TÊN NGƯỜI VIỆT TRÊN NHÀ MÁY ĐÚC TIỀN HOÀNG GIA CANADA (Thanh Trúc - RFA)

Tên Người Việt trên nhà máy đúc tiền Hoàng gia Canada

Thanh Trúc, phóng viên RFA
2016-03-17

http://www.rfa.org/vietnamese/programs/OverseasVietnamese/vnese-honoured-on-center-of-exellence-royal-canadian-mint-03172016124422.html

.

http://www.rfa.org/vietnamese/programs/OverseasVietnamese/vnese-honoured-on-center-of-exellence-royal-canadian-mint-03172016124422.html/dr-hieu-622.jpg/image

Tiến sĩ Trương Công Hiếu chụp hình với tên mình ở Nhà Máy Đúc Tiền Hoàng Gia Royal

Canadian Mint.  Hình do TS Hiếu cung cấp

Tiến sĩ Trương Công Hiếu được coi là một công dân Canada gốc Việt gương mẫu, thành công, là một trong những người có công đầu đưa Royal Canadian Mint - Công Ty Đúc Tiền Hoàng Gia Canada trở thành nỗi tiếng thế giới về kỹ thuật đúc tiền bằng phương pháp hiện đại.

Những nỗ lực không ngừng nghỉ

Trong cuốn niên giám có tên Royal Canadian Mint 100 Years Of History, Lịch Sử 100 Năm Nhà Máy Đúc Tiền Hoàng Gia Canada, ghi nhận tiến sĩ Trương Công Hiếu được ghi nhận là người đầu tiên trên thế giới thay đổi hệ thống đúc tiền bằng kỹ thuật dùng kim loại và thép để làm cho đồng tiền mỏng hơn, nhẹ hơn và không bị rỉ sét.

Năm 2013, tại lễ khánh thành một nhà máy đúc tiền ở Winnipeg, Canada, tên tiến sĩ Trương Công Hiếu được trang trọng gắn lên mặt tiền Trung Tâm Khảo Cứu Xuất Sắc với hàng chữ: Dr. Hieu Truong Center Of Excellence.

Cuộc đời của tiến sĩ hóa học người Canada gốc Việt này là một chuỗi dài những nỗ lực không ngừng nghỉ, những bước thành công nhất định, những ngày tháng làm việc miệt mài với tinh thần trách nhiệm cao độ.

 

Xuất thân từ trung học Jean Jacques Rousseau, Sài Gòn, đậu tú tài toàn phần ban Toán năm 1959, ông Trương Công Hiếu lên đường du học Hoa Kỳ, theo ngành kỹ thuật tại đại học New York. Đậu thủ khoa với bằng kỹ sư, ông tiếp tục học lấy bằng Master về kỹ sư hóa học cũng tại New York University.

Trở về nước năm 1964, ông Trương Công Hiếu dạy học tại trường Cao Đẳng Hóa Học và trường Cán Sự Hóa Học thuộc Trung tâm Kỹ Thuật Phú Thọ, được bổ nhiệm làm hiệu trưởng Trường Cán Sự Hoa Học Phú Thọ.

Năm 1967 ông trở lại Hoa Kỳ, lấy bằng tiến sĩ kỹ sư năm 1971. Sau đó, ông sang Canada làm giám đốc kỹ thuật Groupe Victoriaville, một công ty chuyên sản xuất bàn ghế và vật dụng bằng nhựa ở Quebec.

Năm năm sau, rời Groupe Victoriaville, ông Trương Công Hiếu sang làm giám đốc sản xuất cho công ty Bombardier của Đức ở Canada, chuyên sản xuất loại xe chạy trên tuyết (Snowmobile), xe chạy dưới đường hầm(subway) và phi cơ y phản lực đường bay ngắn (Canada Air Regional Jet).

Đến năm 1978, tiến sĩ Trương Công Hiếu vào làm việc cho Royal Canadian Mint, Công Ty Đúc Tiền Hoàng Gia Canada. Đây là lúc khả năng chuyên môn của một tiến sĩ hóa học phát huy tối đa, đưa ông đến những chức vụ và những phát minh vô cùng quan trọng:

“Tôi làm ở Bombadier 3 năm với tư cách giám đốc của nhà máy sản xuất, sau đó tôi mới gia nhập Công Ty Đánh Tiền Hoàng Gia Canada, vì bằng kim loại nên phải dùng là “đúc tiền, dập tiền hay đánh tiền.”

http://www.rfa.org/vietnamese/programs/OverseasVietnamese/vnese-honoured-on-center-of-exellence-royal-canadian-mint-03172016124422.html/dr-hieu-400-B.jpg/@@images/fab4bcf4-9ca1-4530-9e90-f724109f7706.jpeg

Tiến sĩ Trương Công Hiếu làm việc ở Nhà Máy Đúc Tiền Hoàng Gia Royal Canadian Mint. Hình do TS Hiếu cung cấp.

Tưởng cần biết Royal Canadian Mint Nhà Máy Đúc Tiền Hoàng Gia Canada được thành lập năm 1908 tại thủ đô Ottawa. Đây là cơ sở lâu đời chuyên sản xuất tiền kim loại đồng thời tinh chế vàng ròng từ các tỉnh bang chuyển về như Quebec, Ontario, Manitoba, Bắc Alberta và British Columbia.

Công việc ở Công Ty Đúc Tiền Hoàng Gia Canada hoàn tàn khác với công việc của hai công ty Groupe Victoriaville và Bombadier mà tiến sĩ Trương Công Hiếu đã từng làm qua. Với ông, chỉ một kinh nghiệm duy nhất mang theo khi còn làm với công ty Bombardier là khả năng và mức độ chính xác:

“Khi còn làm máy bay thì tất cả mọi việc phải thật là chính xác , vậy thì đúc tiền cũng phải thật là đúng, thật là chính xác. Có thể nói là trước tôi chỉ dùng cái năng lực kỹ sư thôi, rồi khi mà qua nhà máy in tiền thì mới dùng năng lực và kiến thức tiến sĩ của mình tại vì nó cao hơn và khó hơn. Ngành đúc tiền không có đại học nào trên thế giới dạy, mỗi quốc gia đều bảo mật kỹ thuật của mình hết.”

Thoạt đầu, tiến sĩ Trương Công Hiếu giữ chức giám đốc sửa chữa máy móc và sản xuất khuôn đúc tiền. Sau một thời gian, ông được đôn lên chức Giám Đốc Kỹ Thuật (Director Of Emgineering):

“Có những cái phải theo kịp những nhà máy đánh tiền khác trên thế giới, phải tự mình phát minh ra chứ đâu có trường nào dạy, lúc làm việc thì mình lấy kiến thức của mình để thử thêm, mình mở rộng thêm. Nhiều khó khăn chứ không phải là không có, khó khăn tự mình phải vượt qua chứ không có sự dìu dắt của ai hết.”

Trong 35 năm phục vụ trong Công Ty Đúc Tiền Hoàng Gia Canada, tiến sĩ Trương Công Hiếu là người lần lượt sửa đổi và thực hiện những kỹ thuật mới mà chưa một nhà máy đúc tiền nào trên thế giới có được lúc đó:

“Tôi phải tự chế cái máy đó ra, lúc mà đưa cái ý đó thì không có ai tìn mình có thể làm được hết tại vì nó quá mới và không có căn cứ nào cho biết rằng có thể thành công được hết.”

Ông cũng là người đầu tiên đã phát minh kỹ thuật in màu trên đồng tiền kim loại lưu hành bằng cách sử dụng tia laser để đổi màu trên tiền kim loại:

“Ngay cái đồng tiền bên Mỹ chưa có mà bên Canada đã có rồi là đồng tiền 2 đô la Canada mà có 2 màu vàng và trắng. Hiện nay thì nhiều nước trên thế giới đã dùng cái hình thức mà tôi là người đầu tiên trên thế giới có bằng sáng chế và đưa kỹ thuật đó vào ngành đúc tiền.”

Rạng danh người di dân Việt Nam

Năm 2006, tiến sĩ Trương Công Hiếu được bổ nhiệm chức Tổng Giám Đốc Kỹ Thuật Ban Khảo Cứu, trở thành viên chức cao cấp nhất trong lãnh vực đúc tiền của Canada.

Nhà Máy Đúc Tiền Hoàng Gia Royal Canadian Mint chuyên sản xuất tiền xu để lưu hành và đồng phôi với cao độ dập tự động cho hơn 80 quốc gia trên thế giới tại cơ sở đúc tiền ở Winnipeg.

Bên cạnh đó, kỹ thuật đúc tiền xu để lưu niệm và những đồng quí kim có giá trị cao như vàng, bạc, bạch kim... gọi chung là tiền đầu tư trên thế giới, thì được sản xuất tại cơ sở lịch sử Ottawa.

http://www.rfa.org/vietnamese/programs/OverseasVietnamese/vnese-honoured-on-center-of-exellence-royal-canadian-mint-03172016124422.html/dr-hieu-400.jpg/@@images/db530734-a78d-426e-a73f-479521190a64.jpeg

Tiến sĩ Trương Công Hiếu làm việc ở Nhà Máy Đúc Tiền Hoàng Gia Royal Canadian Mint. Hình do TS Hiếu cung cấp.

Nói một cách khác, cơ sở đúc tiền chính trực thuộc Bộ Tài Chính nằm ở Ottawa và có một nhà máy lọc vàng cũng ở Ottawa. Nhà máy đúc tiền thứ ba ở thành phố Winnipeg, nơi một cơ sở hiện đại được xây lên từ 2013 là Trung Tâm Khảo Cứu Xuất Sắc Tiến Sĩ Trương Công Hiếu, Dr. Hieu C. Truong Center Of Excellence, khánh thành năm 2013, để vinh danh người đã cải tiến kỹ thuật và hệ thống đúc tiền xu lưu hành lẫn tiền kim loại dành cho lưu niệm.

Suốt 35 năm làm việc cho Royal Canadian Mint Nhà Máy Đúc Tiền Canada, tiến sĩ Trương Công Hiếu có 10 bằng sáng chế được ghi nhận là xuất sắc.

Tính đến lúc này, ngoài Canada, nhiều cơ sở đúc tiền xu trên thế giới như Singapore, New Zealand, Barbados, Ghana, Ethiopa, Thái Lan, Philippines, Venezuela, Panama, Albanie, United Emirates đang sử dụng kỹ thuật đúc tiền qua công trình phát minh của tiến sĩ Trương Công Hiếu.

Năm 2012, tác giả quyền sách có tên Story Of World Money Fair Chuyện Kể Về Những cuộc Triển Lãm Tiền Xu Thế Giới, ông Albert M. Beck, chủ tịch kiêm sáng lập viên của Hội Chợ Quốc Tế Về Tiền tệ tại Berlin, Đức, viết rằng “Trong 40 năm qua người bỏ công lao nhiều nhất cũng như đóng góp rất nhiều kiến thức mới nhất vào ngành đúc tiền trên thế giới chính là tiến sĩ Trương Công Hiếu của Nhà Máy Đúc Tiền Hoàng Gia Canada”.

Có thể nói không ngoa rằng tiến sĩ Trương Công Hiếu là trường hợp người Việt Nam duy nhất hoạt động trong lãnh vực đúc tiền ở một đất nước tân tiến như Canada với một chức vụ cao cấp và nhiều bằng sáng chế có giá trị thực dụng:

“Tôi không dám nói là tôi thành công nhưng chính phủ Canada cho rằng chúng tôi thành công. Tại vậy nên chính phủ Canada để tên tôi lên trên nhà máy.”

Còn nhớ hồi 2015, khi cuộc khủng hoảng di dân với cả triệu người Syria và dân các nước phụ cận đổ dồn vể Châu Âu, chính phủ Canada cam kết nhận 25.000 người tị nạn Trung Đông và đến tháng Hai 2016 thì chương trình hoàn tất.

Bước qua tháng Giêng 2016, tiến sĩ Trương Công Hiếu được mời đến trụ sở Royal Canadian Mounted Police, Cảnh Sát Liên Bang Canada, trong một buổi thuyết trình có tên Diversification And Inclusion, Đa Dạng Và Hội Nhập.

Mục đích của buổi thuyết trình, theo diển giả Trương Công Hiếu, là thông điệp đừng nên coi rẻ người di dân hay tị nạn mà chính phủ Canada mong muốn dân chúng thông hiểu:

“Cảnh sát cũng thấy chuyện này xảy ra thành họ muốn tránh. Điều tôi muốn nói ở đây là phải thận trọng, coi thường, đánh đập di dân là không được. Di dân cũng gặp nhiều khó khăn chứ không phải mọi việc đều tươi sáng hết.

Tôi cũng cho họ một vài thí dụ như hồi còn nhỏ con tôi đi ngoài đường bị đánh tại nó là dân da vàng, nó còn bị nói là “đi về nước mày đi”. Mình đừng nên lấy cái đó mà khổ sở hay thù ghét người Canada, mình phải ngó về cái phương thức hay hơn, tốt hơn. Làm thế nào mình thăng tiến trong lãnh vực chuyên môn của mình, làm cách nào cho đất nước Canada được thăng tiến.Thì người nghe họ cũng biết rằng di dân cũng có công trong nền kinh tế và sự phát triển của Canada vậy.

Đối với những người Canada gốc Việt, tiến sĩ Trương Công Hiếu đã làm rạng danh di dân Việt trên đất nước Canada mà họ nhận là quê hương tươi đẹp thứ hai của mình.