23.03.2016
Lâu lâu tôi lại thấy một số bạn bè trên facebook
chia sẻ những đường link để nhận giải thưởng. Nội dung trong các đường link đại
loại như sau: Nhân dịp Vespa Việt Nam mừng kỷ niệm 15 năm có mặt tại thị trường
Việt Nam, chúng tôi tổ chức một lễ trao tặng 10 chiếc xe miễn phí nhằm tri ân
khách hàng. Các bạn chỉ việc làm 3 bước ngắn gọn sau đây: 1) Like Fanpage này của
Vespa. 2) Comment màu xe mà bạn thích. 3) Chia sẻ trên trang cá nhân dưới chế độ
công cộng (public). Những nội dung như thế được áp dụng trong rất nhiều mặt
hàng đắt tiền khác như điện thoại iPhone, xe ô tô BMW…
Khi thấy trào lưu này gần đây có vẻ phổ biến, tôi tò
mò ấn vào đường link để xem, thì tròn mắt vì lượng like, share, comment lên đến
con số trăm ngàn. Kéo xuống dưới xem lịch sử các bài viết thì thấy page này chỉ
mới thành lập chưa đầy 1 tuần. Như vậy số lượng người tin chương trình là thật
không hề ít và khi nhìn vào một số lời lẽ chia sẻ trên trang cá nhân thì có thể
nhận thấy họ thực sự mong muốn được trúng giải.
Bạn có thể liên tưởng đến các chương trình như trên
giống lottery – mua vé xổ số kiến thiết. Tuy nhiên nếu như hình thức xổ số với
khả năng trúng thưởng là có thực, người chơi cũng phải bỏ tiền ra mua vé, thì
những chương trình trao tặng đang gây sốt kia hoàn toàn không có thông tin nào
xác minh để tin tưởng khả năng trúng giải. Thực tế đây cũng chỉ là một hoạt động
vô thưởng vô phạt, kẻ làm ra page “câu” like như vậy sau đó sẽ bán lại dựa trên
số lượng like/follow rồi đổi tên page. Tất cả mọi bài viết trước đó sẽ chìm vào
quên lãng.
Qua làn sóng “give away” đó, tôi nhận thấy một tâm
lý “há miệng chờ sung” rất phổ biến trong xã hội Việt. Họ nghĩ đơn giản thôi,
chỉ cần click một biểu tượng like, rồi share, có thể sẽ có “cục tiền” rơi trước
mặt, không cần mất công làm gì phức tạp dù chỉ là dành thêm thời gian xem xét kỹ
nguồn gốc thông tin. Trên mạng là ảo nhưng không khó để có thể liên tưởng áp dụng
kiểu cách trên cho những công việc thật ngoài đời sống, cụ thể nhất là kinh
doanh đa cấp, đang thu hút hàng ngàn người từ trẻ đến già tham gia nhiệt tình.
Tôi áp dụng 3 bước quy tắc như trên vào công việc đa
cấp. Bước 1: Like, tương đương với việc biết đến công ty. Bước 2: Comment sở
thích, cũng như trao đổi về sở thích cá nhân, ước muốn công việc… Bước 3:
Share, chia sẻ về công ty về sản phẩm kinh doanh và cũng như thu hút người khác
làm công việc giống mình. Những kẻ sáng chế ra mô hình kinh doanh đa cấp tại Việt
Nam đã đánh đúng vào tâm lý mong muốn làm giàu của con người nói chung, và “làm
giàu không khó” của người Việt nói riêng.
Công cuộc lôi kéo bắt đầu từ cuộc nói chuyện thân mật
giữa bạn bè, người thân, hiện lên với một hình ảnh công việc trong mơ: bạn là
người làm chủ và công việc chỉ đơn giản là ngồi nhà thu thập nhân viên qua các
cuộc điện thoại. Những nhân viên bạn tuyển dụng, được gọi là nhánh dưới cũng áp
dụng các bước tương tự, tạo nên một mô hình kim tự tháp ảo. Số tiền hưởng được
hoặc từ lợi nhuận từ kinh doanh mặt hàng hoặc là từ các nhân viên cấp dưới bỏ
ra lúc đầu với mục đích như phí tham gia. Trong trường hợp có kinh phí từ việc
buôn bán sản phẩm thì lãi cũng cực kỳ ít (khoảng 10% mỗi sản phẩm mà cấp dưới
bán ra). Thì cách kiếm được tiền nhanh nhất vẫn là tuyển càng nhiều người cấp
dưới càng tốt để ăn tươi số tiền khởi đầu.
Mới đây, một công ty mang tên Liên Kết Việt, sau
khi “lừa” 6 vạn người với tổng tiền là 1.900 tỉ đã bị lên án và bị bắt, tôi thắc
mắc tại sao số lượng “nạn nhân” lại lớn tới vậy. Video của kẻ chào mời được
đăng tải lên mạng trong đó là hàng loạt thông tin chối tai và vô lý đến mức viển
vông, nhưng ngồi bên dưới khán đài, cả gần trăm con người liên tục vỗ tay cổ vũ
hò hét. Trên kênh truyền hình quốc gia, một người đàn bà nghèo ngồi trước bậu cửa
nước mắt lưng tròng kể về gần 30 triệu, cả gia tài của gia đình đem gom góp lại
để tham gia làm giàu, giờ một đi không trở lại mà không biết trách móc, kiện
cáo ai. Chính bản thân họ, cũng chẳng thể hiểu tại sao con đường “làm giàu
không khó” lại trắc trở đến thế. Những gì họ được nghe thấy, được nhìn thấy tưởng
chừng trước mắt mà nắm bắt khó khăn, biết đến bao giờ mới thoát khỏi mái nhà
tranh nát bươm, thoát khỏi ruộng đồng, đàn gà, con lợn?
Đất nước phát triển được hơn 40 năm nhưng cái giàu
cái nghèo cứ đan xen lẫn lộn. Cái giàu có thể đến chớp nhoáng ngày một ngày
hai, bằng việc bán đi vài thửa ruộng ven thành phố, hay qua cọc tiền tham
nhũng, trong khi tầng lớp người lao động đang sống bằng số tiền lương ít ỏi qua
ngày và vẫn còn đó cả những phận người nhọc nhằn trồng trọt làm lụng đến mùa bỗng
mất trắng. Hai chữ “làm giàu” đối với họ là quá đỗi mơ hồ. Giá trị đồng tiền bị
tách biệt hẳn với giá trị lao động. Đa cấp chỉ hiện lên như bộ mặt của một kẻ lừa đảo lâu ngày bị bọc mẽ, nếu
không phải là đa cấp, thì rất rất nhiều người Việt vẫn đang tự đi kiếm tìm cho
mình những con đường làm giàu giản đơn. Như việc một cô gái trẻ miền Tây
nổi tiếng nhờ vòng eo 56, với làn da trắng nõn nà và lối sống thẳng thắn “không
có tiền thì cạp đất ăn”, và sắp tới là cả một bộ phim nghệ thuật được đầu tư
công phu về con đường thoát nghèo của mình.
-------------------------------------
* Blog 'Trong lòng
Hà Nội' của Hoàng Giang là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với
sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính
phủ Hoa Kỳ.
No comments:
Post a Comment