09.10.2014
Trong
vòng sáu tháng nữa, hai dân tộc Mỹ, Việt có thể cùng nhau làm lễ tưởng niệm 40
năm sau cuộc Chiến tranh Việt Nam -VietNam War. Cũng nhằm mục đích này,
điện ảnh Mỹ vừa cho trình chiếu bộ phim tài liệu The Last Days In Vietnam (Những ngày cuối cùng ở Việt
Nam) của đạo diễn Rory Kennedy.
Rory
Elizabeth Katherine Kennedy, sanh ngày 12 tháng 12 năm 1968 tại Washington
D.C., sáu tháng sau khi cha bà, TNS Robert Kennedy, bị ám sát. Rory Kennedy
cũng là cháu của cố Tổng thống John F. Kennedy, một người cũng bị ám sát. Rory
Kennedy chuyên làm phim về tài liệu và cũng là nhà sản xuất.
Theo
VOATiếngViệt hôm 17-9, qua phim The Last Days In Vietnam đạo diễn
Rory Kennedy hy vọng người Mỹ sẽ lưu tâm đến bài học từ cuộc chiến Việt Nam,
nhất là tại thời điểm hiện nay với các cuộc chiến mà Hoa Kỳ đang tham gia, đặc
biệt ở Iraq và Syria…”. The Last Days In Vietnam góp phần đáng kể vào
kho tư liệu về lịch sử chiến tranh Việt Nam. Bộ phim xuất hiện đúng lúc vào
thời điểm chẳng còn mấy tháng nữa Việt Nam và Mỹ sẽ làm lể tưởng niệm 40 năm
sau cuộc chiến.
Theo
ý kiến của nhà bình luận Jack Coleman, đăng trên trang mạng NewsBuster, bộ phim
The Last Days In Vietnam mang ý nghĩa sâu sắc như một lời tự thú muộn
màng của phe trí thức tả khuynh ở Mỹ: sở
dĩ Việt Nam sụp đổ là vì Hoa Kỳ rút lui.
Ý
kiến của Coleman cần được bàn bạc, thảo luận cho rõ để tránh mọi oan trái với
lịch sử.
-
Có
phải chăng nguyên nhân của sự sụp đổ của Việt Nam là vì Hoa Kỳ rút lui?
-
Hay là nguyên nhân sâu xa nhất của sự rút lui của Hoa Kỳ là do sự triệt hạ nhà
yêu nước của Việt Nam, Cố Tổng Thống Ngô Đình Diệm, một sai lầm đã làm triệt
tiêu chính nghĩa của cuộc chiến đấu của dân tộc Việt Nam chống sự chi phối và
xâm nhập quân sự của ngoại bang hầu thống nhất đất nước trong hòa bình. Mà một
khi cuộc chiến đấu của Chính phủ Miền Nam Việt Nam bị mất chính nghĩa thì sự
sụp đổ của Việt Nam Cộng Hòa là điều không thể tránh khỏi.
Khi
nào Chính phủ VNCH chưa bị hoàn toàn sụp đổ, khi nào người chiến sỹ Việt Nam
Cộng Hòa chưa chịu buông súng đầu hàng bọn cộng sản, thì khi đó quân đội Mỹ khó
mà có thể tháo chạy được. Do đó người Mỹ đâm ra hốt hoảng. Biểu tượng cho trạng
thái hốt hỏang này của Mỹ vào thời điểm đó, là câu nói vô luân của cố vấn tòa Bạch Ốc thời ấy, Henry Kissinger: “Sao
họ không chết lẹ đi cho rồi? ”(1) Tuy bản chất câu nói của Kissinger
là vô luân, nhưng trên một bình diện khác, câu nói ấy soi sáng một sự thật: Sự
sụp đổ hoàn toàn của chính quyền Miền Nam Việt Nam là nguyên nhân của sự rút
lui của Mỹ, chứ không phải sự rút lui của Mỹ là nguyên nhân của sự sụp đổ của
Việt Nam. Vậy câu hỏi còn lại của giai đoạn lịch sử này là ai đã giết nhà yêu
nước Việt Nam, cố Tổng thống Ngô Đình Diệm? Kẻ đó chính là thủ phạm đã làm sụp
đổ nền Cộng Hòa Việt Nam, nguồn cơn của cuộc triệt thoái toàn diện quân đội Mỹ
ra khỏi tòan cõi Đông Dương.
Chúng
ta phải công bằng với lịch sử, chúng ta phải tỏ ra là những kẻ biết liêm sĩ
trước vong linh của hơn 4 triệu sanh linh Việt Nam và 56,000 sanh linh thanh
niên yêu nước của Mỹ, chúng ta phải nói lên sự thật, dầu cho sự thật quá phũ
phàng cho dân tộc Mỹ và các dân tộc Đông Dương. Thiết nghĩ đó cũng là cứu cánh
của nhà đạo diễn Rory Kennedy khi bà thực hiện The Last Day in Vietnam.
Các bài viết được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
Các bài viết được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
-----------------
GHI
CHÚ VỀ NGUỒN :
(1)
Hồ Sơ Mật-Dinh Độc Lập trang 509 và 537- Nguyễn Tiến Hưng
Các
dữ kiện, sử liệu của bài viết này đều dựa trên website sau đây:
ĐỌC
THÊM :
Trường Hợp
JFK - của
cùng tác giả Đào Như
-------------------------
Posted on October 11, 2014
Sau khi nhận chức tổng thống chiều 28/4/1975, một trong
những quyết định của Đại tướng Dương Văn Minh là yêu cầu Mỹ rút khỏi Việt Nam.
Qua công điện gửi Đại sứ Mỹ Graham Martin, ông Minh đã
yêu cầu Hoa Kỳ rút tất cả người Mỹ trong vòng 24 giờ.
Đó cũng là 24 tiếng đồng hồ của ngày 29/4/1975 tại Sài
Gòn được đạo diễn Rory Kennedy đưa vào phim tài liệu Last Days in Vietnam đã
chiếu nhiều rạp ở Mỹ từ đầu tháng Chín. Phim dài 98 phút, được sự phối hợp sản
xuất của chương trình American Experience thuộc hệ thống truyền hình PBS.
Nếu không có công điện của Đại tướng Minh, 30/4/1975 có
phải là ngày cuối cùng của Việt Nam Cộng hoà và câu chuyện người Mỹ di tản sẽ
có khác? Vì Đại sứ Martin đã rất bướng bỉnh, không vội lên kế hoạch di tản bất
chấp khuyến cáo. Vì ông muốn nhiều người Việt được di tản trước, vì ông lo sợ
cảnh hỗn loạn như ở Đà Nẵng hay ông thực sự tin rằng sẽ có một giải pháp chính
trị cho Việt Nam?
Ông Martin qua đời năm 1990 nên đạo diễn không có cơ hội
đưa ông vào phim như một phần lịch sử của cuộc di tản.
Qua Last Days in Vietnam, sau gần 40 năm từ khi cuộc
chiến Việt Nam chấm dứt, công chúng lần đầu tiên được thấy bức công điện đuổi
Mỹ của vị lãnh đạo cuối cùng của Việt Nam Cộng hòa.
Cùng nhiều tài liệu khác, như bức thư Tổng thống Richard
Nixon gửi Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu hứa sẽ trả đũa nếu Bắc Việt vi phạm Hiệp
định Paris 1973, như các kế hoạch di tản được phía Mỹ chuẩn bị.
Nhưng trọng tâm của phim là ngày 29/4/1975 ở Sài Gòn, qua
kế hoạch Frequent Wind dùng trực thăng để di tản, vì lúc đó phi trường Tân Sơn
Nhứt đã bị đạn pháo không còn xử dụng được.
Last Days in Vietnam chứa đựng nhiều phim tài liệu, có
những đoạn phim chưa bao giờ công bố, đan xen cùng lời kể của nhiều người có
mặt lúc đó.
Họ là những sĩ quan, binh lính Mỹ: Đại úy Stuart
Herrington, cố vấn Richard Armitage, Đại úy Hugh Doyle, Trung tá Hạm trưởng
Paul Jacobs, Thượng sĩ Juan Valdez, nhà phân tích cao cấp của CIA Frank Snepp.
Họ là những người Việt: Đại tá Hải quân Đỗ Kiểm (Kiem
Do), sinh viên Phó Đức Bình (Binh Pho), Trung úy Phạm Hữu Đàm (Dam Pham).
Có những thước phim bỏ quên trong một góc nhà, chưa tráng
rửa sau 37 năm, của một người lính từ chiến hạm USS Kirk, ghi lại hình ảnh
những trực thăng do phi công Việt di tản và vị chỉ huy Mỹ phải quyết định khẩn
mà không hỏi cấp trên là đẩy những trực thăng UH-1 trị giá nhiều triệu đôla
xuống biển để có chỗ đón người tị nạn.
Những đoạn phim ghi lại hình ảnh Miki Nguyễn, lúc đó mới
6 tuổi, và gia đình đã phải nhảy ra từ cửa sổ chiếc Chinook lơ lửng trên không,
không được đáp vì có thể làm chìm chiến hạm. Một em bé cuốn trong khăn vải được
thả xuống cho thủy thủ đoàn chụp bắt. Sau đó phi công rà rà trực thăng sát mặt
biển, nhảy ra khỏi cửa sổ, trước khi máy bay nổ tung trên nước.
Cuốn phim không bàn về nguyên nhân đưa đến sự thất bại
của Hoa Kỳ dù có nhắc đến Hiệp định Paris 1973 là một văn kiện với ngôn ngữ rất
mơ hồ, theo nhận xét của Frank Snepp, mà Ngoại trưởng Henry Kissinger đã thương
thảo cùng Hà Nội để các bên ký kết, với hy vọng sẽ có hai quốc gia nam bắc Việt
Nam như bán đảo Triều Tiên.
Phim cũng đề cập đến việc Tổng thống Richard Nixon từ
chức vì vụ Watergate, việc Quốc hội Mỹ cắt viện trợ cho miền Nam Việt Nam.
Phim không nói đến nguyên nhân khiến người Việt chạy trốn
cộng sản qua các cuộc di tản từ tỉnh thành phía bắc, nhưng đưa ra hình ảnh thảm
sát Tết Mậu Thân ở Huế năm 1968.
Chủ điểm chính của phim là những nhân vật đã làm hết sức
mình, bất chấp luật pháp Mỹ hay lệnh từ Washington để đưa nhiều người Việt ra
khỏi Việt Nam.
Đại sứ Martin từ chối lên chuyến trực thăng đầu tiên,
thay vào là 40 người Việt được di tản. Ông ở lại cho đến khi có lệnh từ
Washington buộc phải cuốn cờ ra đi.
Đại úy Stuart Herrington điều phối di tản từ tòa đại sứ
Mỹ. Ông kể lại chuyển biến từng phút sau khi kế hoạch Frequent Wind được thi
hành để di tản 7 nghìn người, trong đó có khoảng 3 nghìn người Việt, từ khuôn
viên tòa đại sứ với phương tiện là 75 trực thăng CH-47 có thể dùng được.
Phía người Việt muốn ra đi, sinh viên Bình kể lại cảnh
chen lấn để được vào bên trong sân tòa đại sứ Mỹ. Đại tá Kiểm nói về kế hoạch
đưa tàu hải quân ra Côn Sơn. Trung úy Đàm thuật lại những lo âu của một người
sĩ quan khi thấy tình hình quân sự ngày một xấu đi từ các tỉnh phía bắc.
Khi chuyến trực thăng, tưởng là cuối cùng, rời nóc sứ
quán Mỹ và Washington được báo cáo cuộc di tản chấm dứt thì vẫn còn 11 lính Mỹ
kẹt lại. Một binh sĩ là Mike Sullivan đã khẩn cấp gọi điện yêu cầu cho trực
thăng vào.
Đại úy Herrington phải nói dối những người Việt rằng ông
cần đi tiểu. Rút lên nóc, chân thang đóng lại. Thượng sĩ Juan Valdez là người
sau cùng lên máy bay. Ông đếm đi, đếm lại nhiều lần để chắc chắn tất cả lính Mỹ
còn lại đã có mặt trên chiếc trực thăng CH-47 cuối cùng rời Việt Nam.
Khoảnh khắc đó là rạng sáng ngày 30/4/1975. Bên dưới còn
420 người Việt bị bỏ lại. Nhìn xuống, Đại úy Herrington xem đó là một sự phản
bội thật đau lòng.
Cùng khoảng thời gian, cố vấn Richard Armitage phối hợp
với tướng lãnh hải quân Việt Nam Cộng hòa để di tản các chiến hạm từ Côn Sơn đi
Philippines với 20 nghìn người gồm lính và dân.
Vài giờ sau, xe tăng mang số 843, 844 của bộ đội cộng sản
Bắc Việt tiến vào Sài Gòn ủi sập cổng Dinh Độc Lập.
Trên đường phố, những người lính Việt Nam Cộng hòa cởi bỏ
quân phục. Những lá cờ vàng ba sọc đỏ trên tường nhà được sơn lấp đi.
Ngoài khơi gần bờ biển Philippines, quân và dân Việt trên
chiến hạm hát bản quốc ca lần cuối cùng: “Này công dân ơi, quốc gia đến ngày
giải phóng…” trước khi lá cờ vàng hạ xuống. Những giọt nước mắt rơi, từ trong
khoé mắt của cả những sói biển như Đại tá Đỗ Kiểm.
Gần bốn mươi năm sau, hồi tưởng lại ngày kết thúc bi
thương đó, Trung úy Đàm tự hỏi: “Bạn bè của tôi đã nằm xuống để làm gì, có phải
để được như hôm nay?”
Last Days in Vietnam tạo cảm giác hồi hộp, căng thẳng vì
người xem, dù có thể đã biết cuộc chiến này kết thúc ra sao qua hình ảnh kí ức
với chiếc trực thăng bốc người từ nóc nhà của phó trưởng cơ quan CIA, không
phải nóc tòa đại sứ như thường hiểu lầm, nhưng không biết hệ lụy ra sao với
những chứng nhân người Việt.
Ghi chú cuối phim cho biết 130 nghìn người thoát khỏi
Việt Nam vào cuối tháng 4/1975, trong đó 77 nghìn được di tản bằng máy bay hay
được tầu Mỹ cứu giúp trên biển.
Đại tá Đỗ Kiểm theo tàu hải quân rời Việt Nam đến trại tị
nạn rồi định cư tại Mỹ. Gia đình của Miki Nguyễn cũng thế. Sinh viên Phó Đức
Bình kẹt lại, bị giam tù hơn một năm, rồi vượt biển và đến Mỹ. Trung úy Phạm
Hữu Đàm đi học tập cải tạo 13 năm và hiện cũng đang sống Mỹ.
Sau buổi chiếu phim ở Berkeley, đạo diễn Rory Kennedy mời
những người Mỹ gốc Việt đi xem phim đứng lên nhận một tràng pháo tay từ khán
giả.
Qua phần thảo luận, khi được hỏi với tình hình Syria,
Iraq và những cuộc oanh tạc nhắm vào ISIS, giới lãnh đạo Hoa Kỳ như Tổng thống
Obama, đặc biệt là ngoại trưởng John Kerry và bộ trưởng quốc phòng Chuck Hagel,
là những cựu chiến binh của cuộc chiến Việt Nam, đã có xem phim chưa?
Bà Kennedy cho biết phim đã gửi đến một số dân cử quốc
hội và năm tới kỷ niệm 40 năm cuộc di tản, lúc đó chính giới sẽ chú ý đến phim
nhiều hơn.
Bài học gì có thể rút ra từ phim, khi Hoa Kỳ lại can dự
vào Afghanistan, Iraq hay vào những quốc gia khác trong tương lai? Đạo diễn chỉ
muốn đưa ra những tài liệu lịch sử. Người xem, tùy theo trải nghiệm và cách
tiếp cận để có quan điểm hay nhận xét riêng về chính sách của Hoa Kỳ ở
Afghanistan, ở Iraq, Syria.
Việc lúc đó Hoa Kỳ không viện trợ cho nam Việt Nam nữa có
phải là lỗi của Quốc hội? Bà nói Quốc hội đại diện cho dân mà lúc đó dân chúng
Mỹ cũng đã mệt mỏi với cuộc chiến.
Rory Kennedy sinh năm 1968, con út trong số 11 người con
của Thượng nghị sĩ Robert Kennedy – người anh của ông là Tổng thống John
Kennedy.
Bà đã đạo diễn hơn 30 bộ phim tài liệu và từng đoạt giải
Emmy.
Trong một dịp tiếp xúc khác với truyền thông dịp ra mắt
phim, bà đưa ra nhận định nếu Tổng thống John Kennedy còn sống, Hoa Kỳ không sa
lầy ở Việt Nam.
Đây cũng là luận điểm gây tranh cãi khi nhắc lại cuộc
chiến, khởi đầu với việc Tổng thống John Kennedy gia tăng số cố vấn quân sự cho
Việt Nam, rồi Tổng thống Lyndon Johnson, Richard Nixon can thiệp quân sự mạnh
hơn.
Cuộc chiến kết thúc bằng cuộc di tản, để lại một vết đen
trong lịch sử Hoa Kỳ.
(ảnh trong bài của tác giả)
© 2014 Buivanphu
[Bài đã đăng trên BBCVietnamese.com 03.10.2014]
Last Days in Vietnam: Mỹ rút trong 24 giờ * Đại sứ Martin
từ chối lên chuyến trực thăng đầu tiên, thay vào là 40 người Việt được di tản.
Ông ở lại cho đến khi có lệnh từ Washington buộc phải cuốn cờ ra đi
No comments:
Post a Comment