Tú Anh - RFI
Đăng ngày 14-04-2015
Tự
cho là thỏa thuận khung về hạt nhân Iran cho phép mua vũ khí, Tổng thống Nga ký
sắc lệnh cung cấp các dàn tên lửa S-300 cho Teheran. Hành động này đi ngược lại
luật pháp của chính nước Nga và đe dọa tiến trình đàm phán giữa Iran và các nước
phương Tây để đi đến hiệp ước chính trị chung cuộc giải tỏa cấm vận.
Một lần nữa, chủ nhân điện Kremli thách thức các cường
quốc Tây phương. Sau những thành công bảo vệ chế độ Damas, lấn chiếm Crimée và
chia cắt Ukraina, Tổng thống Putin đơn phương diễn giải thỏa thuận khung về hạt
nhân Iran. Lấy lý do thỏa thuận này cho phép Iran mua vũ khí, ngày hôm qua
13/04/2015, Vladimir Putin ký sắc lệnh thi hành hợp đồng bán tên lửa tối tân
S-300 cho chính quyền Hồi giáo Shia.
Trên thực tế, thỏa thuận khung chỉ là bước đầu để
Iran cùng 6 cường quốc Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức thương lượng một
hiệp định chung cuộc. Theo thỏa thuận khung, Tây phương chỉ bỏ cấm vận từng bước
tùy theo Iran có thi hành các điều kiện trói buộc hay không.
Như vậy, hành động của Tổng thống Nga vi phạm thỏa
thuận khung, thất hứa với Tây phương. Nhưng điều này không gây ngạc nhiên, vì
đây là chiến thuật truyền thống, chủ nhân điện Kremli luôn ra tay trước để tính
sau.
Điều bất thường ở đây là Putin bất chấp một sắc lệnh
khác của Tổng thống tiền nhiệm là Dmitri Medvedev và vi phạm một nghị quyết của
Hội Đồng Bảo An mà Nga đã biểu quyết . Năm 2010, Putin làm Thủ tướng, Tổng thống
Medvedev ký sắc lệnh cấm giao S-300 cho Iran, tuân thủ nghị quyết 1929 của Liên
Hiệp Quốc trừng phạt chính quyền Iran vì chương trình hạt nhân mờ ám của
Teheran.
Iran đã phản ứng tức khắc nộp đơn kiện tại Tòa án trọng
tài quốc tế đòi Nga phải bồi thường thiệt hại 4 tỷ đôla.
Ngoại trưởng Serguei Lavrov được giao nhiệm vụ biện
minh cho sắc lệnh ký ngày 13/04. Theo giải thích của Ngoại trưởng Nga, cung cấp
tên lửa cho Iran không nằm trong phạm trù nghị quyết Liên Hiệp Quốc cấm vận
Iran năm 2010, do vậy Nga không cần chờ đợi Hội Đồng Bảo An hủy bỏ cấm vận. Ông
nói thêm : S-300 là tên lửa phòng thủ, với khả năng chận đánh máy bay và hỏa tiễn,
không đe dọa bất cứ nước nào trong khu vực, kể cả Israel.
Hàm ý giúp Iran đương đầu với Ả Rập Xê Út, Ngoại trưởng
Nga cho rằng Iran cần vũ khí tối tân để « tự vệ » trong bối cảnh
tình hình khu vực căng thẳng và biến động rất nhanh, điển hình là Yemen.
Quyết định bán tên lửa cho Iran là kế sách « một
công đôi ba việc », đầu tiên là hâm nóng quan hệ với chính quyền Hồi
giáo trong bàn cờ địa chính trị.
Theo AFP, Nga và Iran cùng bị Tây phương trừng phạt
kinh tế. Hai nước quyết định nâng đỡ nhau và cùng yểm trợ cho Syria, cũng đang
bị trừng phạt.
Mặc khác, với quyết định thi hành hợp đồng bán
S-300, Nga xóa được bất bình của Iran và thu được ít nhất 115 triệu đôla, một
nguồn ngoại tệ không nhỏ trong thời kinh tế khó khăn.
Vấn đề là món lợi tài chính và chính trị này sẽ đưa
đến những hệ quả ra sao ?
Bộ trưởng Bộ Tình báo Israel Yuval Steinitz chỉ
trích Matxcơva « thay vì đòi hỏi Iran ngưng ủng hộ khủng bố ở Trung
Đông thì người ta lại cho phép (Iran) trang bị vũ khí hiện đại ». Theo
Bộ trưởng Tình báo Israel, vụ việc này là bằng cớ cho thấy Israel có lý : Iran
lợi dụng cởi trói kinh tế để mua vũ khí chứ không vì phúc lợi của người dân.
Nguy cơ nghiêm trong hơn là quyết định của Nga đe dọa
tiến trình đàm phán hạt nhân với Iran và ảnh hưởng đến khả năng giải tỏa cấm vận.
Đích thân Ngoại trưởng John Kerry gọi điện thoại bày tỏ lo ngại với đồng nhiệm
Nga.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Marie Harf nhận định,
« vụ bán tên lửa không lợi ích gì » cho thỏa thuận chung cuộc.
Còn Bộ Quốc phòng Mỹ khẳng định, « lệnh cấm bán công nghệ cao cấp cho
Iran vẫn còn hiệu lực ».
Điều chắc chắn là tại Quốc hội lưỡng viện Mỹ, thành
phần nghị sĩ chống đối thỏa thuận hạt nhân với Iran sẽ đông thêm.
--------------------------
VOA 14-4-2015
No comments:
Post a Comment