13.03.2016
Tham nhũng, nợ công cao so với GDP, số người chết vì
ung thư và tai nạn giao thông cao ngất ngưởng và kinh ngạc thay, xếp thứ hai thế
giới về tiêu thụ mì ăn liền. Đó là Việt Nam. Tôi xin nhắc lại, là Việt Nam. Và
dám cá là đối với những ai luôn tự hào về ẩm thực và chỉ số hạnh phúc của mình
trên bảng xếp hạng quốc tế có lẽ sẽ khó chấp nhận khi nghe điều này.
Tại sao một đất nước có nhiều món ăn ngon, rẻ và nổi
tiếng từ bắc tới nam, và chỉ số hạnh phúc luôn đứng đầu thế giới lại có thể là
nước tiêu thụ mì ăn liền nhiều thứ hai thế giới cho được? Chúng ta đều biết mì
ăn liền là thực phẩm rẻ tiền, nhanh và tiện lợi. Vậy phải chăng nó phán ảnh người
dân Việt Nam là giống dân bận rộn và rất tiết kiệm. Chắc chắn là không. Nếu người
Việt Nam bận rộn và tiết kiệm thì đã không có cái văn hoá ngồi và nhậu như bây
giờ. Ngồi ở đây không chỉ là ngồi vỉa hè trà chanh, trà đá, hay quán cóc,
quán ổi để nhấm nháp ly cà phê, mà nó còn thể hiện cái xu hướng hưởng thụ của
người Việt.
Ăn
mì ăn liền vì cơ bản đang sống trong một đất nước nghèo
Từng trò chuyện với những sinh viên sống xa nhà và
những công nhân ở khu công nghiệp Sóng Thần, tôi thấy nguyên nhân đơn giản là
do nguồn thu hạn hẹp nhưng nguồn chi thì nhiều nên làm cho hầu bao lúc nào cũng
cạn kiệt mặc dù mới chỉ giữa tháng. Đối với sinh viên thì số tiền mà phụ huynh
chu cấp làm sao đủ với bao nhiêu nhu cầu, bao nhiêu mối quan hệ. Đối với một
công nhân thì số tiền lương tháng làm sao đủ cho những chi tiêu như tiền phòng,
tiền điện, tiền xăng, tiền ăn... còn tiền góp nhặt gửi về quê phụ giúp gia
đình.
Phải chăng là chúng ta chăm chỉ và chịu khó để làm
giàu? Chăm chỉ và chịu khó thì có đó nhưng làm nhiều ngày trong tuần, nhiều giờ
trong ngày không phải vì muốn giàu có mà đơn giản là thực trạng nền kinh tế
chung của nước mình nó tệ quá, nếu không làm nhiều, không tăng ca, không cày
ngày 12-14 tiếng thì không có đủ tiền để trang trải các sinh hoạt bình thường
trong cuộc sống.
Với một quỹ thời gian làm việc liên tục và hiếm ngày
nghỉ như vậy thì lấy đâu thời gian cho những bữa cơm đủ chất dinh dưỡng, nên mì
ăn liền là lựa chọn tốt nhất cho quỹ thời gian đó.
Có sẵn,
có liền, nhưng không bổ béo gì cả
Thực ra có một món mì ăn liền mà không được thống kê
nhưng lại được rất nhiều người dân Việt Nam ưa dùng: mì ăn liền trí tuệ. Tôi
dùng chữ trí tuệ vì bao gồm những tri thức và thông tin chúng ta tiếp nhận hàng
ngày. Mì ăn liền có phải là thực phẩm nhiều chất dinh dưỡng không? Đương nhiên
là không. Phần lớn ăn mì chỉ vì nó giúp giải toả cơn đói và làm cho no bụng,
còn về mặt dinh dưỡng thì nó chiếm rất ít. Ăn cho no bụng, ăn để không phải đói
có vẻ rất giống cái cách người Việt đang nhồi nhét tri thức vào đầu. Học thật
nhiều nhưng cũng chỉ là nhồi cho đầy bộ não những kiến thức không cần thiết,
nhiều khi còn nguy hại đến khả năng nhận thức, chẳng hạn như môn "tư tưởng
HCM và triết học Mac-Lenin".
Bên cạnh tiếp nhận tri thức một cách thụ động và để
khoe khoang thì cải cách truyền đạt tri thức của chúng ta giống như một món ăn
liền. Tôi hình dung nền giáo dục Việt Nam bây giờ như bức tranh mì ăn liền.
Giáo viên là cái tô đựng mì, kiến thức như sợi mì và học sinh, sinh viên là người
ăn mì. Giáo viên đến truyền đạt tri thức như một tô mì nóng hối, còn học sinh,
sinh viên không có cơ hội để lựa chọn, sàng lọc, phản biện tri thức được tiếp
nhận, chỉ cần nhồi vào đầu mớ tri thức ăn liền đó. Và chính cách học cũng như
cách dạy kiểu này đã sản sinh ra những con người lười suy tư. Và đây chính là
nguồn gốc gây ra bệnh lười suy tư ở phần đông người Việt trong nước hôm nay.
Với nền giáo dục ăn liền chúng ta đã có được những
thế hệ nhiều bằng cấp nhưng thiếu tính sáng tạo, và tệ hơn nữa là những con người
ấy chỉ biết tìm kiếm những thông tin ăn liền, dễ nuốt, và cần ít suy tư. Hãy
xem những vấn đề mà phần lớn thanh niên Việt Nam quan tâm và không quan tâm thì
chúng ta biết được điều tôi nói sai đúng thế nào.
Trường học là nơi chúng ta đón nhận những tri thức nền
tảng và khơi mở những khả năng tư duy sáng tạo, còn xã hội là nơi chúng ta tiếp
nhận những tri thức mới mẻ nhưng phức tạp cần những kỹ năng tư duy phản biện độc
lập, khả năng tự chọn lọc. Nhưng cái thứ nhất là trường học đã không dạy chúng
ta những thứ cần thiết và giúp khai mở những kỹ năng tự tư duy để chúng ta có
thể tự lập trong cuộc đời, mà ngược lại nó cướp đi của chúng ta những hành
trang cần thiết để chúng ta tự trưởng thành, nên hầu như khi bước chân ra khỏi
xã hội chúng ta trở nên thụ động và lười biếng. Chúng ta trốn tránh những vấn đề
đáng lẽ là cần thế hệ trẻ quan tâm, nhưng lại chạy theo những vấn đề vô bổ, lố
bịch chỉ làm phí phạm tuổi trẻ và tài năng của chúng ta. Âu cũng là hậu quả từ
một nền giáo dục ăn liền nên chúng ta chỉ biết ỷ lại và trở nên ngu ngơ trước
những vấn đề xã hội.
Tôi không hề
chê trách bạn ăn mì ăn liền hay lên án việc tiêu thụ mì ăn liền, tôi viết về mì
ăn liền là vì nó sao giống cái cách chúng ta đang thu nhận tri thức. Chúng ta
trở nên lười biếng trong suy tư, lười biếng quan tâm các vấn đề của xã hội,
thay vào đó chỉ biết tiếp thu và chạy theo các thông tin, sự kiện nhảm nhí và
vô bổ. Tôi có thể khẳng định người Việt không chỉ giỏi tiêu thụ mì ăn liền mà họ
còn rất khoái trá tiếp nhận tri thức và thông tin ăn liền. Bởi thế, chỉ cần đầu
độc các gói mì và cho thêm thật nhiều tin tức, sự kiện khiến bộ não không cần
tư duy, không cần phản biện thì cũng đủ để xoá sổ dân tộc Việt Nam khỏi bản đồ
thế giới.
---------------------------
* Blog của Cao Huy
Huân là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của
Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
No comments:
Post a Comment