạn nhân và luật sư bảo vệ.
Chính
quyền các cấp muốn vụ việc này xẹp đi để tránh xấu mặt họ, họ không muốn gia
đình bị hại và luật sư nói cái sai cái xấu của họ ra, điều này chẳng khác nào
khiến người ta chết người còn cấm không cho nhà người ta khóc.
Có
cái gì như là sự ngang trái bạo ngược trong sự việc này.
Bên
trọng bên khinh
Có
một sự thật cần thừa nhận, đó là vị thế người luật sư rất yếu. Luật sư chúng
tôi không phải là mình đồng da sắt gì mà không biết sợ, một mặt chúng tôi sợ bị
tấn công, bị tai nạn hay tử vong, mặt khác lâu nay vai trò luật sư vẫn bị các
cơ quan hành chính tư pháp xem thường.
Ngược
lại ngành an ninh được coi là nòng cốt của chế độ, là ngành có uy quyền lớn
trong hệ thống chính quyền mà bất cứ người dân, doanh nghiệp, hội đoàn hay cơ
quan nào cũng đều phải nể sợ.
Cơ quan công an Hà Nội
đã có chỉ đạo điều tra, xác minh vụ hai luật sư bị hành hung, theo báo chí Việt
Nam. FB Tran Vu Hai
Một
bên thì có quyền bắt bớ, có nhà tù súng đạn, còn chúng tôi là những luật sư
không có gì trong tay ngoài mớ kiến thức pháp luật ở trong đầu. Bằng lương tri
trách nhiệm chúng tôi lên tiếng trước những ngang trái bất công, và không thể
im lặng trước quyền hành bạo ngược.
Bản
thân tôi nói thực cũng lo sợ trước những gì mà ngành an ninh có thể làm, ngoài
việc bị quy cho là vi phạm các quy định pháp luật hiện tại, tôi tin là ngành an
ninh còn có cả những đội nhóm sát thủ dấu mặt như chơi trò trốn tìm.
Cho
nên để hạn chế nguy hại, trong mọi việc chúng tôi chỉ làm theo pháp luật, ý thức
được thân phận hẩm hiu của mình trong cơ chế tư pháp nhiều trái ngang, chúng
tôi không dám làm gì sai và không muốn trêu trọc vào lực lượng an ninh nhiều
quyền lực. Song các ngành cũng đừng làm những việc khiến lương tâm chúng tôi thổn
thức và phẩm giá con người buộc chúng tôi không thể ngoảnh mặt làm ngơ.
Nhiều
quyền và mất kiểm soát?
Có
một sự thật khác cũng cần được thừa nhận đó là tình trạng cơ quan điều tra hiện
nắm giữ nhiều quyền hạn không hợp lý. Ví như quyền cấp giấy chứng nhận cho luật
sư bào chữa, đây là sự áp đặt vô lý mà giới luật sư lâu nay đã phải cam chịu.
Bởi
lẽ việc cơ quan điều tra cấp giấy chứng nhận cho luật sư chẳng khác nào cấp
phép cho luật sư được hành nghề. Trong khi luật quy định bị can được mời luật
sư bào chữa và luật sư được quyền tham gia, đúng ra cơ quan điều tra không được
can thiệp ngăn cản mối quan hệ mời luật sư của bị can.
Việc
cấp giấy chứng nhận tưởng chừng như chỉ là một thủ tục xác nhận, nhưng bằng các
quy định loằng ngoằng, nó biến tướng thành cái Beria cản đường có tính định đoạt
cho phép luật sư hành nghề.
Ví
như trong vụ Đỗ Đăng Dư, đến giờ các luật sư còn chưa được cấp giấy chứng nhận,
trong khi đâu phải đợi đến khi cơ quan điều tra cấp giấy các luật sư mới thực
hiện các quyền và nghĩa vụ bào chữa trước khách hàng (mà ngay khi ký đơn mời hoặc
hợp đồng có hiệu lực là chúng tôi đã phải có nghĩa vụ với thân chủ rồi).
Mặc
dù vô lý và bất công song việc nắm giữ quyền cấp giấy chứng nhận mới chỉ là một
quyền hạn nhỏ trong số nhiều quyền mà cơ quan điều tra hiện đang nắm giữ không
hợp lý.
Tìm
hiểu thì thấy, pháp luật các nước Nhật Bản hay Hàn Quốc đều quy định chỉ có Tòa
án mới được quyền ra các lệnh bắt giữ, khám xét hay thu giữ đồ vật, trong khi
đó ở Việt Nam cơ quan điều tra được thực hiện toàn bộ các quyền này.
Tại
sao các nước quy định thế kia mà ở ta lại quy định thế khác? Cách quy định nào
giúp công lý được thực thi? Môi trường pháp lý nào quyền công dân được bảo vệ tốt
hơn?
-------------------------------
Bài
viết thể hiện văn phong và phản ánh quan điểm riêng của tác giả, một luật sư
đang sinh sống và làm việc ở Hà Nội.
No comments:
Post a Comment