Cù Tuấn, dịch
30/03/2022
https://baotiengdan.com/2022/03/30/putin-dang-nghi-gi/
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2022/03/P-1.jpg
Tranh vẽ của João
Fazenda: Putin cầm trên tay Quảng trường Đỏ.
Tóm
tắt: Bản sắc dân tộc mà Tổng thống Nga đã góp phần quảng bá — phi tự do,
mang tính đế quốc và sự căm phẫn phương Tây — đã đóng một vai trò thiết yếu
trong cuộc xâm lược tàn bạo của ông vào Ukraina.
*
Năm 1996, năm mà Vladimir Putin chuyển từ
St.Petersburg đến Matxcơva để đảm nhận vị trí ông chủ Điện Kremlin thay Boris
Yeltsin, tờ báo chính phủ Rossiyskaya Gazeta đã hỏi độc giả của mình một câu hỏi
hàng đầu: “Bạn có đồng ý rằng chúng ta đã có đủ dân chủ không, chúng ta đã
thích nghi với nó chưa, và bây giờ đã đến lúc để thắt chặt hay không?” Tờ
báo này thiết lập một đường dây nóng và đưa ra số tiền thưởng tương đương hai
nghìn đô la cho bất kỳ người nào có thể đưa ra một “ý tưởng thống nhất quốc
gia” mới. Sự việc này đã phản ánh Nga khi đó – một đất nước nghèo đói, mất tinh
thần và lạc hậu.
Cùng lúc đó, Yeltsin đã tập hợp một ủy ban gồm
các học giả và chính trị gia để hình thành một “ý tưởng quốc gia” mới. Có lẽ cuộc
thi trên tờ báo trên có thể cung cấp một số ý tưởng cho quá trình này. Nhưng những
nỗ lực này cũng chẳng đi đến đâu. Yeltsin đã không tạo dựng được bất kỳ động lực
nào đằng sau các lý tưởng dân chủ, và sự lạc quan về chính trị trong giai đoạn
từ năm 1989 đến năm 1991, đối với hầu hết người Nga, giờ đây chỉ còn là một ký ức
cay đắng.
Hệ thống an sinh xã hội thời Liên Xô đã bị xé
nát. Mọi người đã cảm thấy mệt mỏi khi nhìn qua các cửa hàng để xem các sản phẩm
hàng nhập khẩu lấp lánh trên kệ trong khi một nhóm các nhà tài phiệt được phép
mua lại các doanh nghiệp nhà nước có giá trị nhất của đất nước với giá rẻ, thấp
hơn hàng trăm lần.
Yeltsin đã được tái cử, đánh bại ứng cử viên Đảng
Cộng sản Gennady Zyuganov, nhưng chỉ bằng cách tranh thủ những tài phiệt. Với ý
nghĩ tự bảo vệ mình, họ đã dồn tiền cho Yeltsin và giúp che đậy tình trạng kiệt
sức và chứng nghiện rượu của ông. Vào cuối những năm 90, demokratia (dân chủ),
được gọi chệch đi thành dermokratia, chế độ dân cứt. Tỷ lệ ủng hộ của Yeltsin
đã giảm xuống mức thấp nhất.
Cũng chính những trí thức từng mơ ước về tự do
ngôn luận, pháp quyền, và một phong trào chung hướng tới dân chủ tự do nay đã
trải qua cảm giác thất bại nặng nề. “Không có cảm giác gì về đất nước mới này,
nước Nga, thực sự là gì”, Andrei Zorin, một nhà sử học văn hóa nổi tiếng, cho
biết vào thời điểm đó, tương phản với bầu không khí với sự lên men Khai sáng đã
chứng kiến sự ra đời của Mỹ và Pháp. “Bốn hoặc năm năm qua ở Nga đã sáng tạo ra
rất ít ỏi, ngoại trừ sự cuồng loạn thuần túy”.
Putin lên nắm quyền vào năm 1999, được quảng
cáo không phải là một người có tư tưởng mà là một nhân vật có sức khỏe cục súc
và năng lực quản lý. Sự thật Putin là một người của KGB, được đào tạo để coi
phương Tây, đặc biệt là Mỹ, là kẻ thù của mình, và cho rằng có âm mưu ở khắp mọi
nơi đang cố gắng làm suy yếu và hạ nhục nước Nga. Putin không thành lập bất kỳ ủy
ban nào để đưa ra một ý tưởng quốc gia; ông không thiết lập bất kỳ đường dây
nóng nào. Theo thời gian, ông đã thiết lập một chế độ chủ nghĩa cá nhân được
xây dựng xung quanh sự bảo trợ và quyền lực tuyệt đối của mình. Và bản sắc dân
tộc mà ông đã góp phần quảng bá –– phi tự do, tính đế quốc, sự căm phẫn phương
Tây –– đã đóng một vai trò thiết yếu trong cuộc xâm lược tàn bạo của ông vào
Ukraina.
Để tạo ra những cái bẫy về bản sắc Nga này,
Putin đã nắm bắt những luồng tư tưởng phản động hiện có. Trong khi hầu hết các
nhà quan sát chú ý nhiều hơn đến sự chuyển hướng của trí thức và chính trị sang
phương Tây vào cuối những năm 1989 và 1990, nhiều nhà tư tưởng, ấn phẩm và thể
chế của Nga đã lấy cảm hứng từ các nguồn khác nhau. Các tờ báo như Dyen (Ngày
nay) và Zavtra (Ngày mai) đã đăng những bài báo về ảnh hưởng tàn khốc của quyền
lực chính trị và văn hóa Mỹ. Các học giả khác nhau đã tôn vinh các đức tính của
“bàn tay sắt”, được các Sa hoàng ưa đàn áp như Alexander III, Nicholas I và các
nhà lãnh đạo chuyên quyền nước ngoài như Augusto Pinochet làm minh chứng. Một
nhà triết học khá điên cuồng tên là Aleksandr Dugin đã xuất bản một chủ
đề khải huyền tân phát xít về cuộc chiến vĩnh cửu giữa “cường quốc biển” phương
Tây và “cường quốc trên bộ” Âu-Á, và có được lượng khán giả đáng kể trong giới
chính trị, quân sự và tình báo Nga.
Putin, từ những năm đầu tiên nắm quyền, đã bị
ám ảnh bởi việc khôi phục sức mạnh của Nga trên thế giới và việc định vị của
các cơ quan an ninh như một thể chế kiểm soát duy nhất ở trong nước. Sự mở rộng
của NATO và việc ném bom Belgrade, Iraq và Libya đã khiến ông nghi ngờ phương
Tây và hướng đi vào nội địa của ông. Putin cũng nhận ra tầm quan trọng của các
biểu tượng và thể chế truyền thống có thể thống nhất những người bình thường và
giúp xác định các đặc thù của một chủ nghĩa ngoại lệ mới của Nga. Ông đã khôi
phục lại bài quốc ca của Liên Xô cũ với lời bài hát được cập nhật.
Putin nói với những người phỏng vấn và du
khách rằng, ông là một tín đồ Chính thống giáo và không làm gì để xua tan tin đồn
rằng ông đã sử dụng một dukhovnik, một người hướng dẫn tâm linh, tên là Tikhon
Shevkunov. Cha Tikhon là người đã xuất hiện trong các bộ phim và điều hành
trang web Pravoslavie.ru., đã phủ nhận rằng ông có ảnh hưởng đáng kể đối với Putin
(“Tôi không phải là Hồng y Richelieu!”), nhưng ông cũng nói rõ rằng, Putin là một
người theo chủ nghĩa dân tộc bảo thủ, là người tin vào “vận mệnh đặc biệt” của
nước Nga.
Năm 2004, khi Ukraina đang ở trung tâm cuộc
Cách mạng Cam, Putin không chỉ kêu gọi các cơ quan an ninh của mình chống lại sự
ngả dần của Kyiv sang phương Tây; ông đã tập trung vào quan niệm về một hệ tư
tưởng đế quốc của riêng mình. Putin bắt đầu tán thành những nhà tư tưởng bảo thủ
như Nikolai Berdyaev và Ivan Ilyin, những người tin tưởng vào số mệnh cao đẹp của
nước Nga và sự giả tạo của Ukraina. Để bảo đảm không ai bỏ sót thông điệp của
Putin, Điện Kremlin đã phân phát tài liệu cho các thống đốc và quan chức cấp
khu vực.
Năm 2007, năm mà Putin có bài phát biểu nổi tiếng
chống lại phương Tây tại Munich, ông đã đến thăm một nhà văn và nhà tư tưởng từng
được coi là kẻ thù lớn nhất của nhà nước Xô Viết: Aleksandr Solzhenitsyn. Giống
như Putin, Solzhenitsyn tin rằng Nga và Ukraina có mối liên hệ chặt chẽ với
nhau, và Putin đã cố gắng khai thác quan điểm đạo đức của Solzhenitsyn để nhấn
mạnh sự coi thường của chính ông đối với nền độc lập của Ukraina. Điều mà ông lờ
đi là sự khăng khăng của Solzhenitsyn, vào năm 1991, rằng nếu người Ukraina chọn
đi theo con đường riêng của họ –– như họ đã làm bằng một phiếu bầu với tỷ lệ
lên đến chín mươi phần trăm –– thì ông sẽ “nhiệt liệt chúc mừng” họ. (“Chúng ta
sẽ luôn là hàng xóm của nhau mà. Hãy là những người hàng xóm tốt.”)
Vào thời điểm Putin trở lại cương vị Tổng thống
vào năm 2012, sự chú ý của ông đối với các giá trị bảo thủ rõ ràng đã trở nên
sâu sắc hơn. Ông thẳng tay đàn áp những người bất đồng chính kiến, phỉ báng họ
là “những kẻ phản bội”, một “cột báo thứ năm” do Mỹ hậu thuẫn. Putin
đánh chiếm Crưm và xâm lược miền đông Ukraina. Tầm nhìn của ông về Matxcơva như
một trung tâm của các tư tưởng chống tự do và quyền lực Á-Âu ngày càng mạnh mẽ.
Trong thời gian xảy ra đại dịch, ông hiếm khi
gặp trực tiếp các cố vấn của mình, tuy nhiên, theo nhà phân tích chính trị
Mikhail Zygar, ông đã nói chuyện nhiều ngày tại nhà nghỉ của mình với Yury
Kovalchuk, một ông trùm truyền thông và là cổ đông lớn nhất của Ngân hàng
Rossiya, người có chung tầm nhìn về vai trò đấng cứu thế của Putin và chia sẻ
phong cách sống hưởng thụ với ông. Trong những năm gần đây, Putin thậm chí đã
thành công trong việc xuất khẩu thương hiệu chủ nghĩa phi tự do đặc biệt của
mình cho Mặt trận Quốc gia ở Pháp và các nước khác; Đảng Quốc gia Anh; phong
trào Jobbik ở Hungary; Golden Dawn ở Hy Lạp; và cánh hữu của Đảng Cộng hòa Mỹ.
Như Steve Bannon, nhà tư tưởng học của Donald Trump, gần đây còn nói rằng
“Ukraina thậm chí không phải là một quốc gia”.
Sự
tàn phá Mariupol và các thành phố khác của Ukraina cho thấy rằng đức tin của
Putin có rất ít lòng thương xót hoặc sự khiêm tốn.
Vào đầu triều đại của Putin, theo nhà báo Catherine Belton, ông đã cùng với người
bạn tâm giao của mình, chủ ngân hàng và sau này là kẻ chống lại ông, Sergei
Pugachev đến một buổi lễ Chính thống giáo vào Chủ nhật Tha thứ, được tổ chức
ngay trước Mùa Chay. Pugachev, vốn là một tín đồ, nói với Putin rằng ông nên phủ
phục trước vị linh mục như một hành động của sự sùng tín. Putin được cho là đã
trả lời rằng: “Tại sao lại là tôi? Tôi là Tổng thống Liên bang Nga. Tại sao tôi
phải cầu xin sự tha thứ?”
----------------
COMMENT
“cột báo thứ năm” nên
dịch là "đội quân thứ năm" (tức nội gián, nội phản, ...:
https://en.wikipedia.org/wiki/Fifth_column)
No comments:
Post a Comment