Matthew Penington tường trình từ
Washington (AP)
Việt Thi chuyển ngữ
Cập nhật: 14/12/2012
Hoa Kỳ và Việt Nam, hai cựu thù cùng
chia sẻ mối quan tâm về sự trỗi dậy của Trung Quốc, đều nhận thấy rằng vấn đề
nhân quyền đã ngăn trở quan hệ thân thiết hơn giữa hai nước.
Sự căng thẳng giữa hai nước đã hiện rõ
khi cuộc họp hàng năm giữa Washington và Hà Nội về vấn đề nhân quyền bị trì
hoãn. Cuộc gặp gỡ thường niên này đã được tiến hành liên tục từ năm 2006, nhưng
lần gặp gỡ cuối cùng năm 2011 đã mang lại ít kết quả, và một viên chức cao cấp
Bộ Ngoại Giao nói rằng hai bên còn đang cố gắng "xác định những thông
số" của lần gặp gỡ tới để cuộc họp tiến bộ hơn.
Hoa Kỳ thất vọng và bực mình về những
trấn áp mới đây của Việt Nam đối với các bloggers, các nhà hoạt động, các nhóm
tôn giáo, mà Việt Nam nghĩ là mối đe dọa đối với việc nắm chặt quyền hành của
họ và việc bắt giữ một công dân Mỹ với tội danh âm mưu lật đổ chính quyền có
thể bị án tử hình.
"Chúng tôi chưa thấy những cải
thiện mà chúng tôi mong muốn," một viên chức của Bộ Ngoại Giao ẩn danh vì
không được phép tuyên bố công khai, đã cho biết như vậy. "Chúng tôi rất
muốn được thấy những hành động cụ thể."
Việc trì hoãn cuộc họp, do Hà Nội tổ
chức, có thể chỉ là vài tuần lễ. Nhưng nó cũng đã nhấn mạnh sự việc Việt Nam
đối xử ngày càng tối tệ đối với những người bất đồng chính kiến trong hai năm
qua đã làm cho những nỗ lực tăng cường quan hệ giữa hai bên trở nên rắc rối
hơn.
Phát ngôn nhân Bộ Ngoại Giao Việt Nam
Lương Thanh Nghị nói rằng việc đối thoại về nhân quyền đã "góp phần cải
thiện sự tin tưởng" giữa hai nước và hai bên đang thảo luận về thời điểm
cho cuộc họp tới. Một phát ngôn nhân của Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam cũng
nói rằng hai bên đang thảo luận về thời điểm của buổi họp tới.
Cũng như Washington, Việt Nam muốn có
quan hệ thương mại và an ninh sâu rộng hơn, nhưng Hoa Kỳ nói rằng điều đó phải
đi đôi với việc cải thiện nhân quyền. Một số nhà lâp pháp có nhiều ảnh hưởng
trong Quốc Hội Hoa Kỳ cũng đang áp lực Tổng Thống Obama phải cứng rắn hơn đối
với việc Việt Nam đàn áp các nhà đối kháng và quyền tự do tôn giáo.
Quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đã được
cải thiện đáng kể trong những năm gần đây, phần lớn là vì mối ưu tư chung về
việc Trung Quốc ngày càng tỏ ra hùng hổ trong vùng Đông Nam Á. Mối quan tâm
chung về chiến lược được phản ảnh rõ ràng trong chính sách ngoại giao của Hoa
Kỳ về Biển Đông, nơi mà Bắc Kinh đòi chủ quyền xung đột với Việt Nam và bốn nước
khác trong vùng.
Từ sau khi Liên Bang Xô Viết sụp đổ,
Việt Nam đã mở cửa về kinh tế nhưng vẫn không trao quyền tự do tôn giáo và
chính trị cho 87 triệu dân trong nước. Hoa Kỳ và Việt Nam đã thiết lập lại quan
hệ ngoại giao vào năm 1995, 20 năm sau khi chiến tranh Việt Nam chấm dứt, và
việc nối lại mối quan hệ hữu nghị đã được đẩy mạnh khi Tổng Thống Obama đặt ưu
tiên về quan hệ chặt chẽ hơn với các nước Đông Nam Á.
Việc Việt Nam đàn áp các nhà bất đồng
chính kiến tiếp diễn sau sự suy thoái của nền kinh tế một thời hùng mạnh. Các
nhà phân tích nói rằng Hà Nội chống đỡ những chỉ trích về chính sách kinh tế,
về những vụ tham nhũng tai tiếng, và về những đấu đá nội bộ, phần lớn được phố
biến trên mạng internet, ngoài sự kiểm soát của nhà cầm quyền.
Trong năm ngoái, Việt Nam đã giam giữ
hơn 30 người hoạt động ôn hòa, các bloggers, và các nhà đối kháng, theo Tổ Chức
Quan Sát Nhân Quyền (Human Right Watch) cho biết. Trong năm nay, 12 người đã bị
kết án trong những phiên xử ngắn ngủi, thường chỉ một ngày, và bị án tù dài
hạn. Bảy người khác đang chờ ra tòa. Nhà cầm quyền cũng soạn thảo những luật để
hạn chế tự do internet.
"Những cãi cọ nội bộ đã lấn át tất
cả những việc khác," Giáo sư Carl Thayer, một chuyên gia về Việt Nam của
trường Đại Học New South Wales, nói. "Họ hoang tưởng về những phê bình,
chỉ trích, đến nỗi họ không màng gì đến Hoa Kỳ nữa."
Việc bắt giữ và đem ra xử sắp tới đây
của nhà đấu tranh dân chủ Hoa Kỳ Nguyễn Quốc Quân là thí dụ rõ ràng nhất về
việc Hà Nội không muốn lắng nghe mối quan tâm của Hoa Kỳ về vấn đề nhân quyền.
Ông Quân, 59 tuổi, đã bị bắt tại phi
trường Tp.HCM vào tháng Tư khi ông tới phi trường trong một chuyến bay từ Hoa
Kỳ, nơi mà ông đã sinh sống từ khi ông trốn khỏi Việt Nam bằng thuyền khi ông
còn trẻ. Gia đình và bạn bè ông Quân nói rằng ông là một thành viên lãnh đạo
của Việt Tân, một tổ chức đấu tranh cho dân chủ tại Việt Nam bằng phương pháp
ôn hòa, đã bị nhà cầm quyền Việt Nam gán cho nhãn hiệu khủng bố. Ông đã từng bị
bắt giữ ở Việt Nam trong sáu tháng vào năm 2007.
Giới chức trách thoạt đầu cáo buộc ông
Quân tội khủng bố, nhưng bây giờ lại đổi thành tội âm mưu lật đổ chính quyền mà
hình phạt có thể từ 12 năm tù tới tử hình.
Với việc điều tra đã kết thúc, phiên xử
có thể gần kề. Ngày xử thường chỉ được công bố một vài ngày trước.
Theo bản cáo trạng mà The Associated
Press (AP) có được, ông Quân đã gặp gỡ những nhà đấu tranh Việt Nam tại Thái
Lan và Mã Lai trong những năm 2009 và 2010 để thảo luận về an toàn Internet và
phản kháng bất bạo động. Bản cáo trạng nói rằng ông đã đi Việt Nam với tên
trong thông hành là Richard Nguyễn vào năm 2011, khi ông kết nạp bốn thành viên
Việt Tân khác.
Bà vợ ông Quân không phủ nhận việc ông
Quân muốn thay đổi hệ thống chính trị tại Việt Nam.
"Ông muốn nói chuyện với những
người trẻ trong nước và nêu ra ý tưởng về dân chủ tại Việt Nam," bà Ngô
Mai Hương, vợ ông Quân từ Sacramento đã nói trong một cuộc phỏng vấn bằng điện
thoại của AP. "Ông đã sống ở Hoa Kỳ, đã có được tự do ở đây. Ông muốn họ
cũng được như vậy."
Các vị dân cử Quốc Hội Hoa Kỳ ở các địa
hạt có nhiều người Mỹ gốc Việt đang áp lực thúc đẩy chính quyền Obama.
Dân Biểu Liên Bang Frank Wolf, một nhà
chỉ trích hàng đầu, nói rằng chính phủ Mỹ đã xem nhẹ vấn đề nhân quyền trong
lúc tìm kiếm quan hệ kinh tế và an ninh với Việt Nam. Cùng với ba dân biểu đảng
Cộng Hòa, dân biểu Wolf, tiểu bang Virginia, đã đòi cách chức Đại Sứ Hoa Kỳ tại
Việt Nam, David Shear, vì đã không mời các nhà đấu tranh cho dân chủ và nhân
quyền tham dự buổi tổ chức mừng ngày Quốc Khánh Hoa Kỳ, 4 Tháng 7, tại Tòa Đại
Sứ Mỹ ở Hà Nội, mặc dầu đã cam kết là sẽ làm.
"Cách giải quyết của phía Hành
Pháp là một thất bại hoàn toàn. Họ chỉ lo về vấn đề kinh tế và an ninh."
ông Wolf nói, đồng thời cũng chỉ trích Đại sứ Shear đã không đích thân đi thăm
ông Quân trong nhà tù. "Nhân quyền và tự do tôn giáo phải là ưu tiên hàng
đầu."
Các viên chức Hoa Kỳ đã đi thăm ông
Quân tại nhà giam tất cả năm lần, gần đây nhất là vào cuối tháng 9.
"Chúng tôi tin rằng không một ai
phải bị giam giữ vì đã bày tỏ một cách ôn hòa chính kiến của mình cũng như khát
vọng cho một tương lai phồn thịnh và dân chủ," phát ngôn nhân Tòa Đại Sứ
Christopher Hodges nói. "Chúng tôi tiếp tục kêu gọi nhà cầm quyền Việt Nam
giải quyết vụ này nhanh chóng và minh bạch."
Dân biểu Wolf và những nhà lập pháp
khác quan tâm đến vấn đề Việt Nam không có nhiều tiếng nói trong việc quyết
định chính sách nhưng có thể làm khó xử cho chính quyền Obama. Ông tiết lộ rằng
ông có thể đề nghị sửa đổi ngân sách để gây áp lực lên Hành Pháp về vấn đề
chính sách đối với Việt Nam. Ông Wolf là một thành viên cao cấp của Ủy Ban
Chuẩn Chi đầy quyền hạn, có nhiệm vụ giám sát phần lớn ngân sách liên bang.
Hoa Kỳ có một số ảnh hưởng nếu muốn
Việt Nam cải thiện về nhân quyền: Việt Nam là một trong những nước nhận nhiều
viện trợ nhất của Hoa Kỳ tại Á Châu và hiện đang thương lượng một thỏa hiệp về
tự do thương mại với Washington và bảy nước khác.
Nhà cầm quyền Việt Nam từ chối bình
luận về những tội danh của ông Quân, nhưng Hà Nội ý thức được rằng Hoa Kỳ rất
nhậy cảm về trường hợp này. Nhiều nhà quan sát nói rằng ông Quân nhiều phần sẽ
bị xử có tội và kết án tù theo thời gian đã bị giam giữ và sẽ nhanh chóng bị
trục xuất, mặc dầu rằng ngay cả như vậy cũng sẽ gây áp lực trên Tòa Bạch Ốc
phải cột hiệp ước thương mại và viện trợ với tiến bộ về nhân quyền tại Việt
Nam.
"Sẽ là một tai họa cho Việt Nam
nếu họ xử tội nặng một công dân Hoa Kỳ vì đã cổ võ một cách ôn hòa cho nhân
quyền," bà Linda Malone, giáo sư trường Williams and Mary Law School, cho
biết. Bà là luật sư cố vấn cho các luật sư Việt Nam của ông Quân. "Họ sẽ
thiệt thòi rất nhiều trên những gì mà họ đang muốn tiến tới."
---
Matthew Penington tường trình từ
Washington
Nguồn: AP
No comments:
Post a Comment