Lê Phan
Saturday, March 19, 2016 2:39:06 PM
Ngày
nay thì ông ta đã mất khá nhiều ảnh hưởng, bị kết án và bị mọi người chọc quê,
nhưng có một thời ông Silvio Berlusconi đã nắm quyền cai trị nước Ý, quốc gia lớn
thứ tư trong Liên Hiệp Âu Châu. Và Âu Châu đang có một cái cảm tưởng 'déjà vu'
khi chứng kiến ông Trump trên màn ảnh truyền hình.
Ông Silvio Berlusconi một thời cai trị nước Ý. (Hình:
Getty Images)
Nhà bình luận Roger Cohen của tờ New York Times kể lại
là hồi giữa thập niên 1980 khi ông đang là phóng viên ở Ý cho tờ Wall Street
Journal, ông viết một bài phóng sự về một nhà tỷ phú thô thiển, ưa gây gổ, tên
là Silvio Berlusconi, vốn đã xây dựng sự nghiệp qua địa ốc nhưng đã chuyển sang
sở hữu một đế quốc truyền hình không ai cạnh tranh nổi ở Ý.
Thời đó ông đã bắt đầu giàu có. Căn biệt thự, hay
đúng hơn dinh thự, của ông ở Milan có một thư viện mà ông dùng làm văn phòng đầy
sách. Ông bắt đầu kiếm tiền qua việc xây dựng một thành phố mới mang cái tên là
Milano 2 ở khu ngoại ô phía Đông của thủ đô tài chánh của nước Ý. Từ đồng tiền
đó, ông dần dà xây dựng một đế quốc truyền hình kiểm soát bởi một công ty tên
là Mediaset. Giữa thập niên 1980, một phần lớn tiền quảng cáo truyền hình của
nước Ý đã lọt vào tay ông.
Điều làm những người đã gặp ông không thể quên nổi
là việc ông cũng như ông Trump rất thích nói. Ông Berlusconi tuy vậy hơn ông
Trump vì ông có một giọng nói khá hay. Chả trong thời hàn vi, ông đã từng là một
ca sĩ “hát dạo” trên các con tàu đi cruise. Đầy tự tin, ăn nói lỗ mãng, ông
Berlusconi hẳn chưa bao giờ đọc những cuốn sách bọc da bề thế trong cái thư viện
của ông đó.
Ông Cohen bảo để chứng tỏ cho nhà báo của tờ Wall
Street Journal thấy “uy thế” của mình, ông Berlusconi lôi ông ta lên chiếc phản
lực cơ riêng bay lên trời. Nhìn xuống thành phố Milan, ông khoe ông là người
giàu nhất nước Ý. Ông Cohen bảo làm sao có thể có chuyện đó vì chắc chắn ông chủ
tịch kiêm tổng quản trị của tập đoàn sản xuất xe hơi Fiat phải giàu hơn ông chứ.
Ông Berlusconi cười khẩy bảo là tiền của những kẻ giàu nổi mới lên như ông nhiều
hơn là tiền cũ của những đại gia lâu đời.
Chỉ khoảng một thập niên sau đó vào năm 1994, ông
Berlusconi trở thành thủ tướng Ý, đứng đầu một đảng trung hữu mà ông mới dựng
lên năm trước, và được dân chúng Ý đẩy vào vị trí quyền lực trên lý luận là ông
sẽ có thể phá bỏ được nền chính trị tệ hại của nước Ý, và rằng, với tư cách một
người đã tự xây dựng nên một gia tài khổng lồ, ông biết cách giải quyết vấn đề.
Ông lợi dụng tối đa đế quốc truyền thông của ông để bảo vệ cho sự thăng tiến
nhanh như diều gặp gió của ông, dựng lên từ sự sụp đổ của nước Ý trong giai đoạn
trật tự thế giới hậu 1995, vốn đã sụp đổ vào cuối Chiến Tranh Lạnh.
Bị chế nhạo rộng rãi. Rất nhiều bút mực đã được sử dụng
để viết về ông, nhưng bất chấp sự thật rõ ràng là ông ngoại tình lang bạt, và bị
kiện tứ tung, ông Berlusconi đã trở thành một chính trị gia mà thời đó người ta
gọi là chính trị gia Teflon. Chả có gì làm người dân Ý chán ông cả. Ông có tài
ăn nói. Ông có liên hệ khắp nơi. Ông còn là chủ của một đội banh nữa. Nhiều người
Ý nghĩ họ thấy ở ông một người giống họ. Ông làm thủ tướng ba nhiệm kỳ và 9
tháng trước khi sụp đổ.
Không một ai đã biết đến ông Berlusconi và chứng kiến
sự thăng tiến có vẻ hầu như ngày càng cao hơn của ông Donald Trump lại có thể
không thấy họ giống nhau. Không phải cái con đường đi từ địa ốc đến truyền
hình. Không phải là vì cả hai đều ngưỡng mộ ông Vladimir Putin. Nó cũng không phải
là cái trò playboy, hay sự ám ảnh bởi khả năng dục tính của mình, hay là hơi kỳ
thị, và coi thường những người cố vấn, và đặc biệt cái luận điệu nói thật nói
thẳng.
Nhưng ông Cohen không tin là tài sản kếch xù hay sự
hiểu biết truyền thông đã dạy cho họ là không ai có thể thua nếu đánh cá trên
cái ngu của mọi người.
Theo ông Cohen, tất cả chỉ là chuyện thời thế. Hoa Kỳ
đã đến lúc có một ông như ông Trump cũng như nước Ý lúc đó sẵn sàng cho ông
Berlusconi. Ông Trump cũng vậy muốn mổ xẻ một hệ thống chính trị thối nát trong
một xã hội vốn đang bực tức vì công việc đã bị xuất cảng sang Trung Cộng. Ông
Trump xuất hiện giữa hai cuộc bại trận, khi sức mạnh cường quốc của Hoa Kỳ đang
bị suy sụp và những kẻ khác cũng đang trình diễn trên sân khấu toàn cầu, với hậu
cảnh là bế tắc vì chính trị đảng phái, trong một hệ thống chính trị tê liệt và
bị thao túng bởi tiền bạc. Đối lại với chủ thuyết kiềm chế của ông Obama, ông
Trump đề nghị sự hồi sinh. Đối phó với lý trí, ông ta phản công với tức giận.
Trên báo điện tử The Intercept, ông Alexander Stille
cũng đồng ý với ông Cohen. Ông viết, “Một số điểm giống nhau lộ liễu và khó
tin. Cả hai đều là tỷ phú mà lúc đầu thành công là nhờ địa ốc, mà sự giàu có và
lối sống playboy khiến họ trở thành những celebrities. Cả hai đều có những vụ
ly dị ồn ào và thường khoe khoang khả năng của họ. Trong một cuộc tranh luận,
ông Trump đã hùng hổ bênh vực cho khả năng tình dục của mình, trong khi ông
Berlusconi viết, “Hãy nghĩ tới tất cả những người đàn bà trên thế giới muốn ngủ
với tôi nhưng không biết đấy thôi.” Đây là trước khi ông mở những party Bunga
Bunga với các cô giá làng chơi bất chấp dư luận. Bước vào chính trị, cả hai ông
đều tự cho mình là kẻ chống lại các chính trị gia - là những nhà kinh doanh
siêu đẳng chống lại với các “chính trị gia áo xám” vốn chưa bao giờ biết làm sổ
lương và vốn đang phá hoại nước mình.
Cả hai ông Berlusconi và Trump đều đã tạo cho mình một
thứ cá tính pha giống: Một thứ tỷ phú cho giới bình dân. Một người mà một bên,
vì giàu có vượt mức, thành công và dám làm mọi chuyện, một thứ superman mà những
luật lệ thường không thể nào áp dụng được. Đồng thời, lời lẽ thô bạo của họ lại
giúp họ liên hệ với nhiều người, đặc biệt những người ít học. Họ có một thứ hấp
lực xuyên giai cấp, người rất giàu có tìm cách theo đuổi chính sách chỉ có lợi
cho người giàu trong khi vẫn tiếp tục duy trì được sự hấp dẫn cho các thành
viên của giới trung lưu và giới thợ thuyền đang gặp khó khăn.
Cả ông Trump
lẫn ông Berlusconi không có chương trình chính trị thực sự: Điều họ có là chính
bản thân họ. Ông Berlusconi đã có lần nói là Ý cần nhiều ông Berlusconi khác nữa.
Lối biện luận của ông Berlusconi cũng chính là lối biện luận của ông Trump.
Trong một cuộc tranh luận truyền hình, đối thủ của
ông, một nhà kinh tế học, chỉ ra những lỗ hổng và bất nhất trong chương trình
kinh tế của ông Berlusconi. Ngắt lời nhà kinh tế, ông chỉ ra những chiến thắng
của đội banh của ông, đội AC Milan. Ông nói, “Trước khi muốn tranh thắng với
tôi hãy ít nhất thắng một vài trận banh đã.” Lời tuyên bố này có vẻ như có một
sự thật khó chối cãi, mặc dầu nó chả dính dáng gì đến khả năng cai trị của ông
Berlusconi. Cũng vậy, khi được hỏi ông làm sao buộc Mexico trả tiền xây tường
thì ông Trump chỉ thản nhiên trả lời, “Đừng lo, họ sẽ chi tiền.”
Ông Stille còn lý luận thêm là sở dĩ chuyện những
người như ông Trump hay ông Berlusconi chỉ có thể xảy ra ở Hoa Kỳ hay ở Ý nơi
mà truyền hình tư nhân chế ngự, khác với Anh hay Pháp hay Đức nơi truyền hình
nhà nước vẫn còn “đóng vai trọng tài cho cuộc đối thoại.”
Điều khác là nếu được bầu lên làm tổng thống, ông
Trump sẽ có chìa khóa hạt nhận, ông Berlusconi không có. Ông Trump sẽ phải đối
diện với những định chế vững mạnh, kể cả tư pháp mà ông Berlusconi không phải
chịu. Ông Trump cũng sẽ là lãnh tụ của thế giới tự do. Ông Berlusconi cai trị từ
một thành phố, thành Rome, nơi mà bài học là mọi quyền lực, dầu vĩ đại đến đâu,
rồi cũng tàn lụi.
Điều ông Berlusconi dạy cho chúng ta là ông Trump có
thể trở thành tổng thống trong một quốc gia khao khát chính trị mới. Con người
được gọi là “hiệp sĩ” sau cùng bị kết tội lậu thuế và trả tiền mua dâm gái vị
thành niên, nhưng đã phải đến 17 năm scandal và vô tài, từ năm 1994 đến năm
2011 thì Ý mới sáng mắt ra.
Hy vọng những công dân của một nền dân chủ lâu đời
như Hoa Kỳ sẽ trưởng thành hơn.
No comments:
Post a Comment