04.06.2015
Ô nhiễm môi trường tại Việt Nam là nguy cơ đe dọa trực
tiếp sức khỏe và đời sống của dân chúng, theo khuyến cáo của giới chuyên môn.
Trao đổi với VOA Việt ngữ nhân Ngày Môi trường Thế
giới 5/6 năm nay, một chuyên gia về môi trường, nguyên Chủ tịch Hội đồng Quản
trị Hội Khoa học-Kỹ thuật Việt Nam tại hải ngoại, và cũng là tác giả nhiều ấn
phẩm nghiên cứu về môi trường và chính sách phát triển của Việt Nam, nhấn mạnh
các tác hại môi trường ngắn và dài hạn đối với sự phát triển kinh tế-xã hội Việt
Nam đang leo thang tới mức báo động và rằng nếu không có biện pháp cấp bách cải
thiện chính sách quản lý môi trường, cái giá phải trả trong tương lai gần là
không thể đo lường.
Tiến
sĩ Mai Thanh Truyết: Về tình trạng môi trường Việt Nam, trong suốt
20 năm qua, chúng tôi đặt vấn đề về đất, nước, rác sinh hoạt phế thải, và không
khí. Trong những yếu tố đó, hiểm họa nhất là hiểm họa nước. Từ khi Việt Nam
phát triển từ năm 1986, sự phát triển đó không đặt trọng tâm vào việc bảo vệ
môi trường. Cho nên, sau 20 năm phát triển, những dòng sông từ Bắc chí Nam đều
bị ô nhiễm, người dân càng ngày càng chịu áp lực nặng nề về nguồn nước sinh hoạt
vì gia tăng dân số, gia tăng phát triển. Việt Nam hiện có hơn 265 khu công nghiệp,
đặc biệt tại Sài Gòn có hơn 20 ngàn cơ sở sản xuất hóa chất mà hầu hết
không có hệ thống quản lý, xử lý, thanh lọc nước thải. Yếu tố làm ô nhiễm nước
thứ hai là bãi rác, với độ gia tăng dân số, chẳng hạn Sài Gòn trên 7 triệu dân
hằng ngày sản xuất khoảng 10 ngàn tấn chất thải sinh hoạt thì làm ô nhiễm bao
nhiêu hệ thống nước. Cái mức ô nhiễm đó càng ngày càng trầm trọng.
VOA: Ngoài yếu tố dân số, theo Tiến
sĩ, còn những yếu tố nào khác góp phần làm gia tăng ô nhiễm môi trường nước tại
Việt Nam?
Tiến
sĩ Mai Thanh Truyết: Những yếu tố về cả khách quan lẫn chủ quan, chẳng
hạn như tình trạng phá rừng làm nước không còn được thanh lọc tự nhiên từ trong
rừng. Thứ hai là việc xây đập thủy điện, đập chứa nước vô tội vạ, không nghiên
cứu tác động môi trường. Chính đó làm cho nguồn nước càng ngày càng tệ hại hơn.
Nhưng cái quan trọng nhất là chính sách quản lý môi trường nước và quản lý môi
trường nói chung, dù có trên luật, nhưng người thừa hành không thực hiện được
vì qua cái cơ chế tạo ra một hệ thống không thể kiểm soát . Vấn đề chúng tôi đặt
ra là lãnh đạo Việt Nam hiện tại có xem môi trường là vấn đề mấu chốt, vấn đề
an toàn của các thế hệ hay không.
VOA: Là chuyên gia về môi trường tại
đất nước bảo vệ môi trường hàng đầu là Mỹ, về những mặt được trong nỗ lực bảo vệ-cải
thiện môi trường nước ở Việt Nam, Tiến sĩ nhìn thấy những gì? Có những gì đáng
ghi nhận?
Tiến
sĩ Mai Thanh Truyết: Những nguy cơ về ô nhiễm nguồn
nước và mực nước mặn gia tăng do lượng nước sông chảy ra biển không còn đủ để đẩy
lùi nhiễm mặn, việc phá rừng đặc biệt là rừng tràm-rừng đước để nuôi tôm hay cá
ba sa cùng tất cả các nguy cơ về nước hoặc rác phế thải đều được những nhà
chuyên môn, giới khoa học ở Việt Nam cảnh báo, nhưng tiến độ giải quyết không
thể đáp ứng được nhu cầu bảo vệ môi trường. Chúng tôi nghĩ rằng nhà cầm quyền
chưa đặt đây là mối nguy cơ hàng đầu, chưa đặt đây là trọng tâm của việc chuẩn
bị cho một thế hệ tương lai.
VOA: Với những gì đang diễn ra hiện
nay, nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời sẽ dẫn tới những tác hại và những
nguy cơ có thể trông thấy thế nào?
Tiến
sĩ Mai Thanh Truyết: Nhìn Trung Quốc chẳng hạn, chúng ta thấy rõ
ràng là hôm nay môi trường không khí ở thành phố Bắc Kinh, dân chúng có những
ngày không thấy ánh mặt trời và bệnh phổi càng ngày càng tăng. Trở lại tình trạng
Việt Nam, Việt Nam đang trên đà tiếp nhận các hậu quả của việc phát triển không
đặt trọng tâm bảo vệ môi trường. Hôm nay, chúng ta nhìn thấy các dòng sông ở
ngoài Bắc không còn là sông nữa mà đã trở thành các dòng sông đen. Nếu không có
phương pháp giải quyết để chặn đứng, trong một thời gian nữa, các dòng sông ở
miền Nam không đủ khả năng điều tiết phế thải của dân chúng sẽ trở thành
những dòng sông đen. Tình trạng này sẽ xảy ra trong một tương lai không xa, một
vấn đề thoái hóa môi trường rất trầm trọng cho tương lai.
VOA: Trước những cảnh báo vừa nêu,
giải pháp nào có thể giúp cải thiện điều kiện môi trường nước tại Việt Nam hiện
nay?
Tiến
sĩ Mai Thanh Truyết: Thứ nhất, kiểm soát tất cả các nguồn phế thải
từ các nhà máy sản xuất và các khu công nghiệp đặc biệt là phế thải lỏng. Thứ
hai, đối với miền Nam chẳng hạn, hạn chế việc phá rừng tràm rừng đước nuôi cá
basa và nuôi tôm ở vùng ngập mặn. Hình ảnh vệ tinh năm 2008 cho thấy vùng đó bị
tàn phá, bị khai thác hơn 250 ngàn mẫu, gần 100 ngàn mẫu đã trở thành những chấm
đen sau 3-4 mùa nuôi tôm.
Việc phá rừng tràm, rừng đước ảnh hưởng tới thời tiết
vì các khu rừng đó là nơi chắn gió tránh bão lụt, hấp thụ nhiễm phèn và chặn bớt
nước mặn đi vào lục địa. Ngày nay 4 ưu điểm của rừng tràm, rừng đước bị mất. Do
đó, kế hoạch trồng rừng, trồng tràm đước, hạn chế phá rừng là một trong những
phương pháp giải quyết nạn ô nhiễm nước.
VOA: Xin chân thành cảm ơn Tiến sĩ
Mai Thanh Truyết đã dành thời gian cho cuộc trao đổi hôm nay.
No comments:
Post a Comment