20/10/2016
*
Mai Tú Ân
Chúng
tôi phải lên tiếng để đòi công bằng cho những người đàn ông, đàn bà và trẻ nhỏ
đã chết thảm ngày 14/10/2016 ở các tỉnh Hà Tĩnh và Nghệ An bởi có sự xả lũ vô
trách nhiệm của các quan chức nhà máy thủy điện Hố Hô. Tôi không có các con số
của các nhà máy thủy điện xả lũ ra trong ngày 13 -14/10 đó, cũng như không có
được các con số dữ liệu về thủy văn, dòng chảy, lượng mưa,v.v... để có thể
đưa ra các dự đoán chính xác về việc các nhà máy thủy điện có làm sai hay không
trong cơn lũ khủng khiếp mà Hà Tĩnh phải gánh chịu với hàng chục người chết. Việc
đó cần phải có những chuyên gia đầu ngành và độc lập làm việc với nhau và đưa
ra kết luận cuối cùng. Phần tôi chỉ đưa ra những phân tích sơ khởi sau đây.
Các
ông đã nói rằng để cứu nhà máy thủy điện, tránh vỡ đập. Đây rõ ràng là những lời
nói dối hoặc chống chế yếu ớt với những ai hiểu biết về thủy điện. Vì mọi cao
trào của nước hồ dâng mà các nhà thiết kế xây dựng đã hoạch định bao giờ cũng
chỉ ở mức 70 - 80% so với mực nước cao nhất có thể làm tràn bờ và gây mất
an toàn. Xin thưa: nói mất an toàn ở đây đầu tiên là phải nói đến mất an toàn
cho các cư dân sống ở trong làng mạc, dưới nguồn nước đổ ra nếu có sự cố vỡ đập.
Sau đó mới đến an toàn của nhà máy thủy điện, cụ thể là an toàn của hồ chứa nước.
Nhưng cũng xin nói ngay là với một hệ thống phòng ngừa chắc chắn, các cửa tràn,
mương dẫn nước tự động cùng hệ số an toàn cao của bất cứ nhà máy thủy điện nào
cũng đều đảm bảo không có sự cố. Có lẽ nhiều chục năm rồi không hề có sự cố nào
xảy ra trong hàng ngàn nhà máy thủy điện trên thế giới cả.
Các
lãnh đạo nhà máy thủy điện ở HT đã nói dối khi nói rằng, vì chúng tôi lo sợ cho
nhà máy thủy điện nên khi xả nước đã không chú ý lắm về nguồn nước xả ra. Vì bất
cứ ai nắm vị trí xây dựng, sản xuất điện của một nhà máy thủy điện đều hiểu được
tầm quan trọng của việc an toàn cho người dân sống ở hạ lưu dòng nước, và việc
bảo đảm tính mạng và tài sản của họ luôn được đứng lên hàng đầu. Nên các công
việc đảm bảo an toàn tuyệt đối cho môi trường xung quanh là một mệnh lệnh rõ
ràng và thuộc về nguyên tắc. Các vị lãnh đạo nhà máy đều đã đi học nước ngoài,
bằng cấp này tiến sĩ nọ thì đương nhiên phải biết nguyên tắc này trong việc xây
dựng và vận hành một nhà máy thủy điện. Và không thể giả vờ hay giả nai mà nói
rằng, chúng tôi lo sợ cho sự an toàn của nhà máy mà không lưu tâm lắm tới việc
xả lũ. Nói như thế thì cũng giống như ta nói: chúng tôi lo cho sự an toàn của
khẩu súng nên không để ý lắm đến viên đạn bay đi đâu và có giết ai không.
Vấn
đề thứ hai là các ông lãnh đạo của nhà máy thủy điện Hố Hô khi trả lời phỏng vấn
của báo chí thì có nói đại ý rằng. Nhà máy thủy điện Hố Hô là nhà máy nhỏ, lượng
nước xả ra không thể làm ngập lụt được. Đó là do lượng mưa quá lớn gây ngập lụt.
Nhà máy thủy điện Hố Hô 14 KW. Hồ nước 38 triệu km3. Xây dựng từ 2010.
Đó
là vấn đề giải trình của các ông bên nhà máy thủy điện xả lũ, còn chúng tôi là
người đại diện tinh thần cho những con người đau khổ đã chết đêm qua trong bão
lũ thì chúng tôi không đồng ý. Các ông nói rằng, nước chứa trong hồ cũng là nước
mưa của mùa mưa năm đó. Và nếu nó có gây lụt thì cũng là lượng nước đó, nhà máy
thủy điện chỉ chứa lượng nước đó và cho xả ra cũng lượng nước đó mà thôi. Tôi
xin đưa ra một phản biện đơn giản ý kiến đó bằng một ví dụ sau đây:
Ta
có hai cái chai nước, một chai ta đổ rỉ rỉ, rả rả nước chảy ra và coi như nước
mưa chảy bình thường. Còn chai nước kia thì coi như là của nhà máy thủy điện của
các ông đã lưu trữ. OK. Không có gì tranh cãi cả. Nhưng khi mùa mưa bão đến thì
từ cái chai nước đang đổ nước kia nước sẽ đổ nhanh ra miệng cống và thoát đi.
Bao nhiêu năm nay nó vẫn thoát đi như thế. Nhưng vấn đề ở đây là chỗ các
ông đã chứa quá nhiều nước vào trong chai chứa trữ, và do những lý do tắc
trách, giờ thì các ông tống xuất nước ra khi cả thiên hạ đang ngập nước. Giống
như bất ngờ đổ nước từ cái chai vẫn chứa nước đó ra và hòa vào dòng chảy cùng
lúc của chai nước đổ ra trước đó. Như vậy là mặc dù lượng nước không thay đổi
nhưng lưu lượng nước đã tăng gấp đôi bởi có hai nguồn nước cùng xả ra. Và đó là
những giọt nước tràn ly và giết người của các ông ở nhà máy thủy điện.
Chưa
hết, khi xả nước ra thì các ông đã xả với tốc độ nước thoát ra lớn nhất: 1800
m3/giây. Tức 7,3 triệu m3/giờ. Có thể nhìn thấy tốc độ nước xả ra rất lớn với
lưu lượng lớn tuyệt đối của thiểt kế lớn nhất, phải gấp nhiều lần tốc độ trữ nước.
Và với sự xả nước như thế của nhà máy thì nước sẽ không thoát kịp. Cả số lượng
nước chảy tự nhiên, cả do xả nước và cả do xả nước gấp gáp như vậy thì số lượng
nước đã gấp ba lần lượng nước bình thường và biến thành lũ để ngập tràn nhà cửa,
hoa màu và chính cả những người dân Hà Tĩnh đang ngủ say đêm đó.
Nhưng
đáng buồn là vẫn chưa hết thảm họa với những người dân hiền lành đó. Địa bàn miền
Trung hẹp với bên núi, bên biển và thật ngạc nhiên khi thấy nó xảy ra lũ lụt.
Đó là những vùng, làng mạc nằm ở phía trên vùng núi với các rãnh xẻ, khe lớn hoặc
thung lũng hẹp. Khi nước bất ngờ đổ tới với số lượng lớn thì đây chính là những
điểm kẹt chết người, những nút thắt kinh hoàng dẫn đến thảm họa khôn lường cho
người dân. Ngập lụt tuy không kéo dài nhưng cũng đủ để giết người và làm tan
hoang tất cả...
Than
ôi. Đó cũng chưa phải là thảm họa cuối cùng cho những con người nghèo khổ này.
Xem các biên bản thanh minh của thủy điện Hố Hô, ta sẽ thấy nhà máy đã xả lũ tận
lực vào khoảng 18 giờ của cái ngày tang tóc 14/10/2016 ấy. Khi đó ở ngoài biển
bắt đầu có thủy triều lên, biến thành triều cường dâng nước ngược ở các cửa
sông khiến dòng chảy từ trong ra không thoát được. Các tác động của con nguòi
đó đã khiến cho nước lũ dâng nhanh đến kinh hồn từ 7 mét tới 10 mét, thậm chí
còn cao hơn nữa.
Cuối
cùng là việc xả lũ vào giờ đó, trong lúc người dân đang yên bình với giấc ngủ
thì nước đã biến thành lũ và ào ạt tràn về trong đêm khiến người dân không kịp
trở tay. Mặc dù nhà máy nói có gọi điện báo trước việc xả lũ nhưng ông Chủ tịch
huyện Hương Điền nói không hề nhận được.
Giờ
đây thì chỉ còn là những cuộc tranh cãi vô ích khi đã có những người lương dân
đã chết oan bởi dòng lũ hung hãn được sinh ra bởi thiên tai, nhưng cũng bởi cả
nhân tai nữa. Nhưng cũng bởi vì những đồng bào đã chết oan uổng đó mà chúng tôi
thấy phải đòi sự công bằng cho họ, đòi biết sự thật và đòi có một phiên tòa để
đưa những kẻ thủ ác ra trước vành móng ngựa. Chỉ có như thế thì mới không còn
những vụ Hố Hô nữa, và linh hồn của những người đã chết mới siêu thoát...
Ủng
hộ Luật sư Ngô Ngọc Trai cùng các Luật sư khác khởi kiện vụ xả lũ gây chết người
này.
M.T.A.
Tác
giả gửi BVN
*
Quy trình vận hành xả lũ, Ai phê duyệt?
LS
Ngô Ngọc Trai
Bọn
họ đang tranh cãi với nhau việc xả lũ đúng hay sai quy trình. Nếu sai quy trình
thì rõ ràng ekip trực xả lũ phải bị xử lý hình sự theo Điều 99. Tội vô ý làm chết
người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính, bị phạt tù từ năm
năm đến mười hai năm.
Còn
nếu xả lũ đúng quy trình thì rõ ràng quy trình này đã tính toán sai khoa học,
phải làm rõ xem ai lập, ai phê duyệt quy trình này mà cẩu thả thiếu trách nhiệm
như vậy?
Từ
đó người lập và người phê duyệt quy trình này có thể bị xử lý hình sự về tội phạm
về chức vụ theo Điều 285. Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, bị phạt
tù từ ba năm đến mười hai năm.
Tóm
lại là phải khởi tố điều tra hình sự, vì đã có dấu hiệu của tội phạm rồi (có hậu
quả nghiêm trọng và dấu hiệu trách nhiệm của con người).
Việc
các cơ quan chuyên môn của Bộ Công thương về làm việc là không hợp lý, vì không
loại trừ có trách nhiệm của họ trong vụ việc này. Và cuối cùng tốt nhất vẫn là
phải đập bỏ cái thủy điện này.
N.N.T.
Nguồn: FB
Ngô Ngọc Trai
Bài
báo này cho biết:
Theo Thứ trưởng, việc phải mở van tối đa là do tình huống khẩn cấp, sạt trượt bên phải thủy điện...
Theo Thứ trưởng, việc phải mở van tối đa là do tình huống khẩn cấp, sạt trượt bên phải thủy điện...
Đặc
biệt, do có tình huống bất ngờ là sạt trượt khối lượng lớn bên mái phải của thủy
điện, gây nên nguy cơ phá vỡ tường chắn, có thể khiến trạm cấp điện dừng hoạt động
và không thể mở được cửa van.
Bình
luận: Cái thủy điện nhỏ này, mới hoạt động mà đã mắc chứng tật gây họa lớn. Tốt
nhất là không nên để tồn tại nữa.
N.N.T.
Nguồn: FB
Ngô Ngọc Trai
*
Dưới
sự lãnh đạo tài tình của Đảng, người dân sẽ còn chết “đúng quy trình” trong nước
xả của các đập thủy điện vốn đã dính líu cổ phẩn từ quan to quan nhỏ chằng chịt
từ dưới lên trên từ khi dự án mới bắt đầu. Cũng như vậy, đám quan chức mọi cấp
mọi nơi trong nhiệm kỳ của họ sẽ vẫn thản nhiên dắt dây anh em, con cái, thân
thích vào hàng ngũ lãnh đạo nơi mình làm sếp một cách rất “đúng quy trình”. Vì
sao vậy? Đó là bản chất ưu việt của ĐCS, vượt lên mọi thời đại trước kia. Vì thế,
xin các vị Luật sư đừng có mơ sang năm người dân miền Trung sẽ không còn “chết
đúng quy trình” nữa. Thiết thực nhất là nên khuyên họ chuẩn bị trước phần mộ
cho mình.
Bauxite
Việt Nam
-------------------
(1)
13 Luật sư kiến nghị 'phá bỏ ngay những thủy điện gây hại'
BBC Tiếng Việt
Một
Luật sư Hà Nội bình luận với BBC sau khi gửi kiến nghị đến bốn lãnh đạo Việt
Nam yêu cầu phá bỏ ngay những đập thủy điện gây nguy hại cho người dân.
Hôm
18/10, bản kiến nghị của Luật sư Ngô Ngọc Trai và 12 Luật sư khác từ các Đoàn
Luật sư Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Tây Ninh được gửi qua đường bưu điện đến Tổng
bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội và Thủ tướng.
"Chúng
tôi cho rằng các đập thủy điện đem lại lợi ích không bõ cho cái thiệt hại gây
ra. Mạng người là vô giá, không thể để mạng dân cứ chết vơi mỗi năm một ít như
thế được, không thể để cơ nghiệp của dân tích cóp bao năm tiêu tán dần vì
lũ", bản kiến nghị viết.
"Việc
này nếu không xử lý dứt điểm thì với lòng tham và sự thiếu trách nhiệm rồi sẽ lại
có lũ khác và người chết khác".
Hôm
18/10, trả lời BBC từ Hà Nội, Luật sư Ngô Ngọc Trai nói: "Tôi thấy khó có
khả năng chúng tôi nhận được phản hồi".
"Bởi
vì trước đây cũng đã có nhiều kiến nghị được các Luật sư gửi đi mà chẳng thấy
phản hồi gì”.
"Nhưng
việc gửi kiến nghị cũng là cách thực hiện quyền công dân và cho những người
lãnh đạo thấy là công dân lên tiếng trước những vấn đề xã hội, tham gia vào
công cuộc quản trị quốc gia cũng như kiến thiết đất nước".
Luật
sư cũng cho hay: "Tôi không rõ các nhà máy thủy điện như Hố Hô có quy
trình xả lũ được Bộ Công thương phê duyệt hay không?"
"Ngay
cả khi việc xả lũ đúng quy trình đi nữa nhưng gây thảm nạn chết người và khiến
hàng nghìn hộ dân ngập sâu thì vấn đề không phải ở quy trình nữa mà là sự tồn tại
của những nhà máy thủy điện đó".
'Yếu
ớt'
Bình
luận về chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc về việc "Thủy điện Hố Hô xả
lũ sai thì phải đền bù dân" được các báo Việt Nam tường thuật, ông Trai
nói: "Chỉ đạo này quá yếu ớt, đền bù chỉ là vấn đề nhỏ, không thỏa đáng với
tính chất nghiêm trọng của vụ việc".
"Lẽ
ra Thủ tướng phải làm rõ trách nhiệm của nhà máy thủy điện Hố Hô cũng như các
nhà máy thủy điện khác".
"Nếu
nhận thấy mức độ thiệt hại nghiêm trọng do những nhà máy thủy điện này gây ra
thì phải quyết định có cho phép các công trình này tiếp tục tồn tại hay
không".
"Trong
bản kiến nghị tôi có nêu hậu quả đặc biệt nghiêm trọng của trận lũ vừa rồi có yếu
tố con người. Như thế là đủ yếu tố dấu hiệu của tội phạm và do vậy cần chỉ đạo
khởi tố điều tra, xác định người phải chịu trách nhiệm truy tố ra trước pháp luật
và buộc bồi thường khắc phục hậu quả cho người dân".
"Lãnh
đạo phải không chấp nhận tái diễn những thảm họa xả lũ như tại Thủy điện Hố
Hô".
"Tôi
được biết trên cả nước có khoảng 71 đập thủy điện. Nếu không có biện pháp xử lý
nghiêm khắc, mang tính răn đe thì những đập thủy điện khác cứ tiếp tục cẩu thả
trong hoạt động và gây ra thảm họa".
Trả
lời câu hỏi của BBC về việc có cân nhắc giữa việc gửi kiến nghị đến lãnh đạo và
việc tư vấn cho người dân Hà Tĩnh và Quảng Bình khởi kiện Thủy điện Hố Hô về việc
bồi thường thiệt hại do lũ, Luật sư Trai nói: "Hiện tại, tôi và các Luật
sư ở Hà Nội chưa liên hệ được những người dân bị thiệt hại do việc đi lại khó
khăn trong khu vực này".
"Do
vậy rất cần có một tổ chức xã hội dân sự nào đấy kết nối người dân với luật sư
cho việc này".
*
(2)
Cần đình chỉ vĩnh viễn những công trình thủy điện gây họa
Mạnh
Quân
Dân
trí Những
thông tin có hay không việc Nhà máy Thủy điện Hố Hô xả lũ bất hợp lý, là một
nguyên nhân làm gia tăng mức độ ngập úng, gây thiệt hại nặng nề cho tài sản,
sinh mạng của người dân ở huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh hiện còn đang gây nên
nhiều tranh cãi. Nhưng những thông tin ban đầu cho thấy, Chủ đầu tư không vô
can.
Nhưng
những phản hồi ban đầu của chính quyền sở tại: UBND tỉnh Hà Tĩnh và trực tiếp
là từ UBND huyện Hương Khê đã cho thấy, Công ty Cổ phần thủy điện Hồ Bốn - Chủ
đầu tư công trình thủy điện này đã không vô can trước thảm họa hàng ngàn ngôi
nhà, ruộng vườn của người dân huyện này bị ngập úng nặng.
Như
lời ông Lê Ngọc Huấn, Chủ tịch UBND huyện Hương Khê đã cho biết, Công ty Cổ phần
Thuỷ điện Hồ Bốn đã không thông báo kịp thời về việc xả lũ cho chính quyền và
người dân trước 2 ngày như quy định. Ông Huấn cũng tỏ ra am hiểu quy trình xả
lũ mà Nhà nước đã quy định như hiện nay là các nhà máy thuỷ điện cần phải xả lũ
từ trước, một khi đã có những dự báo về áp thấp nhiệt đới. Bởi về nguyên lý, nếu
không xả trước, đến khi mưa lũ về mới xả thì tình trạng ngập là không tránh khỏi.
Cho
dù phía Công ty Cổ phần Thủy điện Hồ Bốn vẫn một mực giải thích là vẫn xả lũ
"đúng quy trình", nhưng những chứng cớ về việc tiếp nhận thông tin xả
lũ cũng như kiểm tra thực tế của UBND tỉnh Hà Tĩnh, UBND huyện Hương Khê cho thấy
rõ ràng việc xả lũ của Công ty này là bất hợp lý. Ông Đặng Quốc Khánh, Chủ tịch
UBND Hà Tĩnh cũng đã khẳng định, việc người dân huyện Hương Khê "không thể
trở tay" là do Nhà máy thủy điện Hố Hô xả lũ.
Như
vậy, dù đoàn công tác của Bộ Công thương còn chưa vào kịp để kiểm tra, xử lý việc
xả lũ của Thuỷ điện Hố Hô thì những thông tin ban đầu của chính quyền tỉnh Hà
Tĩnh đã cho thấy phần nào sự thật của nguyên nhân gây ngập úng nặng nề tại huyện
Hương Khê của tỉnh này.
Câu
chuyện này không đơn giản là việc "gióng lên hồi chuông báo động" về
những công trình thuỷ điện xả lũ bừa bãi, gây thiệt hại to lớn về tài sản, sinh
mạng cho người dân nữa vì tình trạng xả lũ bất hợp lý của nhiều nhà máy thuỷ điện
đã diễn ra không chỉ vài lần, "hồi chuông báo động" đã gióng lên
không chỉ một vài lần.
Các
năm trước đây, đã có những Nhà máy thuỷ điện xả lũ gây hậu quả nghiêm trọng như
Thuỷ điện Bắc Hà (Lào Cai), Thủy điện Đăk Srông 2A (Gia Lai), Thủy điện An Khê-
Ka Nak (Gia Lai)... xả lũ trái quy định, gây nhiều thiệt hại cho tài sản, hoa
màu của người dân đã phải đền bù. Tuy nhiên, mức đền bù chỉ vài tỷ đồng/vụ đã
không đủ tác dụng răn đe với các chủ đầu tư.
Ở
đây, vấn đề là các bộ, ngành (trong đó chủ yếu là Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp
và Phát triển Nông thôn), chính quyền các địa phương hiện nay sẽ xử lý thế nào
với các chủ đầu tư các công trình thuỷ điện có vi phạm trong việc xả lũ, gây hậu
quả lớn? Nếu chỉ đơn giản là kiểm điểm, rút kinh nghiệm hay xử phạt, buộc bồi
thường như ở các vụ việc trước đây, việc này sẽ không đi đến đâu và sẽ còn là
nguồn cơn gây nên sự mất niềm tin của người dân và tình trạng coi thường pháp
luật của nhiều chủ đầu tư khác.
Trong
một nỗ lực nhằm kiểm soát các công trình thuỷ điện vừa và nhỏ đã được ồ ạt cấp
phép trước đây, trong các năm 2014-2015, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về vấn
đề này, Bộ Công thương và UBND các tỉnh, thành phố đã rà soát, loại bỏ hàng
trăm công trình, dự án thuỷ điện đã cấp phép nhưng không đảm bảo an toàn về hồ,
đập.
Tuy
nhiên, với một loạt các sự cố gần đây mà gần nhất là với Nhà máy thuỷ điện Hố
Hô, đã đến lúc phải nhìn lại, tiếp tục rà soát, kiểm tra nghiêm ngặt các công
trình, dự án thủy điện không phải chỉ mới cấp phép mà kiểm tra, rà soát cả các
công trình đang vận hành. Bởi lẽ, có nhiều công trình, dự án cho đến khi hoạt động
mới bộc lộ nhiều vấn đề về năng lực quản lý, vận hành, về an toàn kỹ thuật...
Và nếu các dự án, công trình đó không sớm được phát hiện, xử lý để đảm bảo an
toàn thì nguy cơ gây nên tai họa cho người dân là luôn hiện hữu.
Được
biết, trước đây, tại Trung Quốc, một số công trình thuỷ điện có qui mô khá lớn
từ vài trăm lên đến cả hàng ngàn MW trên sông Dương Tử sau khi đi vào vận hành,
đã có dấu hiệu tác động xấu đến môi trường, chính quyền Trung Quốc đã đình chỉ
hoạt động các dự án này cho dù điều đó gây nên những tranh cãi về vấn đề giải
quyết quyền lợi cho nhà đầu tư sau khi đóng cửa nhà máy. Nhưng điều này đã nhận
được sự ủng hộ tuyệt đối của người dân và các nhà hoạt động bảo vệ môi trường.
Bài
học trên hoàn toàn có thể áp dụng ở Việt Nam, một khi đã có những công trình thủy
điện sau khi được cấp phép đi vào hoạt động nhưng liên tục gây ra những hậu quả
lớn về môi trường, gây thiệt hại lớn cho tài sản, đe doạ sinh mạng, sức khoẻ của
người dân.
Những
công trình thuỷ điện qui mô nhỏ, chỉ vài chục MW như Thuỷ điện Hố Hô đóng góp
không có gì là quá to lớn cho hệ thống điện Việt Nam nhưng chỉ qua đợt mưa lũ
này đã bộc lộ rõ những vấn đề bất cập về quản lý, vận hành, về kỹ thuật, rất cần
cơ quan hữu trách của Nhà nước xem xét, kiểm tra với trách nhiệm cao nhất của
mình. Nếu chúng thực sự không đảm bảo lợi ích về kinh tế-xã hội cho địa phương,
năng lực điều hành của chủ đầu tư yếu kém, thậm chí cố ý vi phạm quy định, quy
trình về xả lũ, cơ quan chức năng cần xử lý nghiêm, thậm chí nếu đủ điều kiện,
cho đóng cửa vĩnh viễn các nhà máy mà chủ đầu tư vi phạm nghiêm trọng quy định
đã đặt ra.
M.Q.
*
(3)
Người dân chết vì “đúng quy trình”
Mặc
Lâm
Lũ
lụt ba tỉnh miền Trung năm nay được xem là khủng khiếp ngay cả nếu so với trận
lụt năm 2010. Thiệt hại nhân mạng tài sản người dân quá lớn không có gì bù đắp
nổi và báo chí đã lần ra nguyên nhân làm cho thiên tai lớn hơn chính là quy
trình xả lũ của thủy điện Hố Hô nằm giữa hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình.
“Đúng
quy trình”
Vài
năm nay cụm từ “đúng quy trình” luôn được cán bộ các cấp mang ra thanh minh cho
việc sai trái của cơ quan hay cá nhân. Từ phân bố nguồn nhân sự của Bộ Nội vụ
cho tới sai phạm chết người trong ngành Y tế, hay lỗi kỹ thuật của một công
trình xây dựng, cứ mang cụm từ này ra là dư luận không còn cách nào phản biện.
Trong
trận lũ ngày 14 tháng 10 năm nay, câu “đúng quy trình” lại được công ty Hố Ba
mang ra che chở cho sai phạm của mình sau khi thủy điện Hố Hô làm cho cả huyện
Hương Khê của Hà Tĩnh chìm trong biển nước. Đã có 20 người chết, 9 người mất
tích cùng hàng chục ngàn căn nhà chìm dưới nước. Tài sản người dân trôi theo nước
ra biển và bản thân họ ngay sau khi lũ rút đi vẫn không biết đâu là nhà để trở
về.
Ông
Vũ Mạnh Hùng Giám đốc thủy điện Hố Hô khi bị truy vấn đã trả lời là mọi cuộc xả
nước đều đúng quy trình bởi đã thông báo cho các xã chung quanh để họ có thời
gian di dời hay tránh lụt.
Tuy
nhiên ông Lê Ngọc Huấn, Chủ tịch UBND huyện Hương Khê đã mạnh mẽ phản bác, đáng
ra khi đài truyền thanh báo áp thấp nhiệt đới thì thủy điện phải xả trước vài
ngày, đợi đến khi mưa về mới xả thì làm sao mà đúng quy trình? Theo ông Huấn,
việc điều tiết xả lũ của thuỷ điện Hố Hô vào đêm 14 tháng 10 huyện không nhận
được thông báo bằng văn bản để cảnh báo cho người dân biết.
Nhà
văn, nhà báo Nguyễn Quang Vinh một người sống trong vùng lũ cho biết nhận xét của
ông về cụm từ “đúng quy trình” này:
“Bao
giờ thì người ta cũng trả lời là đúng quy trình nhưng mà Giám đốc của Công ty
thủy điện Hố Hô đã có một câu họ trả lời hớ, đó là theo quy định của Bộ Công
thương thì khi mực nước lên cao trình 700 thì mới được xả, nhưng tại thời diểm
Hố Hô xả thì chính Giám đốc Công ty Hố Hô thừa nhận là chưa tới cao trình 700.
Họ
cũng nói Bộ Công thương ra quy định như vậy là sai, họ sẽ kiến nghị sửa! Đấy là
cái thứ nhất. Thứ hai, đúng là có cả văn bản thông báo được coi là quy trình
nhưng nó vô nghĩa vì anh để văn bản ấy một cách quan liêu cho vài lãnh đạo
trong thời gian mà người ta đang vẫy vùng trong lũ. Điện và thông tin không có
làm sao người ta thông báo đến toàn dân được, cho nên trước hết nói gì thì nói
sự thiệt hại khủng khiếp như vừa rồi của Hà Tĩnh chắc chắn thủy điện Hố Hô
không thể nào đứng ngoài trách nhiệm của mình được”.
Thảm
họa xả lũ
Nhà
báo Hoàng Đức cũng cho biết những gì mà đồng nghiệp của anh chia sẻ:
“Theo
như bạn bè đồng nghiệp của tôi thông tin thì Quảng Bình Quảng Trị bị rất nặng. Ở
Hà Tĩnh Hương Khê người ta nói hơn 100 năm nay mới có một trận lụt như thế. Vì
thế này, nó có lý do của nó do họ xả nước từ hồ Hố Hô, nó ngấm ngầm nó xả cho
nên dẫn đến cái chuyện là quá bất ngờ chỉ trong vòng 30 phút mà nước từ 1 mét
dâng lên 2 mét rưỡi, rất là kinh khủng, đặc biệt vùng Hương Khê dân chúng cực kỳ
lao đao”.
Linh
mục Trần Chính Trực quản xứ nhà thờ Giáo xứ Tân Hội, xã Đồng Hóa, huyện Tuyên
Hóa, tỉnh Quảng Bình cho chúng tôi biết về những gì đang xảy ra tại Tuyên Hóa:
“Bảy
Giáo xứ của cha thuộc huyện Tuyên Hóa mà tính đến sáng ngày hôm nay thì khoảng
6.000 ngôi nhà bị lũ nhấn chìm, 5 người chết rồi riêng Giáo xứ của cha thì có
170 ngôi nhà bị nhấn chìm hoàn toàn. Trôi bò trôi trâu nước vào phân nửa cái
nhà 50% thì rất nhiều còn nhấn chìm luôn thì khoảng 200 nhà. Của cải như cái
xoong cái nồi, vật dụng trong gia đình nó trôi hết, phương tiện như honda không
đi được.
Điện
thì cắt mấy ngày rồi, không có điện không có nước không có lương thực cho nên từ
ngày hôm qua đến nay cha phải đi cứu trợ lương thực như mì tôm và lương khô nước
sạch cho họ ăn. Họ ăn mì tôm sống ăn khô như vậy. Cha phát mỗi nhà một thùng để
ăn tạm trong mấy ngày. Nước nó bao vây cắt đứt tất cả chỉ đi bằng thuyền mới được”.
Thủy
điện luôn là đề tài không chấm dứt của báo chí không phải tới khi nó gây hại
người ta mới nói tới nhưng ngay từ lúc dự án bắt đầu cho đến lúc khởi động có
không biết bao nhiêu là vấn đề xảy ra cho nguồn điện mà nhà nước rất cần này.
Phá
hoại môi trường sống của người dân bằng cách di dời họ ra khỏi nơi quen sinh sống
nhiều chục năm. Khi mùa nắng thì giữ nước để phát điện bất kể khô hạn bên dưới
hạ du của người nông dân. Mùa mưa thì xả lũ khi thấy lượng nước lên cao mà
không cần theo quy định của Bộ Công thương về mức nước phải tuân thủ.
Những
điều mà thủy điện gây ra trên khắp cả dải đất miền Trung không còn là dự báo nữa
mà nó đã hiện thực và khó chối cãi những di hại mà thủy điện mang tới cho người
dân.
Sau
khi nhận được tin xã lũ gây tai họa của thủy điện Hố Hô, Bộ Công thương đã cử một
nhóm chuyên viên điều tra đến để rà soát lại cái “quy trình” mà ông Vũ Mạnh
Hùng tuyên bố. Nhà báo Nguyễn Quang Vinh cho biết:
“Bộ
trưởng Bộ Công thương chiều tối muộn ngày hôm qua đã quyết định thành lập ngay
tổ kiểm tra chứng tỏ Bộ trưởng đã nhìn thấy một sự bất thường nên mới cho kiểm
tra gấp như vậy. Lãnh đạo tỉnh, huyện, xã ở đấy đã khẳng định một cách chắc chắn
rồi. Đời thủa nào Chủ tịch Huyện gọi cho công ty yêu cầu dừng lại cho chúng tôi
vài tiếng thôi để cho dân đi, bởi vì đang đêm mà; mà họ cũng không dừng, họ chỉ
hăm hăm bảo vệ công trình của họ mà họ bất cần số phận người dân.
Một
lãnh đạo huyện kêu gào anh dừng cho tôi vài tiếng thôi để dân có thời gian di dời,
đủ thời gian trèo lên mái nhà, đủ thời gian để gìn giữ trâu bò, nhưng họ vẫn không
chấp thuận mà vẫn tiếp tục xả. Chẳng ai mà xả một lượng nước khổng lồ như vậy
1.800m3 một giây. Ầm ầm như vậy từ 5 giờ chiều cho tới khuya thì còn gì nữa?”
Tai
họa nào cũng để lại hậu hoạn cho người dân. Trước hoàn cảnh dầu sôi lửa bỏng của
người bị nạn chính quyền địa phương không có cách nào khác khi có quá ít phương
tiện ứng cứu trong tay. Một vài chiếc ca nô không thể bao quát một vùng trời nước
mênh mông trắng xóa hàng ngàn cây số vuông. Nhà báo Hoàng Đức cho biết:
“Chẳng
có một biện pháp gì cả gần như người dân người ta tự cứu mình là chính. Người
ta leo lên các quả đồi, những mỏm đá hay chạy ra đường Hồ Chí Minh để lánh nạn,
còn chính quyền thật ra họ cũng bất lực, muốn làm nhưng chả làm được đâu, nó
cũng bó tay thôi chả làm được gì đâu”.
Người
dân bây giờ đã qua cơn khủng hoảng, điều họ cần là gầy dựng lại những gì mà cơn
lũ đã cuốn trôi. Báo chí xác định nhà nước nếu không đủ sức trợ giúp toàn bộ
cho họ lần này thì cũng phải giải quyết tới gốc căn bệnh “đúng quy trình” nếu
không những trận xả lũ khác trong tương lai vẫn lại xảy ra và nguy cơ người chết,
tài sản tiêu tan rồi sẽ được lặp lại.
M.L.
*
(4)
Ngọc
An - Văn Định
TTO - Trưa 12-8, Thứ
trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng đã chủ trì cuộc họp với Nhà máy thủy điện,
đánh giá sơ bộ về việc xả lũ của thủy điện Hố Hô.
Ông
Vượng cho rằng nếu phát hiện khả năng để xảy ra sạt trượt, xử lý thì sẽ không xảy
ra việc xả lũ dẫn tới không an toàn cho hạ du.
Mặc
dù chưa có kết luận cuối cùng về vụ việc, song Thứ trưởng Vượng chỉ ra một số
điểm bất cập cần phải rút kinh nghiệm trong vận hành nhà máy và phối hợp công
tác phòng chống lũ.
Theo
Thứ trưởng, việc phải mở van tối đa là do tình huống khẩn cấp, sạt trượt bên phải
thủy điện.
Tuy
nhiên, nếu như trước mùa mưa bão, Nhà máy thủy điện kiểm tra độ an toàn, đảm bảo
an toàn đập, phát hiện khả năng để xảy ra sạt trượt, xử lý thì sẽ không xảy ra
việc xả lũ dẫn tới không an toàn cho hạ du.
Đồng
thời, với đặc thù của vùng địa bàn dốc, lũ về nhanh nên Bộ đã yêu cầu các nhà
máy thủy điện nói chung và thủy điện Hố Hô triển khai ngay việc phòng chống lũ,
có phương án song đến gần đây nhà máy mới cho tư vấn, đang trong quá trình xem
xét và phê duyệt.
Thứ
trưởng đánh giá, thủy điện Hố Hô là nhà máy nhỏ, công suất chỉ có 14 MW nên dù
vận hành nhà máy này hay không thì cũng không ảnh hưởng đến hệ thống điện.
Trong khi đó, nhà máy nếu vận hành không tốt thì sẽ ảnh hưởng đến hàng ngàn người
dân.
“Kể
cả nhà máy lớn hơn mà ảnh hưởng tới người dân cũng còn phải xem xét, nhà máy
quy mô nhỏ như Hố Hô mà không đảm bảo an toàn cho người dân thì phải tính toán
hiệu quả hoạt động, giảm thiểu thiệt hại” - Thứ trưởng khẳng định.
Báo
cáo nhanh về kết quả điều tra của đoàn công tác, ông Đỗ Đức Quân, Phó Tổng cục
trưởng Tổng cục Năng lượng (Bộ Công thương) cho biết qua kiểm tra hồ sơ liên
quan đến vận hành hồ chứa, giai đoạn từ ngày 13 đến trưa 14-10, lũ còn thấp nên
nhà máy đã vận hành hạ mức nước để đón lũ, đạt yêu cầu quy trình vận hành.
Tuy
nhiên, từ chiều 14 đến đêm 15-10 lũ lên đột ngột, trong khoảng 5 tiếng lũ đã
tăng gần 4 lần từ 550m3-1800m3/s. Đặc biệt, do có tình huống
bất ngờ là sạt trượt khối lượng lớn bên mái phải của thủy điện, gây nên nguy cơ
phá vỡ tường chắn, có thể khiến trạm cấp điện dừng hoạt động và không thể mở được
cửa van.
“Việc
chưa được mở cửa van hoàn toàn nhưng buộc phải mở là phù hợp về góc độ chuyên
môn. Nếu không mở thì lũ lên cao, khu sạt trượt tiếp tục lở ra dẫn tới mất điện
thì không thể mở được nữa và nguy hiểm còn lớn hơn nhiều” - ông Quân nói.
N.A.-V.Đ.
*
(5)
Đã có kết luận ban đầu vụ thủy điện Hố Hô xả lũ
Xuân
Sinh
Dân
trí -
Liên quan đến việc Nhà máy thủy điện Hố Hô xả lũ khiến nhiều xã của huyện Hương
Khê (Hà Tĩnh) và một số xã lân cận bị ngập lụt, đoàn kiểm tra của Bộ Công
Thương đã có những kết luận ban đầu.
Trưa
ngày 18/10, đoàn lãnh đạo của Bộ Công thương do Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng dẫn
đầu tiếp tục có buổi làm việc với Nhà máy thủy điện Hố Hô và nghe đoàn công tác
của Bộ báo cáo sơ bộ kết quả kiểm tra ngày hôm qua (17/10).
Báo
cáo tại buổi làm việc, ông Đỗ Đức Quân, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Năng lượng
cho biết đã đọc tài liệu với ba nhóm nội dung: Thực hiện các quy định tuân thủ
vận hành hồ chứa; Nhóm phương án phòng chống lụt bão, đảm bảo an toàn hồ đập;
Thực hiện việc phối hợp với chính quyền địa phương.
Về
vận hành hồ chứa,
qua kiểm tra các hồ sơ giấy tờ liên quan đến vận hành, trong giai đoạn đầu từ
13/10 đến khoảng trưa ngày 14/10 khi lũ đang còn thấp thì nhà máy vận hành xả
nước đạt yêu cầu, tuân thủ quy trình vận hành.
Đêm
14/10 lũ lên đột ngột, lưu lượng nước đến đập tràn trong vòng 5 tiếng nước lũ
tăng lên 4 lần, từ 550 đến 1.843 m3/s, lũ lên rất nhanh; nhà máy vẫn tuân thủ
quy trình vận hành.
Đến
giai đoạn mở van hoàn toàn (từ 18h30 ngày 14/10) do tình huống bất ngờ khi mưa
lớn, tường bên chắn có nguy cơ phá vỡ, nguy cơ tràn xuống nhà máy, trạm Diesel
dự phòng, trạm biến áp, nếu mất điện toàn [nhà] máy nguy cơ không mở được cửa
van nữa bởi vì không có điện. Vì vậy khi đó chưa được mở hoàn toàn nhưng nhà
máy đã quyết định mở hoàn toàn, quyết định đó có thể chấp nhận được. Nếu khi đó
không mở cửa van mà mất điện thì có thể còn nguy hiểm hơn.
Về
lưu lượng đến, lưu lượng xả, thời gian xả, theo kiểm tra là đúng
quy trình, lưu lượng xả nhỏ hơn lưu lượng đến, không nhiều nhưng đúng theo quy
tắc chung. Quyết định trong tình huống đặc biệt đó, mở cửa van hoàn toàn là chấp
nhận được. Mưa to như thế, nếu lũ lên nữa, không mở van có thể dẫn đến nguy hiểm.
Tuy
nhiên, ông Quân cũng cho rằng, công tác kiểm tra để bảo đảm an toàn, lường trước
mọi tình huống trong mưa bão nhà máy làm chưa chi tiết. Công tác dự báo, phòng
chống lụt bão chưa chu đáo.
Vấn
đề phối hợp với địa phương qua thực tế phía Nhà máy thủy điện Hố Hô đã
có văn bản, gửi thư điện tử… nhưng cụ thể chi tiết như thế nào thì còn thiếu. Sự
phối hợp giữa nhà máy với chính quyền địa phương và giữa chính quyền địa phương
với người dân bị chậm trễ.
Phương
án phòng chống lụt bão cũng như phương án sơ tán cũng chưa chi tiết, cần phối hợp
chặt chẽ với huyện.
“Một
số con số trong báo cáo của Nhà máy thủy điện Hố Hô chúng tôi sẽ kiểm tra lại
vì thấy chưa hợp lý lắm”, ông Quân nói thêm.
Ông
Tô Xuân Bảo, Phó Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường Công nghiệp , Bộ
Công thương bổ sung thêm, về phương án bảo vệ đập đã báo cáo tỉnh và được tỉnh
phê duyệt; phương án diễn tập phòng chống lụt bão cũng đã triển khai, công tác
bố trí các trang thiết bị thì đều đầy đủ theo số lượng như trong phê duyệt…
Tuy
nhiên, có một số tồn tại như việc bố trí nguồn điện dự phòng chưa phù hợp,
trong phương án bảo đảm an toàn đập, phương án phòng chống lụt bão đã xây dựng
phê duyệt nhưng chưa có sự phối hợp với chính quyền địa phương.
Kết
luận tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng chia sẻ những
thiệt hại mà người dân phải gánh chịu trong trận lũ lụt vừa qua, đồng thời yêu
cầu sớm khẩn trương khắc phục hậu quả.
Thứ
trưởng cho biết, trong quá trình tiếp xúc với người dân, họ cho rằng được nhận
thông báo xả lũ rất muộn. “Thời gian từ khi họ nhận được thông tin đến khi nhà
máy xả lũ rất ngắn. Nhận được thông báo thì khoảng 30 phút sau lũ đã về đến nhà
rồi nên họ không kịp để di dời tài sản, không kịp về nơi an toàn, phải chạy lên
gác để tránh lũ. Dù là lỗi khách quan hay chủ quan, do thiên nhiên hay con người
thì đó là những sự việc rất đau lòng", Thứ trưởng nhận định.
Thứ
trưởng yêu cầu, để giải quyết, có giải pháp lâu dài, bảo vệ tốt nhất tính mạng
và tài sản của người dân khu vực này, các ngành chắc năng liên quan phải làm
sao đánh giá, rà soát về việc tuân thủ quy trình vận hành của hồ chứa trong mùa
mưa lũ, triển khai các kế hoạch phòng chống lụt bão vùng hạ du của nhà máy thủy
điện Hố Hô.
Trong
việc vận hành của Nhà máy thủy điện Hố Hô có sai sót, vi phạm quy trình vận
hành hay không? Nếu nhà máy dung tích hữu ích rất nhỏ nhưng trong lúc mưa lũ lớn
như thế mà việc xả lũ của nhà máy gây khó khăn cho người dân thì phải chịu hoàn
toàn trách nhiệm trước những thiệt hại, khó khăn của bà con.
Nếu
nhà máy đã tuân thủ quy trình vận hành đầy đủ mà vẫn xảy ra hậu quả như thế thì
phải xem xét lại quy trình để xem có chỗ nào chưa phù hợp với điều kiện thực tế
của huyện Hương Khê hay không?
Thứ
trưởng cũng đồng tình với những kết luận sơ bộ ban đầu của đoàn công tác của Bộ
Công thương làm việc vào ngày hôm qua (17/10). Theo đó, Thứ trưởng cho rằng
công tác kiểm tra để bảo đảm an toàn, lường trước mọi tình huống trong mưa bảo
nhà máy làm chưa chi tiết. Công tác dự báo, phòng chống lụt bão chưa được chu
đáo, việc bố trí nguồn điện dự phòng chưa phù hợp, trong phương án bảo đảm an
toàn đập, phương án phòng chống lụt bão đã xây dựng phê duyệt nhưng chưa có sự
phối hợp với chính quyền địa phương.
Thứ
trưởng yêu cầu đoàn tiếp tục tiếp thu, thu thập tài liệu liên quan để có báo
cáo cụ thể gửi về Bộ Công thương để có kết luận cuối cùng.
Chiều
nay 18/10, đoàn lãnh đạo của Bộ Công thương tiếp tục có buổi làm việc với chính
quyền huyện Hương Khê và các xã bị ảnh hưởng để đưa ra quyết định trong thời
gian tới.
X.S.
Được
đăng bởi bauxitevn vào lúc 07:31
No comments:
Post a Comment