Người Việt tại Ukraine sẽ đi về đâu? (Việt Hoàng)

Người Việt tại Ukraine sẽ đi về đâu? (Phần 1)

Việt Hoàng

Được đăng ngày Thứ tư, 11 Tháng 2 2015 04:55

http://ethongluan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=14722:ngu-i-vi-t-t-i-ukraine-s-di-v-dau-ph-n-1-vi-t-hoang&catid=66&Itemid=301

Chị Hoàng Thị Chót: “Trong lúc này mình nên đồng cam cộng khổ,
giúp đỡ mọi người để họ có việc làm”. Ảnh Báo Lao Động VN 2014

https://farm9.staticflickr.com/8654/15879686873_1bca25db8a_o.jpg

Năm Giáp Ngọ đã gần qua, năm Ất Mùi đang đến. Trong những ngày tháng cuối cùng của năm cũ chúng tôi muốn dành sự quan tâm và mong hướng sự chú ý của dư luận đến một cộng đồng người Việt ở hải ngoại, tuy không đông đúc nhưng đang phải chịu những thiệt hại rất lớn về tinh thần lẫn vật chất: Cộng đồng người Việt tại Ukraine (Ukraina).

Cộng đồng người Việt tại Ukraine có khoảng từ mười đến mười lăm ngàn người (10.000-15.000), sống chủ yếu ở các thành phố lớn như thủ đô Kiev, thành phố công nghiệp Kharkov, thành phố cảng Odessa… Ngoài ra còn một số ít sống rải rác ở tỉnh Kherson và Donetsk. Đa số người Việt sinh sống tại Ukraine là công nhân lao động thời Liên Xô, một số ít là du học sinh, sinh viên Việt Nam ở lại, một số lượng tương đối đến Ukraine bằng con đường du lịch thăm thân và sau đó ở lại làm ăn.

Ukraine là một nước Châu Âu, dân số khoảng 45 triệu người trong đó người Ukraine chiếm 77,8% dân số và đứng thứ hai là người Nga với 17,3% dân số, tiếng Nga là ngôn ngữ lớn thứ hai với khoảng 30% người sử dụng, chủ yếu là vùng phía Đông. Diện tích của Ukraine hơn 600.000 kilomet vuông, lớn thứ hai ở Châu Âu (sau Nga, lớn hơn cộng hòa Pháp và gấp đôi Việt Nam). Đất đai của Ukraine nổi tiếng vì sự phì nhiêu và màu mỡ, có chuyện kể lại rằng trong thế chiến thứ hai, người Đức sau khi xâm chiếm Ukraine đã lấy đất của Ukraine chở về nước. Năm 1922, Ukraine sáp nhập vào Liên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết (CCCP) cho đến khi đế chế độ này sụp đổ. Ukraine tuyên bố độc lập vào ngày 24/8/1991. Ukraine theo thể chế  chính trị bán tổng thống (giống nước Pháp) với tổng thống đầu tiên là Kravchuk. Năm 2004 Viktor Yanukovych, khi đó là thủ tướng tuyên bố thắng cử trong một cuộc bầu cử mà dư luận cho là gian lận. Phe đối lập kêu gọi biểu tình, Cách mạng Cam nổ ra và kéo dài suốt 17 ngày đêm, bầu cử được tổ chức lại và Yushenko, một chính khách đối lập thân Phương Tây đã chiến thắng và trở thành tổng thống Ukraine. Suốt trong 4 năm cầm quyền, Yushenko và nữ thủ tướng Julia Tymoshenko đã thất bại trong việc cải cách và kéo Ukraine ra khỏi quĩ đạo của Nga. (Quĩ đạo Nga, gồm các nước hậu Liên Xô vẫn là các nước độc tài toàn trị, dân chủ chỉ là bình phong và giả hiệu) 

Quá thất vọng với chính quyền Yushchenko, người dân đã bỏ phiếu cho phe đối lập do Yanukovych cầm đầu, thân Nga. Đây là một sai lầm khủng khiếp của người dân Ukraine nói chung và đặc biệt là giới trí thức tinh hoa Ukraine nói riêng. Sau khi lên cầm quyền và nhận được sự hậu thuẫn của điện Kremlin, chính quyền này tha hồ tham nhũng và cướp bóc. Một sai lầm tất yếu của các chế độ độc tài là chúng cướp bóc ngay cả những người từng ủng hộ chúng, tức là các nhà tài phiệt và giới trung lưu. Ví dụ đương kim Bộ trưởng nội vụ Ukraine, ông Avakov, từng là một triệu phú giàu có và là cựu tỉnh trưởng Kharkov. Sau khi Yanukovych lên cầm quyền, ông không những mất hết tài sản mà còn bị truy nã gắt gao khiến ông phải chạy trốn sang Ý. Ông trở về khi Maidan bùng nổ và ông ta chắc chắn đã đóng góp hết mình cho cuộc lật đổ cựu tổng thống Yanukovych.

Cuối năm 2013, sau khi Yanukovych từ chối ký vào hiệp ước liên kết với Liên Minh Châu Âu (EU) để nhận 15 tỉ đôla viện trợ của Nga và để được Nga giảm 1/3 giá khí đốt, người dân Ukraine đã tức giận tràn xuống đường phản đối. Cuộc biểu tình ôn hòa của người dân Ukraine có lúc lên đến hàng triệu người đã kéo dài hơn ba tháng và sau đó kết thúc trong đổ máu khi chính quyền kiên quyết không đối thoại và không nhượng bộ trước người biểu tình. Trong những ngày cuối cùng, cảnh sát chống bạo động đã bắn vào người biểu tình làm hơn một trăm người chết (chủ yếu là các thành phần cực hữu), thế giới phẫn nộ và Yanukovych lùi bước, chấp nhận một cuộc bầu cử tổng thống trước thời hạn. Nếu không có một trăm người chết đó thì có lẽ Ukraine đã thay đổi trong hòa bình như cuộc Cách mạng Cam trước đây. Tuy nhiên, cuộc phản kháng của người biểu tình đã vượt khỏi sự kiểm soát của các lãnh đạo đối lập, Yanukovych hèn nhát bỏ chạy để lại một đất nước đổ vỡ và tan hoang sau lưng. Một chính quyền mới ra đời từ quảng trường Maidan với một sứ mệnh đặc biệt: Đem Ukraine đến với các giá trị của Châu Âu, tách rời hoàn toàn khỏi quĩ đạo của Nga.

Bất ngờ với những gì xảy ra tại Ukraine, nguy cơ mất hoàn toàn Ukraine và một viễn cảnh Ukraine có thể gia nhập NATO, EU và trở thành đối kháng với Nga… Putin choáng váng và quyết định ra tay trước. Putin lập tức chiếm bán đảo Krime bằng vũ lực và sát nhập ngay vùng đất này vào lãnh thổ Nga. Không dừng lại ở đó, Putin tiếp tục chiếm lấy hai tỉnh của Ukraine là Donetsk và Lugansk bằng vũ lực thông qua một lực lượng với tên gọi là “ly khai” nhưng thực chất là quân đội Nga. Cuộc chiến không tuyên bố giữa Nga và Ukraine đã kéo dài hơn nửa năm qua với số người thiệt mạng lên đến 5500 người, con số trên thực tế tất nhiên là cao hơn hàng chục lần con số công bố. Phương Tây và Mỹ đã áp đặt lệnh cấm vận lên chính quyền Nga từ tháng 3/2014 nhằm gây áp lực buộc Nga rút quân khỏi Ukraine. Nhưng bất chấp sự suy thoái của nền kinh tế Nga, cho đến nay, vẫn chưa thấy bất cứ dấu hiệu nào chứng tỏ Putin nao núng và chấp nhận xuống thang.

Trước sự cứng rắn của Putin, Mỹ và Phương Tây phải chấp nhận nhượng bộ. Trong cuộc viếng thăm Ukraine ngày 5/2/2014 ngoại trưởng Mỹ Kerry thông báo là Mỹ sẽ không cấp vũ khí và tiền bạc cho Ukraine. Ngay tối hôm đó thủ tướng Đức Merkel và tổng Pháp Hollande, hai nguyên thủ hàng đầu của EU đã bay đến Kiev và sau đó là Moscow để trình bày một “giải pháp hòa bình” cho Ukraine. Nội dung của các cuộc gặp gỡ này vẫn chưa được công bố. Có lẽ phải chờ đến cuộc gặp gỡ bốn bên: Nga, Ukraine, Pháp, Đức tại Minsk trong ngày 11/2/2015. EU và Ukraine phải chấp nhận ít nhất là hai điều kiện: Ukraine sẽ không gia nhập NATO và khu vực mà ly khai đang chiếm giữ sẽ là khu vực tự trị hoàn toàn trên thực tế nhưng vẫn trực thuộc Ukraine trên danh nghĩa. Đổi lại Nga phải đóng cửa biên giới với Ukraine và rút quân khỏi lãnh thổ Ukraine. Có vẻ Putin không mặn mà với những đề nghị này của EU và Ukraine vì cái ông ta mong muốn là Ukraine hoàn toàn tan vỡ hoặc bất ổn triền miên. Một Ukraine hòa bình, dân chủ và thịnh vượng sẽ là cơn ác mộng lớn nhất đối với Putin. Putin là một nhà độc tài nên không ai có thể ngăn cản được ý muốn của ông ta và đặc điểm nổi bật của một nhà độc tài là càng gây sức ép lên ông ta lớn chừng nào thì sự chống trả của ông ta càng lớn chừng đấy. Nếu là một nước dân chủ thì khi không đạt được mục đích bằng biện pháp cứng rắn thì họ sẵn sàng nhân nhượng để tìm giải pháp hòa bình (việc Merkel và Hollande đến gặp Putin là một ví dụ). Cuộc chiến tại miền Đông Ukraine vì vậy, vẫn còn là một ẩn số và tùy thuộc hoàn toàn vào một người duy nhất: Putin.

Cộng đồng người Việt đang còn kẹt lại tại khu vực miền Đông Ukraine là khoảng 300 người, kể cả trẻ em (theo thông báo của Đại sứ quán Việt Nam tại Ukraine). Tình hình của họ là rất khó khăn và đáng lo ngại khi chiến sự vẫn tiếp diễn một cách nghiêm trọng. Hiện nay việc di chuyển của người dân trong vùng tạm chiếm ra khỏi khu vực là rất hạn chế do chính quyền Ukraine thiết lập chế độ thẻ ra vào. Việc làm thẻ này mất nhiều thì giờ và không đơn giản. Công việc làm ăn của người Việt ở đây (chủ yếu là kinh doanh nhỏ lẻ ở các khu chợ) đình đốn do chiến sự gia tăng, tiền bạc đang cạn kiệt dần, con cái họ không thể đến trường học… Cộng đồng người Việt chủ yếu là dân lao động cũ, do gắn bó rất lâu với mảnh đất này và do tài sản của họ vẫn còn đây nên họ chần chừ không muốn rời đi nơi khác. Tuy nhiên lời khuyên của chúng tôi là hãy đi khỏi khu vực này khi điều kiện cho phép. Cuộc chiến vẫn chưa có hồi kết và đàng nào thì khu vực này cũng nằm ngoài sự kiểm soát của chính quyền Ukraine, vì vậy đây là vùng đất không được thế giới thừa nhận. Việc đi lại của người dân nơi đây, kể cả người Việt sẽ là rất khó khăn, nhất là việc đi ra nước ngoài hay chuyện học hành của con cái khi cần thiết.

Kinh tế của Ukraine thật sự đã phá sản vì tất cả nguồn lực của Ukraine đều dành cho chiến tranh. Tiếp quản một nhà nước với ngân sách trống rỗng mà nhà độc tài và tham nhũng Yanukovych để lại, chính quyền mới hoàn toàn bất lực vì không biết phải làm lại từ đâu và như thế nào, hơn thế nữa, người hàng xóm đàn anh khổng lồ lại lợi dụng cơ hội nội bộ Ukraine bất ổn sau cuộc cách mạng Maidan để xâm chiếm lãnh thổ. Ukraine đúng là đang ở trong tình thế vô cùng bi đát với “thù trong giặc ngoài”. Kẻ thù lớn nhất và nguy hiểm nhất ở bên trong đó là nạn tham nhũng và tình trạng vô luật pháp. Đây là di sản nặng nề của tất cả các nước thuộc Liên Xô trước đây (trừ ba nước Baltic đã gia nhập EU). Ukraine đã thay đổi và chọn con đường mới, con đường của dân chủ và văn minh như các nước EU. Đây là một lựa chọn đúng đắn và sáng suốt vì rõ ràng là “làm tớ thằng khôn hơn làm thầy thằng dại”, Ukraine đã đi theo Nga suốt chín mươi hai (92) năm nay (từ năm 1922 đến 2014) mà đâu có được gì? Trong khi đó Balan sau khi rời bỏ quĩ đạo Nga hơn hai mươi năm (20) thì tình hình đã khác hẳn. Tuy nhiên Ukraine phải trả một cái giá rất đắt cho sự lựa chọn của mình vì đơn giản là Putin không muốn thế. Lý lẽ của Putin đưa ra là không muốn biên giới của NATO nằm ngay sát nách Nga cũng chỉ là sự ngụy biện. Không một nước nào, dù là Mỹ hay EU lại muốn gây chiến với Nga bằng quân sự. Nên nhớ Nga có kho vũ khí hạt nhân hủy diệt lớn nhất thế giới và Putin đã công khai dùng kho vũ khí này đe dọa Mỹ và Châu Âu. Ngay cả một Bắc Triều Tiên chết đói và bé như hạt tiêu mà Mỹ cũng chưa dám đụng đến vì mấy quả tên lửa hạt nhân huống gì nước Nga của Putin. Chúng ta cũng đừng quên rằng Mỹ và Nga đều có vũ khí đạn đạo và tên lửa xuyên lục địa, Mỹ đâu cần áp sát Nga mới bắn được Nga? Cái Putin sợ nhất là Ukraine có dân chủ và vì vậy sẽ phát triển và thịnh vượng. Chính quyền Việt Nam cũng sợ dân chủ nên ra sức bênh vực cho các hành động của Putin và cố tuyên truyền và dựng nên một bức tranh về một nước Ukraine hỗn loạn, chết chóc và đau khổ để dọa dẫm người dân Việt Nam. Ai không tin thì cứ xem thời sự Việt Nam thì sẽ rõ.

Cộng đồng người Việt tại Ukraine nằm ngoài khu vực chiến sự, tuy chưa có tổn thất về nhân mạng hay bị cướp bóc, đánh đập nhưng cuộc sống và công việc của họ cũng khó khăn muôn vàn. Kinh tế của Ukraine đang bị giảm phát sâu. Mọi giao dịch hay mua bán đều đình trệ do đồng nội tệ của Ukraine mất giá mạnh, từ khoảng 8 gripna đổi 1 đôla thì nay đã là 25 gripna đổi 1đôla, tức là đồng tiền Ukraine đã mất giá 300%. Người dân Ukraine thắt chặt chi tiêu đến mức tối đa, chủ yếu là tập trung vào chuyện ăn uống hàng ngày còn việc mặc gì và như thế nào thì tính sau, trong khi đó cộng đồng người Việt tại Ukraine lại chủ yếu là kinh doanh hàng may mặc. Khoảng một phần ba người Việt tại Ukraine đã lên đường về nước. Đa số họ là về hẳn Việt Nam vì không thể trụ lại được Ukraine và một số ít hơn thì về để lánh nạn và chờ khi tình hình Ukraine ổn định sẽ quay sang… Những người còn lại thì đều cầm cự và chờ đợi. Tất cả đều mong cho chiến tranh sớm kết thúc và công việc làm ăn trở lại bình thường như xưa.

Quan điểm, cách nhìn nhận vấn đề về cuộc khủng hoảng tại Ukraine trong cộng đồng người Việt chia thành hai bên. Một bên đổ lỗi hoàn toàn cho chính phủ mới của Ukraine và ủng hộ các hành động của Nga. Một bên thì ủng hộ chính quyền mới và sự lựa chọn mới của Ukraine, không đồng tình với hành vi xâm chiếm của Nga tại miền Đông. Bên ủng hộ Nga và chỉ trích chính quyền Ukraine có vẻ chiếm đa số. Điều này cũng có lý do khách quan là nhiều người đang sống tại Ukraine nhưng không hiểu tiếng Ukraine nên tin tức phải xem qua các kênh của Nga và báo chí trong nước. Lý do chủ quan là cuộc sống và công việc của cộng đồng người Việt tại Ukraine thay đổi hoàn toàn sau cuộc cách mạng Maidan theo chiều hướng xấu đi. Do cộng đồng người Việt tại Ukraine rất nhỏ bé và người có quốc tịch Ukraine chỉ chưa đầy một trăm, đa số chỉ có thẻ định cư dài hạn hoặc đóng hộ khẩu từng năm một theo dạng sinh viên, vì vậy tiếng nói của cộng đồng người Việt đối với chính quyền Ukraine chỉ là con số không tròn trĩnh. Việc ủng hộ hay phản đối chính quyền Ukraine cũng chỉ giới hạn trong nhóm bạn bè và người quen. Tuy thế nó vẫn “nảy lửa” và bất phân thắng bại.

(còn tiếp)

Việt Hoàng

*

Người Việt tại Ukraine sẽ đi về đâu? (phần 2)

Việt Hoàng

Được đăng ngày Thứ bảy, 14 Tháng 2 2015 18:45

http://ethongluan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=14768:ngu-i-vi-t-t-i-ukraine-s-di-v-dau-ph-n-2-vi-t-hoang&catid=66&Itemid=301

Quán ăn người Việt tại Kharkov

http://ethongluan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=14768:ngu-i-vi-t-t-i-ukraine-s-di-v-dau-ph-n-2-vi-t-hoang&catid=66&Itemid=301

Chúng ta cùng tìm hiểu lý lẽ của bên “thân Nga” xem nó như thế nào? Đầu tiên dễ thấy nhất là những “lý lẽ” này trùng hợp hoàn toàn với định hướng của báo chí chính thống tại Việt Nam.

1. Krime (Krưm) là của Nga nên Nga lấy lại là đúng?

Chúng tôi cho rằng chuyện Krime thuộc của Nga đã là chuyện của quá khứ, của lịch sử. Hiện tại Krime là của Ukraine, điều này được cả thế giới thừa nhận. Về tình, nếu Nga muốn “lấy lại Krime” thì phải lấy bằng con đường hòa bình, thông qua đàm phán và thương lượng chứ không thể dùng vũ lực để cưỡng chiếm. Sau đúng 60 năm ngày Krime được Đoàn chủ tịch Xô Viết Tối cao quyết định cắt cho Ukraine (19/2/1954) thì chính quyền và nhân dân Ukraine đã đầu tư hàng trăm tỉ đô la vào bán đảo này để biến nó thành một khu du lịch nổi tiếng thế giới. Bỗng nhiên, trong lúc nội bộ Ukraine đang rối ren thì Nga nhân cơ hội lấy mất Krime mà không trả cho chính quyền Ukraine một xu nào. Bạn thử đặt mình vào hoàn cảnh của người dân Ukraine thì bạn sẽ hiểu cho tâm trạng uất hận của họ. Về lý, việc Nga cưỡng chiếm Krime bằng vũ lực là hoàn toàn sai trái trước luật pháp quốc tế. Nên nhớ sau thế chiến thứ Hai, với việc ra đời của Liên Hợp Quốc thì đường biên giới các nước phải được giữ nguyên trạng, mọi thay đổi về lãnh thổ các nước phải thông qua Liên Hợp Quốc. Việc Putin dùng vũ lực sát nhập Krime vào lãnh thổ Nga đã phá vỡ trật tự thế giới và không xem Liên Hợp Quốc lẫn dư luận quốc tế ra gì. Đây chính là lý do khiến Mỹ và Phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga.

2. Chính quyền mới của Ukraine là không hợp pháp, là phát-xít?…

Cuộc cách mạng lật đổ nhà độc tài thân Nga Yanukovych bằng bạo lực khiến hơn một trăm người chết đúng là thảm khốc, nó đã và đang để lại những vết thương không bao giờ hàn gắn được cho dân tộc Ukraine. Một cuộc cách mạng đường phố “từ dưới lên” luôn là một thảm kịch cho mọi dân tộc. Chúng tôi sẽ không phân tích chuyện ai đúng ai sai mà chỉ muốn nói rằng nếu chế độ của Yanukovych mà tốt đẹp thì Mỹ không thể nào can thiệp và “chọc phá” được, cũng giống như đôi vợ chồng, nếu yêu thương nhau và sống hạnh phúc với nhau thì kẻ thứ ba không thể nào nhảy vào giữa hai người để chia rẽ và làm họ tan đàn xẻ nghé. Cho dù chế độ mới là ai thì đó cũng là chuyện nội bộ của Ukraine. Yanukovych hay Poroshenko thì cũng đều là người Ukraine. Hợp pháp hay không hợp pháp là do người dân Ukraine nhìn nhận và quyết định chứ đó không phải là chuyện của Nga hay của bất cứ nước nào. Người Việt đang sống tại Ukraine là “khách” chứ không phải chủ vì vậy cần có thái độ đúng mực đối với chủ nhà dù trong lòng không ưa họ. Chúng ta không đủ tư cách pháp nhân để phán xét chính quyền mới là hợp pháp hay không hợp pháp vì chúng ta không có quyền bỏ phiếu.  Nói rằng chính quyền Ukraine phát xít là hoàn toàn bịa đặt. Cho đến hôm nay, sau hơn một năm cuộc cách mạng xảy ra, chưa có một người Việt nào bị các thành phần cực hữu tấn công hoặc gây thương tích. Người dân Ukraine hiền hòa và mến khách chứ không cực đoan và bài ngoại như một bộ phận người dân Nga. Sau năm 1991, khi Liên Xô sụp đổ thì người Việt tại Nga phải hứng chịu nhiều mất mát và đau khổ bởi chính quyền mới lẫn bọn cực đoan. Chính quyền Moscow đã tịch thu trắng toàn bộ tài sản của người Việt tại đôm 5, đôm 11 với trị giá hàng chục triệu đô, một số tiền khổng lồ lúc đó. Tội phạm và cướp bóc nhằm vào người Việt không được chính quyền quan tâm và trấn áp khiến hàng trăm người Việt chết mỗi năm và trớ trêu thay, nơi bọn tội phạm “hành quyết” người Việt mình lại mang tên là “Đồi Lê-Nin”. 

3. Vì chính quyền mới nên công việc làm ăn của người Việt bị ảnh hưởng xấu?

Đúng là có chuyện người Việt tại Ukraine không làm ăn buôn bán gì được sau cuộc cách mạng vừa qua. Có người cho rằng theo EU thì buôn bán sẽ khó khăn vì luật pháp sẽ chặt chẽ, còn theo Nga thì dễ kiếm ăn vì pháp luật tù mù nên làm giàu nhanh… Đúng là có chuyện đó thật nhưng sự giàu có trong một môi trường vô luật pháp thường mong manh, tạm thời và không bền vững. Tài sản của người Việt tại Nga ở Chợ Vòm trước đây có giá trị hàng trăm triệu đô la, một chổ bán hàng đẹp lên tới cả nửa triệu đô, chỉ sau một đêm khối tài sản khổng lồ đó trở thành đống sắt vụn do quyết định đóng cửa chợ của chính quyền Moscow. Tại Ukraine hôm nay cũng vậy, có rất nhiều người đầu tư toàn bộ tài sản của mình vào cửa hàng ở các khu chợ. Cuộc khủng hoảng xảy ra và đống tài sản đó trở thành cục nợ, nhiều người đang giàu có bỗng trắng tay. Cũng chính vì không có luật pháp và luật pháp đã không tạo điều kiện để người dân đầu tư và làm ăn đàng hoàng, thị trường thiếu sức sống và sự năng động cần thiết, môi trường không thuận lợi cho đầu tư dài hạn và người sản xuất hay làm ăn đứng đắn… cơ hội tìm kiếm công ăn việc làm của người dân bị bó hẹp và rất hạn chế, trong đó có người Việt nên hầu hết người Việt tại Ukraine chỉ biết kinh doanh tại các khu chợ vì tại các khu chợ này luôn có một ông trùm hoặc một nhà tài phiệt có quan hệ mật thiết với chính quyền đứng ra bảo kê. Nếu ra khỏi khu vực chợ để làm ăn bạn sẽ gặp đủ thứ rắc rối.

Một đất nước có luật pháp rõ ràng và minh bạch thì tài sản mà bạn kiếm được sẽ được bảo vệ và thừa nhận. Nhiều cơ hội đầu tư và kinh doanh lẫn công ăn việc làm sẽ được mở ra cho mọi người. Thực tế là chỉ có người Việt tại Ukraine và Nga tìm cách đến Balan và Séc định cư chứ không có chuyện ngược lại. Người Việt tại Ukraine hay Nga có những người rất giàu nhưng không mấy người mang được tiền về Việt Nam như tỉ phú Phạm Nhật Vượng hay Lê Viết Lam, chủ tịch Sungroup có xuất thân từ Kharkov. Có những người đang giàu bỗng trở thành nghèo và ngược lại, chuyện làm giàu ở Nga hay Ukraine đều không theo những qui luật thông thường mà phụ thuộc vào các quan hệ ngầm và sự liều lĩnh. Chính vì sự không bình thường này kéo dài quá lâu nên đã đến lúc nó phải chấm dứt. Cái gì phù hợp sẽ tiếp tục phát triển. Vì vậy thay vì oán trách chính quyền và thời cuộc, người Việt tại Ukraine nên chấp nhận làm lại từ đầu. Bài học rút ra từ sự kiện này là “mọi chuyện đều có thể xảy ra”, ngay cả trong lúc bình thường nhất cũng cần chuẩn bị cho mình một phương án đề phòng rủi ro trong kinh doanh, nên chia tiền đầu tư thành nhiều khoản “trứng bỏ nhiều giỏ” thay vì tập trung vào một chổ, khi mất sẽ mất hết.

4. Phương Tây và Mỹ cố tình gây chiến và phá rối Nga?Chính quyền Kiev là tay sai của Mỹ?

Như chúng tôi đã nhiều lần đề cập, một nước Nga dân chủ và phát triển có lợi cho tất cả các nước, nhất là khối EU. Mỹ và EU đã hợp tác rất tích cực với Nga trong suốt hơn hai mươi năm qua. Vốn và công nghệ của Phương Tây chảy mạnh vào nước Nga. Các công nghệ khai thác dầu khí hiện đại nhất của Mỹ cũng được chuyển giao cho Nga. Đức là nước đầu tư rất lớn vào thị trường Nga và cũng là nước trang bị nhiều nhất khí tài và dụng cụ quân sự cho Nga. Pháp đóng những chiếm hạm tối tân nhất cho Nga như tàu đổ bộ Mistral… Nước Nga trở nên giàu có là nhờ làm ăn và hợp tác với Mỹ và EU. Việc Nga mong muốn có vai trò và tiếng nói lớn hơn trên trường quốc tế là hoàn toàn chính đáng và Nga xứng đáng được như vậy vì Nga là một cường quốc. Tuy nhiên để đạt được điều đó thì Nga phải tôn trọng luật pháp quốc tế và luật chơi chung. Đức và Nhật đã vươn lên thành những cường quốc, họ có tiếng nói và trọng lượng ngày càng lớn trên thế giới nhưng không hề bị các nước phản đối hay lo sợ. Nước Nga của Putin đã quá hung hăng và vội vàng khi muốn thay đổi trật tự thế giới bằng sức mạnh của vũ lực. Sai lầm này của Putin sẽ khiến nước Nga trả giá rất nặng nề, trong hiện tại lẫn cả tương lai. Nếu Putin cố tình leo thang chiến tranh với Ukraine thì cả thế giới văn minh sẽ đoàn kết với Ukraine để chống lại Nga. Một nước Nga hùng mạnh nhưng độc tài đang đe dọa hòa bình thế giới, việc làm cho nước Nga của Putin suy yếu đi sẽ là một sứ mệnh của Mỹ, EU cũng như toàn thể thế giới văn minh. Chính hành động hấp tấp và nông nổi của Putin khi sát nhập Krime vào lãnh thổ Nga đã làm cho cả thế giới lo ngại và đây là cái cớ chính đáng để các nước tẩy chay và trừng phạt Nga.

Chính quyền mới của Ukraine được người dân bầu lên qua một cuộc bầu cử dân chủ được thế giới thừa nhận. Ukraine là một đất nước độc lập và có chủ quyền vì vậy họ có quyền lựa chọn đối tác và bạn bè cho mình, Ukraine không phải chư hầu hay một tỉnh của Nga nên không thể nói rằng Ukraine phản bội nước Nga để làm “tay sai cho Mỹ”. Một câu hỏi cũng cần đặt ra là tại sao Ukraine lại bỏ người anh em để đi theo một kẻ ở tận bên kia bán cầu? Rõ ràng là người anh không còn hấp dẫn trong mắt người em và lỗi này, một phần, thuộc về người anh. Lỗi nhỏ ban đầu chuyển thành chuyện lớn khi người anh quyết định dùng vũ lực “dạy” cho người em một bài học. Khi máu người dân Ukraine đã đổ xuống có nghĩa rằng mối quan hệ anh em giữa hai dân tộc Nga-Ukraine sẽ mãi mãi mất đi và không còn bao giờ lấy lại được. Xem thêm bài viết của một tiếng nói đối lập tại Nga để hiểu thêm về nỗi đau vô tận của người dân hai nước Nga và Ukraine trong cuộc chiến này. 

Cũng có người cho rằng chính quyền Ukraine phải đánh nhau với Nga, mới được Mỹ cho tiền. Thật là hài hước và hồ đồ. “Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”, chính quyền Ukraine đang chiến đấu chống lại kẻ thù (Nga và ly khai) ngay trên lãnh thổ của mình thì có gì là không đúng? Ukraine chưa từng gây chiến với Nga và chưa từng đem quân sang đất Nga, Ukraine đang tự vệ. Nếu một chính quyền không còn bảo vệ được lãnh thổ của mình thì chính quyền đó có xứng đáng cầm quyền nữa hay không? Dù Mỹ và EU có cho Ukraine tiền hay không thì họ vẫn chiến đấu đến cùng để bảo vệ đất nước mình.

Nếu ai đó cho rằng chỉ có quân ly khai ở miền Đông chứ không có quân của Nga ở đó, thì có lẽ không có gì để nói vì mấy ông thợ mỏ vùng Donbass không thể láy máy bay, xe tăng và sử dụng vũ khí thành thục đến như vậy. Cũng không thể nói là người dân Ukraine ở miền Đông, vì không thừa nhận chính quyền Kiev nên phản đối chính quyền. Việc bất mãn với chính quyền của một bộ phận dân cư trong mọi quốc gia luôn luôn tồn tại nhưng không thể vì thế mà chống lại chính quyền bằng cách vũ trang trái phép, đánh chiếm trụ sở nhà nước và tách các vùng đất chiếm giữ ra khỏi lãnh thổ quốc gia. Người dân chỉ được phép hành động bằng các cuộc biểu tình ôn hòa, thông qua báo chí hay yêu cầu một cuộc trưng cầu dân ý để xác nhận và bảo vệ chính kiến và quyền lợi của mình. Cũng không thể nói rằng người dân miền Đông đa số là người Nga nên Putin phải bảo vệ họ. Đây là sự ngụy biện. Bất kỳ là người nước nào, kể cả người Nga, đang sinh sống ở Ukraine thì cũng phải tuân thủ luật pháp Ukraine. Luận điệu của Putin là người dân Krime và vùng Donbass muốn theo về với Nga nên ông ta giúp họ toại nguyện, đây là điều dối trá. Nếu Putin tôn trọng nguyện vọng của người dân thì ông ta đã để cho người Chechnia (Chechen) độc lập thay vì san phẳng đất nước Hồi giáo nhỏ bé này.

Ý kiến cho rằng cứ Mỹ ‘chọc ngoáy” vào đâu là chổ ấy loạn và Mỹ muốn làm thế giới loạn lạc để bán vũ khí cũng không thuyết phục. Mỹ giàu có và hùng mạnh, cái đó ai cũng thấy nhưng chúng tôi không nghĩ là Mỹ “toàn năng” đến mức cứ đụng vào đâu là chỗ đó loạn. Nếu thế thì Mỹ đã “đụng” vào Cuba, Bắc Triều Tiên, Iran, Venezuela… từ lâu. Mỹ là kẻ đang “thống trị” thế giới nên dù muốn dù không Mỹ cũng phải can thiệp vào bất cứ điểm nóng nào trên thế giới, vì vậy Mỹ không dại gì đốt lửa để mất công đi dập lửa trừ khi việc đó vượt qua giới hạn, ảnh hưởng lớn hay đe dọa quyền lợi của Mỹ thì Mỹ mới phải hành động.

Nhiều người Việt do sống quá lâu dưới chế độ cộng sản (tuyên truyền một chiều) nên khả năng suy nghĩ và phân tích độc lập không còn nữa, họ suy nghĩ và nói năng hoàn toàn theo ý của báo chí đảng. Họ quên mất một điều giản dị là có những cái đúng với chính quyền nhưng không đúng với người dân, có những cái có lợi cho chính quyền nhưng chưa chắc có lợi cho người dân và ngược lại, vì rằng chính quyền và người dân nằm ở hai thái cực khác nhau, một bên là giai cấp thống trị, một bên là giai cấp bị thống trị. Họ là họ, mà ta là ta. Quyền lợi của chính quyền với người dân không phải lúc nào cũng là một, nhất là dưới các chế độ độc tài. Cứ nhìn xem cuộc sống của cán bộ lãnh đạo Việt Nam với cuộc sống của người dân thì thấy rõ điều đó.

Trong trường hợp Ukraine, về tình hay về lý thì không riêng gì người Việt tại Ukraine mà tất cả mọi người Việt trên thế giới cũng cần phải ủng hộ Ukraine vì đất nước họ có thân phận, hoàn cảnh rất giống chúng ta. Cũng sống gần một ông hàng xóm to xác nhưng xấu tính, lúc nào cùng “dìm hàng” ông em và luôn khống chế ông em, làm cho ông em không phát triển được để giữ ông em trong quĩ đạo của mình…

Ukraine sẽ đi về đâu? Tương lai nào đang chờ đợi Ukraine ở phía trước? Về Việt Nam hay tiếp tục bám trụ?... Đây là những câu hỏi và là mối bận tâm hàng đầu của cộng đồng người Việt tại Ukraine. Mỗi người phải tự đi tìm câu trả lời và quyết định cho chính cuộc đời mình. Theo nhận định chủ quan của chúng tôi thì Ukraine sẽ có một tương lai tốt đẹp. Những gì đang xảy ra là tất yếu, khi Ukraine chuyển mình từ một chế độ độc tài sang một thể chế dân chủ (từ quĩ đạo Nga sang quĩ đạo EU) thì khó khăn và lộn xộn là đương nhiên. Những con người cũ chưa kịp thích nghi với luật chơi mới vì vậy cần phải có thời gian. Sau khi Liên Xô sụp đổ, tổng thống Nga En-xin phải mất hai nhiệm kỳ (8 năm) mới ổn định được tình hình nước Nga, đừng quên nước Nga khi đó không phải đối đầu với những kẻ xâm chiếm như Ukraine đang phải gánh chịu. Khó khăn rồi sẽ qua đi. Cuộc chiến nào cũng phải đến hồi kết. Mỹ và EU sẽ không bỏ rơi Ukraine trong cuộc chiến này lẫn trong tương lai. Ngoài vị trí chiến lược của Ukraine thì vấn đề của Ukraine còn là danh dự của Mỹ và EU. Bên mạnh và có chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng.

Putin đang mơ về một đế quốc Nga hùng mạnh trải dài từ Âu đến Á, việc mất Ukraine làm giấc mơ của Putin tan vỡ vì vậy ông ta muốn làm cho Ukraine khốn đốn và kiệt quệ để trả thù. Hơn nữa nếu Ukraine thành công thì không gian các nước hậu Xô Viết (SNG) sẽ bị xáo trộn lớn, khi đó Nga chỉ còn lại một mình. Đó là cơn ác mộng ngoài sức chịu đựng của Putin. Ông phải đánh Ukraine để răn đe các nước còn lại. Tuy nhiên một mình ông ta không thể chống lại cả thế giới.

Người Việt tại Ukraine nếu vì không thể cầm cự được mà phải về nước thì hãy chuẩn bị giấy tờ đầy đủ để có thể quay lại Ukraine khi cần. Sau khi EU bãi bỏ visa cho Ukraine, thì việc nhập cảnh vào Ukraine sẽ khó hơn rất nhiều. Những người ở lại cần chuẩn bị tâm lý để sống và làm việc trong một môi trường mới, môi trường có luật pháp và sự minh bạch. Dù đang khó khăn nhưng đã đến lúc nên tìm hiểu những công việc mới khác, ngoài khu vực chợ để tiếp tục công việc mưu sinh của mình… Có thể tham khảo các mô hình làm ăn của người Việt tại các nước Đông Âu đi trước như Balan, Séc, Bungari. Sức sống mãnh liệt và sự nhanh chóng thích nghi của người Việt sẽ giúp cộng đồng tại Ukraine tiếp tục vươn lên và tiến về phía trước. Chúng tôi tin là như vậy.

Việt Hoàng