Đăng ngày 03-05-2015
Việt
Nam, Trung Quốc, Bắc Triều Tiên, Syria, Eritrea là những nước mà quyền tự do báo chí bị xếp vào « vùng đen »
của Tổ chức Phóng Viên Không Biên Giới (Reporters Sans Frontières, RSF).
Bản tổng kết công bố nhân Ngày Tự do Báo chí Thế giới 03/05, khẳng định năm
2014 là năm mà quyền tự do thông tin « thoái giảm một cách thô bạo ».
Bốn tháng sau ngày Tòa soạn tuần báo trào phúng
Charlie Hebdo của Pháp bị khủng bố nhân danh Hồi giáo tấn công, bản tổng kết
tình hình tự do báo chí trên thế giới năm 2014 nhấn mạnh chiều hướng « đi
xuống » của quyền tự do thông tin và được thông tin. Nếu khu vực Bắc
Âu, với Phần Lan đứng nhất trong năm năm liên tiếp , tiếp theo là Na Uy, Đan Mạch,
Hà Lan dẫn đầu bản xếp hạng thì những quốc gia như Việt Nam (hạng 175), Trung
Quốc (hạng 176) cùng với Bắc Triều Tiên và Eritrea (180) đóng chốt ở cuối bảng.
Trung Quốc và Việt Nam mỗi nước bị sụt một hạng so với
năm trước. Lý do làm cho Việt Nam bị xếp gần cuối bảng , kém hơn cả Cam Bốt, hạng
139, là vì « chế độ độc đảng kiểm soát thông tin » theo như nhận
định của Phóng Viên Không Biên Giới.
Hoa Kỳ cũng mất ba hạng từ 46 xuống 49 do « cuộc
chiến chống WikiLeaks » của chính quyền Obama. Tuy nhiên, điều này
không làm Tổng thống Mỹ ngần ngại đón tiếp ba nhà báo nạn nhân của chế độ đàn
áp tự do báo chí, «yếu tố cốt lõi của nền dân chủ » : Nga, Eritrea
và Việt Nam (Điếu Cày Nguyễn Văn Hải) ngày 02/05/2015 tại Nhà Trắng . Pháp lên
một hạng từ 39 lên 38 nhưng RSF lấy làm tiếc là còn nhiều trường hợp « nguồn
tin mật » của phóng viên không được bảo vệ tốt.
Nếu tổng kết theo từng khu vực địa lý thì so với một
năm trước, Tây Âu và vùng Balkan được cải tiến, tiếp theo là Châu Mỹ và ngay
Châu Phi cũng tiến bộ hơn vùng Châu Á Thái Bình dương, Đông Âu, Trung Á. Cuối
cùng, hai khu vực Trung Đông và Bắc Phi là nơi mà quyền tự do thông tin bị suy
thoái nghiêm trọng nhất do xung đột vũ trang.
«
1001 cách bịt miệng báo chí »
Ở một số quốc gia, tính mạng các nhà báo, sự tồn tại
của các phương tiện truyền thông bị trực tiếp đe dọa. Tại Trung Quốc một trong những trường hợp được biết
đến nhiều hơn cả, là nhà báo Cao Du, 71 tuổi, vừa lãnh án 7 năm tù vì tội
« tiết lộ bí mật quốc gia ». Nhà báo Cao Du từng bị
chính quyền Trung Quốc bắt giữ vì đã viết bài ủng hộ phong trào dân chủ Mùa
Xuân Bắc Kinh năm 1989. Gần đây, bà đã phơi bày những nét tiêu cực trong guồng
máy chính trị của đất nước.
Trong trường
hợp của Việt Nam, theo tổ chức Phóng viên Không Biên giới, chính quyền đàn áp
báo chí bằng cách sách nhiễu gia đình các nhà báo, bắt giữ các bloggers. Bên cạnh việc tấn công thẳng vào cá nhân các phóng viên, một số quốc gia
có thể nhân danh một tôn giáo, hay một đức tin để kiểm duyệt báo chí. Tại Thái
Lan chẳng hạn, những chỉ trích liên quan nhà vua hay gia đình hoàng tộc đều coi
là một điều cấm kỵ, có thể khép vào tội khi quân.
Còn tại Nga, theo lời thông tín viên đài RFI Muriel Pomponne, không một tờ báo nào
dám đăng những bức biếm họa của tuần báo trào phúng Pháp, Charlie Hebdo vì sợ đụng
chạm đến đức tin của một phần công luận. Vi phạm điều đó, có thể bị phạt đến 3
năm tù giam. Mỉa mai thay là mới chỉ tuần trước, chính Tổng thống Putin đã
tuyên bố rằng « một nền báo chí độc lập sẽ góp phần củng cố cho sự vững
chắc của Nhà nước ». Cắt quảng cáo, nguồn tài trợ chính của các phương
tiện truyền thông độc lập là hình thức để nước Nga của ông Putin kiểm duyệt báo
chí.
Gần đây, nhiều quốc gia cũng có thể bịt miệng báo
chí bằng cách gia tăng kiểm duyệt mạng Internet. Không chỉ ở Trung Quốc hay Việt
Nam, mà tại Pakistan, các nguồn cung cấp dịch vụ internet phải cung cấp cho
chính phủ các dữ liệu tin học theo mô hình đã được áp dụng tại Anh, Mỹ. Tại
Pháp, chiếc nôi của nhân quyền, dự luật về thông tin, đang gây nhiều tranh cãi.
Nhìn sang Châu Mỹ La Tinh, 2014 là một năm đen tối đối
với báo chí Venezuela. Các hành vi sách nhiễu nhắm vào giới phóng viên gia
tăng. Nhiều tờ báo phải giảm số trang vì lý do kinh tế, hay chỉ còn ấn bản trên
internet, đơn giản là vì không có tiền để mua giấy phục vụ cho độc giả.
-----------------------------------
VOA
03.05.2015
Hôm nay là Ngày Tự do Báo chí Thế giới, một dịp
đánh dấu thường niên được Liên hiệp quốc lập ra vào năm 1993 để ủng hộ và biểu
dương những nguyên tắc cơ bản của tự do báo chí, mà Tổng thống Hoa Kỳ Barack
Obama mô tả là sự thiết yếu của dân chủ.
Liên hiệp quốc nói Ngày Tự do Báo chí Thế giới cũng
là dịp để thông báo cho người dân về những vi phạm tự do báo chí – một lời nhắc
nhỡ rằng tại hàng chục quốc gia trên thế giới xuất bản vẫn bị kiểm duyệt, bị phạt,
bị đình chỉ hoặc cấm hoạt động, trong khi các nhà báo, các biên tập viên và các
nhà xuất bản bị sách nhiễu, tấn công, bắt giữ, và thậm chí bị giết hại.
Trước Ngày Tự do Báo chí Thế giới, Tổng thống Obama đã
tiếp 3 nhà báo di dân tại Tòa Bạch Ốc. Tổng thống Obama nói cả 3 nhà báo này đều
bị ngược đãi tại quê hương của họ, và nay đang tiếp tục công việc báo chí tại
Hoa Kỳ, quốc gia đã cho các nhà báo này tị nạn chính trị.
Blogger
Điếu Cày của Việt Nam chuyên viết về nhân quyền và tự do tôn
giáo, và là một tiếng nói mạnh mẽ về tự do báo chí ở nước ông. Blogger Điếu
Cày bị giam tù 6 năm và được phóng thích hồi tháng 10 năm ngoái.
Nhà
báo Lily Mengesha của Ethiopia chuyên phơi bày nạn tảo hôn mà các
"cô dâu" nhỏ tuổi ở nước bà phải gánh chịu. Bà đã bị sách nhiễu và
giam giữ. Bà hiện làm việc cho Quỹ Quốc gia về Dân chủ. Bà Mengesha trước
đó làm thông dịch viên cho một thông tín viên của đài VOA ở Ethiopia. Bà
và thông tín viên này bị bắt giữ vì "đưa tin bất hợp pháp" hồi năm
2012 ở Addis Ababa.
Bà
Fatima Tlisova, một người thiểu số Circassia ở Bắc Caucasus của
Nga, hiện làm việc cho Ban tiếng Nga của đài VOA.
Tổng thống Obama nói "bà Tlisova đã tường trình về các cuộc hành quân ở khu vực Bắc
Caucasus, về những vụ mất tích và về những chuyện tham nhũng. Bà Tlisova
đã bị hành hung, bắt cóc, tra tấn. Nay bà làm việc cho Đài Tiếng nói Hoa Kỳ và
gần đây nhất đã tường trình về phiên xử ở Boston liên quan đến vụ đánh bom ở
Boston."
Trở về văn phòng của VOA sau khi được gặp Tổng thống
Obama, bà Tlisova nói cơ hội được gặp và nói chuyện với Tổng thống Obama thật
là cảm động, nhưng quan trọng hơn cả đó là thông điệp của Tổng thống Hoa Kỳ gởi
đến các nhà báo ở Nga.
No comments:
Post a Comment