TS. Vũ Cao Phan
Gửi
cho BBC từ Đại học Bình Dương
9 tháng 4 2017
Ở
đây, châu Á là với nghĩa hẹp: Đông Á và Đông Á thì với nghĩa rộng, bao gồm cả
Đông Bắc và Đông Nam khu vực địa lý này.
Cuộc gặp Trump - Tập tại Florida. AFP
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gây nên cơn sốt (sốt
nóng nơi này, lúc này AFPvà sốt lạnh nơi kia, lúc kia) trong chính sách đối ngoại
của mình và cơn sốt ấy vẫn chưa dừng khi đã qua hai phần ba của một trăm ngày cầm
quyền đầu tiên.
Điều vừa choáng váng lại vừa thú vị là ông nói thế
nào thì quyết làm như thế ấy (dù quyền lực của ông vẫn đeo theo dấu hỏi). Đã rõ
với láng giềng Canada, Mexico; đã rõ với đồng minh NATO, EU; cũng đã rõ với một
vùng mà lịch sử dính líu của Mỹ dày hơn bất cứ quốc gia nào: Trung Đông.
Nhưng với Đông Á thì chưa. Mặc cho Thủ tướng Abe
trong hai tháng đã hai lần thân chinh vượt Thái Bình Dương, còn ông Ngoại trưởng
Tillerson cũng kịp bay chiều ngược lại để "phủ dụ", và mặc cho Nhà trắng
đã bỏ rơi cả TPP lần chính sách " xoay trục" thì vẫn chưa thấy xuất
hiện câu trả lời cho câu hỏi: Tổng thống Donald Trump và nước Mỹ của ông thật sự
muốn gì và có thể làm gì nơi này?
Và rồi cơ hội ấy đến với gặp gỡ thượng đỉnh Mỹ
-Trung vừa mới kết thúc tại Mar-a-Lago, Florida. Cuộc gặp này được cho là sẽ diễn
ra bên lề Hội nghị G20 vào tháng 7 nhưng rồi được đẩy sớm lên và mang tính
chính thức hơn.
Người Trung Quốc bình luận rằng đấy là do ý muốn của
Mỹ với những lý do có thể hiểu được. Còn chính họ, người Trung Quốc? Họ cũng muốn
quá đi ấy chứ sau khi đã tái mặt với những phát biểu gây sốc của cả Trump lẫn
Tillerson rồi lại thở ra nhè nhẹ trước giọng điệu mềm mỏng một lúc nào sau đó của
các vị này.
Câu trả lời đã rõ. Hầu hết các vấn đề dự kiến đã được
đặt lên bàn, nhưng giống như một sự làm quen hơn là để giải quyết, ngay cả với
vấn đề được cho là khó khăn nhất là quan hệ thương mại Mỹ - Trung (sẽ có một trăm
ngày tiếp theo để xem xét).
Cái mà cả hai phía giành được trên thực chất là tạo
được sự hiểu biết chung trong quan hệ giữa hai nước, đặc biệt giữa hai nguyên
thủ. Tân Hoa xã dẫn lời Tổng thống Mỹ đánh giá đây là bước tiến nổi bật, phi
thường.
Trong tinh thần cùng thắng, hãng tin Tân Hoa còn dẫn
lời ông Tập "chào đón Hoa Kỳ can dự vào khung hợp tác một vành đai, một
con đường" mà Trung Quốc đề xuất.
Liệu
có thất vọng?
Tóm lại, chưa có gì mà người Đông Á, nhất là người
Đông Nam Á, chờ đợi được đặt nặng trên bàn thượng đỉnh cả. Liệu họ có thất vọng?
Trước cuộc gặp gỡ Trump - Tập, người Nhật (Japan
Times) nhận xét: hai nhà lãnh đạo có một điểm chung: đặt mục tiêu phấn đấu cho
đất nước mình vĩ đại trở lại (ông Tập gọi là Phục hưng dân tộc Trung Hoa), còn
người Anh (The Economist) thì "dịch" ý tưởng này thành: nước Mỹ muốn
rời khỏi việc gánh vác trách nhiệm toàn cầu và Trung Quốc thì hướng tới. Cuộc gặp
thượng đỉnh đi theo đường hướng ấy chăng?
Trung Quốc từng coi Mỹ là cảnh sát toàn cầu, dùng sức
kẻ mạnh đàn áp thiên hạ. Bây giờ không thấy họ nhắc đến điều này nữa. Việt Nam
cũng vậy, nhưng cách nhìn vấn đề có thể khác nhau. Đã đến lúc Việt Nam nhận ra
rằng, thế giới cũng như một gia đình, một quốc gia (thậm chí còn hơn), cần phải
có người có quyền lực, có sức mạnh, có lí trí dẫn dắt.
Nước Mỹ đã giữ một vai trò cần thiết như vậy và thế
giới cần nước Mỹ. "Nước Mỹ trên hết", trong khi hô khẩu hiệu không hiểu
Tổng thống Mỹ có ý thức được điều này?
Các quốc gia Đông Nam Á, Đông Bắc Á, các nước có
cùng chung Biển Đông và biển Hoa Đông cũng chẳng có gì phải thất vọng với thượng
đỉnh Mỹ -Trung.
Đừng nghĩ sẽ có ai đến để can thiệp, giải cứu cho
mình. Số phận một quốc gia cũng như số phận một con người. Nếu thấy mong manh
thì hãy đoàn kết lại. Đoàn kết làm nên lực lượng, làm nên sự sáng suốt.
Một nhà nghiên cứu của một nước lớn ở xa Thái Bình
Dương có nhiều năm theo dõi khu vực vừa đưa ra nhận xét các nước ASEAN cứ hành
xử mỗi nước một kiểu, mỗi lúc một kiểu hoặc kiên định cái chẳng ai cần kiên định
như thế thì chắc lẽ "đến năm 2030 cũng không còn vấn đề Biển Đông để mà
tranh chấp nữa".
*
Bài viết phản ánh quan điểm riêng của tác giả, một học
giả đang làm việc tại Viện Chính trị và Quan hệ Quốc tế, thuộc Đại học Bình
Dương, Việt Nam.
----------------------
CÁC
TIN KHÁC
No comments:
Post a Comment