Cờ vàng từ biểu tượng
chính trị đến giá trị văn hóa của người Việt
Võ Ngọc Ánh
Gửi cho
BBC News Tiếng Việt từ Tacoma, bang Washington, Hoa Kỳ
17 tháng
11 2025, 18:58 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c2dr62klgy7o
Cờ vàng
ba sọc đỏ từng là biểu tượng chính trị của một miền Nam Việt Nam khát vọng tự
do và dân chủ. Hơn nửa thế kỷ sau cuộc chiến, lá cờ ấy giờ là biểu tượng văn
hóa và tinh thần của cộng đồng người Việt tại nhiều quốc gia.
Với phần lớn
người Việt hải ngoại, cờ vàng gắn liền với ký ức về Việt Nam Cộng hòa. Năm mươi
năm sau cuộc chiến, lá cờ ấy là di sản của tinh thần, ký ức và khao khát tự do
của người Việt.
Hiện nay ở
Mỹ ít nhất có 20 bang, 15 quận và 85 thành phố đã chính thức công nhận cờ vàng
là "Heritage and Freedom Flag" – Lá cờ Di sản và Tự do của người Mỹ gốc
Việt.
Cờ
vàng trong đời sống người Việt ở Bắc Mỹ
Sau biến cố
1975, hàng triệu người Việt phải rời quê hương tìm đường sống ở Mỹ, Canada, Úc
và một số quốc gia ở châu Âu. Họ mang theo lá cờ vàng của một Việt Nam Cộng hòa
vừa sụp đổ. Dưới lá cờ vàng, họ quy tụ, cùng nhau dựng lại cuộc sống, nuôi dưỡng
ký ức tự do và hướng về cội nguồn.
Tôi đã
không ít lần nghe những bác lớn tuổi từng trực tiếp tham gia vào cuộc chiến Quốc-Cộng
và ra đi trong biến cố tháng 4/1975, hoặc vượt biên tìm tự do sau đó, kể rằng
khi thấy lại lá cờ vàng tung bay ở Mỹ, họ dâng trào cảm xúc nhớ quê và biểu tượng
của miền Nam cũ vẫn sống trong cộng đồng mới.
Thực tế,
trong suốt nhiều thập niên sau chiến tranh, dù chính thể Việt Nam Cộng hòa
không còn, tại Mỹ và một số quốc gia có người Việt tị nạn đông đảo, trong các
ngày lễ, dịp tưởng niệm biến cố 30/4, đến các cuộc vận động nhân quyền, chiến dịch
tranh cử của ứng viên gốc Việt,... hình ảnh cờ vàng là sợi dây nối kết cộng đồng
người Việt tự do.
Với những
người Việt thuộc thế hệ đầu định cư tại Mỹ, Canada, Úc, cờ vàng không chỉ là biểu
tượng chính trị, mà là nỗi nhớ, là ký ức, là căn tính của cộng đồng người Việt.
Nhưng cùng
thời gian, hình ảnh ấy dần thưa vắng. Khi tôi đến Mỹ mười năm trước, vẫn thấy một
số ngôi nhà ở Seattle, Tacoma và các thành phố lân cận thuộc (bang Washington)
treo cờ vàng, một hình ảnh giờ đây đã trở nên hiếm hoi.
Trong thập
niên 1990 của thế kỷ trước và đầu những năm 2000, các cuộc biểu tình của người
Việt tại Mỹ chống phái đoàn chính quyền từ trong nước sang từng rợp bóng cờ
vàng, với hàng trăm người tham gia, thì nay chỉ còn lác đác.
Không hiếm
khi, chính những người cùng mang danh "tị nạn cộng sản" lại dùng lá cờ
ấy để công kích, đấu tố lẫn nhau.
Gần đây
trong cộng đồng người Việt đã nổ ra tranh cãi quanh sự kiện kỷ niệm 17 năm
thành lập công ty Teletron và dịp Quốc khánh Mỹ. Trong sự kiện này, một phụ nữ
đã mang khăn choàng có biểu tượng cờ vàng chui qua háng ca sĩ Tiến Dũng mặc quần
đỏ, hành động đã bị nhiều người trong cộng đồng xem là "xúc phạm cờ
vàng". Từ tình huống này, cộng đồng người Việt đã chia rẽ, công kích nhau
dữ dội và nhiều cuộc biểu tình phản đối đã nổ ra sau đó. Cờ vàng từ biểu tượng
quy tụ cộng đồng trước đây giờ lại trở thành cái cớ để tấn công nhau.
Trong khi
đó, nhiều nơi cờ vàng vẫn hiện diện trong đời sống cộng đồng, dù lặng lẽ hơn
nhưng đầy trang trọng. Hai con nhỏ của tôi, 8 và 6 tuổi, khi tham gia trại hè
Thiếu nhi Thánh thể Việt Nam của đạo Công giáo, đều trải qua nghi thức chào cờ
vàng. Giải bóng đá của cộng đồng Công giáo vùng Tây Bắc Hoa Kỳ mà tôi tổ chức
cũng có nghi thức chào cờ vàng như một phần tự nhiên của đời sống tinh thần.
Một người
bạn ở thành phố Nova Scotia (Canada) kể: "Trong nhóm Facebook của cộng đồng
người Việt ở đây, có một người mới đến định cư vô tình đăng ảnh cờ đỏ thay cho
chữ Việt Nam, lập tức bị nhắc nhở."
Có lẽ người
nhắc nhở ấy không phải ghét bỏ người mới đến, mà vì cờ vàng là biểu tượng của cộng
đồng, là ký ức, họ không muốn bị những người đồng hương mới đến xóa bỏ hoặc
thay thế.
·
'Tôi hi vọng mình sẽ
không phải trở lại Mỹ'
6
tháng 2 năm 2019
·
Phim Cảm tình
viên: đóng phim xong, đi Mỹ định cư liền
14
tháng 4 năm 2024
·
Phim The
Sympathizer ra mắt thế giới, Việt Nam bao lần nói 'không'
13
tháng 4 năm 2024
Cờ
vàng trong dòng chảy lịch sử
HÌNH :
Hình ảnh
cờ vàng trong một hội xuân tại Quận Cam, California, Hòa Kỳ
Cờ vàng được
giới thiệu là quốc kỳ của một quốc gia vào tháng 6/1948, dưới thời của Chính phủ
Trung ương Lâm thời Việt Nam của Thủ tướng Nguyễn Văn Xuân. Sau đó, lá cờ này
được Vua Bảo Đại tiếp tục chọn làm quốc kỳ của Quốc gia Việt Nam giai đoạn
1949-1955.
Nhưng phải
đến thời Việt Nam Cộng hòa, lá cờ này mới trở thành biểu tượng của một quốc gia
được thừa nhận trên trường quốc tế, gắn liền với khát vọng tự do trong bối cảnh
Chiến tranh Lạnh gay gắt.
Dù chỉ tồn
tại trong hơn hai thập niên, nền cộng hòa ấy đã để lại nhiều di sản quý giá, đặc
biệt trong giáo dục, văn học và nghệ thuật. Những giá trị nhân bản và tinh thần
khai phóng ấy vẫn tiếp tục được nuôi dưỡng trong cộng đồng người Việt tự do khắp
thế giới.
Di sản văn
hóa này cũng được người trong nước yêu quý, dù nhiều chục năm bị chính quyền
dùng cả hệ thống chính trị, giáo dục, từ đe dọa, bắt bớ, đến bỏ tù hòng dẹp bỏ.
Di sản vẫn
còn đó, nửa thế kỷ sau cuộc chiến, cờ vàng giờ không phải để chống ai, mà để
người Việt tại hải ngoại tự nhắc mình là ai. Nó không còn mang sức nặng đối
kháng chính trị, mà dần trở thành một phần của di sản tinh thần chung.
Cờ vàng, về
cơ bản, không còn tạo ra bất kỳ sự nguy hiểm cho chính quyền trong nước. Dù một
số đảng phái và tổ chức đấu tranh của người Việt vẫn trưng cờ vàng như tiếp nối
con đường cũ, nhưng có lẽ lá cờ này không còn sức hấp dẫn quy tụ chính trị cho
tương lai.
Khi đất nước
có dân chủ thật sự thì lá cờ có hình dáng, màu sắc ra sao sẽ do người dân trong
nước quyết định. Khi ấy, cờ vàng và cờ đỏ có thể cùng nằm trong viện bảo tàng,
như hai mảnh ký ức của một dân tộc từng chia rẽ nhưng đang tìm đường hòa hợp.
Và trên
tinh thần hòa giải mà nhà nước Việt Nam hiện đang đưa ra, thì chính quyền không
nên xem cờ vàng là "phản động" hay "kẻ thù", như hiện nay họ
đang gạch chéo
lá cờ vàng trên các hiện vật ở nhiều địa điểm lịch sử, như tại Dinh Độc
Lập. Cờ vàng cũng không nên là lý do để bắt bớ hay buộc tội công dân trong nước;
cũng không phát động các phong trào, trên mạng và trong đời thực, sỉ nhục cờ
vàng như đã và đang diễn ra.
Bởi hòa hợp
không có nghĩa là xóa bỏ quá khứ, mà cần biết tôn trọng
ký ức của nhau.
Trong tình
cảnh lịch sử tương tự như ở Việt Nam, tại Mỹ, lá cờ của Liên minh miền Nam
(Confederate flag) trong cuộc Nội chiến 1861–1865, dù không được treo trong các
cơ quan công quyền, nhưng nó vẫn còn được trân trọng treo bởi nhiều cá nhân, hoặc
những tổ chức gắn với di sản miền Liên minh miền Nam, đặc biệt là ở các bang
Alabama, Mississippi, Georgia, South Carolina, Texas…
·
Chuyện
đặt tên khu phố Việt ở San Jose
6
tháng 3 năm 2009
·
Đời
bi kịch của một vị tướng
21
tháng 7 năm 2011
·
Little
Saigon: chuyện bây giờ mới kể
3
tháng 8 năm 2012
Biểu
tượng văn hóa Việt
Với nhiều
người Việt ở Mỹ hiện nay, cờ vàng không còn là biểu tượng đối kháng chính trị với
chính quyền trong nước. Đặc biệt với những người trẻ, nó là biểu tượng văn hóa,
dấu chỉ của căn tính Việt. Do đó, cờ vàng được định vị đúng vị trí sẽ trở thành
nhịp cầu nối ký ức và hòa giải dân tộc.
Sau chiến
tranh, không phải bên thắng cuộc, mà chính bên thua cuộc lại là những người
truyền bá văn hóa Việt ra thế giới. Nửa thế kỷ qua, nhờ cộng đồng người Việt tự
do tại Mỹ, Canada, Úc,… mà bản sắc Việt được giới thiệu, hiện diện và phát triển
mạnh mẽ tại những nơi nhộn nhịp nhất ở những quốc gia phát triển.
Tại nhiều
bang có người Việt hiện diện, như California, Texas, Washington, hình ảnh cờ
vàng gắn liền với các khu phố Việt, nhà hàng, cơ sở thương mại, trở thành biểu
tượng nhận diện văn hóa. Nó tương tự như cổng phố đặc trưng của người Hoa trong
các khu Chinatown. Khi tính chính trị phai nhạt theo thời gian thì giá trị văn
hóa của cờ vàng càng được khẳng định rõ hơn, như chỉ dấu nhận biết cộng đồng và
gắn kết.
Thế hệ trẻ
người Việt tại hải ngoại giờ đây không mang ký ức xung đột của quá khứ như cha
anh, mà nhìn lá cờ vàng với tinh thần cởi mở như một phần ký ức và cội nguồn.
Tôi từng
thấy một bức ảnh trên mạng, nhóm bạn trẻ người Việt chụp chung, một bên cờ đỏ,
bên kia cờ vàng. Với họ, cả hai đều là một phần lịch sử của Việt Nam, giờ không
còn cần thiết phải đối kháng, mà cần tôn trọng nhau.
Hai con
tôi cũng vậy, chúng biết cờ đỏ là của nước Việt Nam hiện tại, cờ vàng là của
người Việt ở Mỹ, nhưng cả hai lá cờ đều để nhận biết là người Việt.
·
Tác
giả Võ Ngọc Ánh đang sinh sống tại bang Washington, Hoa Kỳ.
---------------------------
Tin
liên quan
·
Vài suy nghĩ nhân
việc xe VinFast vào thị trường Mỹ
3 tháng
9 năm 2022
MC Nguyễn Ngọc Ngạn:
'Tôi sẽ làm gì và không làm gì khi nghỉ hưu'
30
tháng 10 năm 2021
Hàng loạt nghệ sĩ
Việt bị công kích vì 'chuyện cờ vàng'
24
tháng 8 năm 2024
Cờ vàng, cờ đỏ: Cuộc chiến
'chưa kết thúc' trong người Việt
8 tháng
5 năm 2021
Vì sao chính quyền Việt
Nam e ngại các biểu tượng VNCH?
28
tháng 4 năm 2021
Phản ứng và ý kiến về vụ
du học sinh VN “đạp cờ vàng” tại Úc
5 tháng
5 năm 2021
No comments:
Post a Comment