Sunday, September 18, 2016
Trong tiếng Anh, có một từ mà tiếng Việt chưa có
cách dịch ngắn gọn tương ứng, là từ “government critic”, tức là “người phê
phán/ chỉ trích chính quyền”.
Những người đó ở Việt Nam có thể được gán cho đủ danh hiệu hoặc chụp cho đủ thứ mũ, như “nhà hoạt động nhân quyền”, “nhà dân chủ”, “phản động”, “thế lực thù địch, chống phá chế độ”…
Những người đó ở Việt Nam có thể được gán cho đủ danh hiệu hoặc chụp cho đủ thứ mũ, như “nhà hoạt động nhân quyền”, “nhà dân chủ”, “phản động”, “thế lực thù địch, chống phá chế độ”…
Nhưng thật ra có khi họ chỉ đơn giản là những
blogger, facebooker trông thấy nhiều bất công, nhiều điều bất ổn, tệ hại trong
cách điều hành đất nước của chính quyền, thì họ lên tiếng, và trong lúc lên tiếng
thì họ chẳng ngại công kích, rồi chửi thẳng cả đám lãnh đạo độc tài, bất tài.
Họ nhận được từ xã hội rất nhiều phản ứng khác nhau,
thậm chí trái ngược nhau: Khen ngợi, nể phục, xa lánh, tránh mặt, thờ ơ, mỉa
mai, mạt sát, chửi ngược lại…
* * *
Ở thế hệ của tôi – những “government critic” có tuổi
đời từ khoảng 20 đến 40 – chúng tôi gặp tất cả các phản ứng trên từ xã hội,
trong đó có khá nhiều lời khen, rằng chúng tôi “trẻ, dũng cảm, không sợ cường
quyền...”.
Cá nhân tôi, nếu được khen thì thích hơn là bị chê
(tất nhiên), nhưng cảm giác ngượng ngùng là chủ yếu, vì quả thật nếu được hỏi
tôi tự đánh giá mình thế nào, tôi sẽ nói rằng: TÔI KHÔNG HỀ DŨNG CẢM.
Tôi không dũng cảm, mà chẳng qua là một dạng may mắn
và “điếc không sợ súng”, “chưa thấy quan tài chưa đổ lệ” thôi. Tôi và cả thế hệ
20-40 của tôi đã may mắn không phải trải qua những gì mà hàng triệu người phải
nếm trải sau năm 1954 ở miền Bắc và sau 1975 ở miền Nam.
Chúng tôi chưa từng bị cướp nhà, đuổi lên vùng kinh
tế mới, nơi rừng thiêng nước độc mà mọi thứ đều phải cuốc bằng tay, chặt bằng
dao, bị rắn rết cắn chết thì chôn. Chúng tôi chưa từng bị bỏ tù cả chục năm chỉ
vì tội yêu và hát nhạc vàng, lại dám hỏi “màu vàng là màu của đồi trụy, như nhạc
vàng là nhạc đồi trụy, thế sao cờ đỏ có ngôi sao vàng?”. Chúng tôi chưa từng bị
công an chặn bất thình lình giữa phố để kiểm tra giấy tờ, và vì không mang theo
chứng minh thư nhân dân mà bị đưa về đồn nhốt cả đêm cho muỗi cắn. Chúng tôi
chưa từng bị công an vừa thẩm vấn vừa dí điếu thuốc lá cháy đỏ vào trán vào tay
đến thành sẹo – vết sẹo tôi nhìn thấy trên cánh tay một người Sài Gòn mà khi cuộc
hỏi cung đó diễn ra, anh chỉ mới 15 tuổi, cả gan vượt biên và bị bắt lại.
Giả sử, Việt Nam bây giờ vẫn như những năm từ 1975 đến
2000, thì liệu chúng tôi có dám tỏ thái độ, dù chỉ là một cái… lườm hoặc nhìn
thẳng vào mặt công an không? Tôi không biết những người khác thì thế nào, còn với
riêng tôi, câu trả lời thành thực là: Không chắc đâu.
* * *
Ngày 23/9 tới đây sẽ là tròn một năm sự kiện “công
an bắt người, cướp đồ, cả phá Lương Tâm TV”.
Vào tối 23/9 năm ngoái ở Hà Nội, sau khi CA bắt sáu
bạn trẻ làm việc cho Lương Tâm TV, có một nhóm khoảng ba chục người đã đến trước
cổng đồn CA quận Hai Bà Trưng để yêu cầu CA trả tự do cho sáu bạn, chấm dứt nạn
bắt giữ tùy tiện. Việc làm của họ, sau này, bị CA đánh giá như một sự “khủng bố”
cơ quan công quyền, nghĩa là hành động tày trời.
Trước cổng đồn CA
quận Hai Bà Trưng, Hà Nội, tối 23/9/2015.
40 năm về trước (tức là khoảng sau năm 1975), những
người làm như họ có thể bị CA bắn chết ngay tại chỗ.
30 năm về trước, những người làm như họ có thể bị CA
bắt, sau đó vài tháng bị tuyên án tử hình.
20 năm về trước, những người làm như họ có thể bị CA
bắt, bị tuyên án chung thân hoặc vài chục năm tù.
10 năm về trước, những người làm như họ có thể bị CA
bắt, bị dí án 5-7 năm tù.
Năm 2015, những người làm như họ chỉ bị CA nện cho một
trận, đẩy ra khỏi khu vực cổng đồn rồi bố trí xe vệ sinh chạy qua chạy lại phun
nước cho sạch đường.
Như thế rõ ràng là có sự thay đổi theo hướng bớt rừng
rú hơn. Sự thay đổi này chẳng phải do chính quyền công an trị ở Việt Nam tự
nhiên trở nên nhân hậu hơn, mà (có thể) là do chính quyền buộc phải học cách
hành xử văn minh hơn để còn hội nhập với khu vực và thế giới; và do số người bất
mãn, “phản động” bây giờ đông hơn xưa nhiều quá, CA không đủ nguồn lực để tiêu
diệt hết, chỉ đủ sức để tạm thời kiểm soát được thôi.
* * *
Dù thế nào thì tôi vẫn phải nói rằng: Tôi không hề
dũng cảm, mà chẳng qua là “điếc không sợ súng” mà thôi, hay nói cách khác, vì
tôi chưa từng phải trải qua hay chứng kiến những gì hàng triệu người ở các thế
hệ trước chúng tôi đã phải nếm trải.
Tôi cho là các nhà hoạt động dân chủ ở thế hệ chúng
tôi nên nghĩ đến điều đó để khiêm tốn hơn và tôn trọng người đi trước hơn, còn
các bạn trẻ bây giờ nên hiểu điều đó để mạnh mẽ hơn.
Posted by Đoan Trang at 11:45 PM
No comments:
Post a Comment