Phạm Thị Hoài
Tác
giả gửi tới Dân Luận
12/05/2015
Bạn
muốn gì ở Hội Nhà văn Việt Nam?
Muốn
nó đứng ra trao giải thưởng Ngòi bút Dũng cảm cho Nguyễn Quang Lập? Muốn nó mời
Dương Thu Hương về giới thiệu Đỉnh cao chói lọi cho độc giả Việt
Nam? Muốn nó tổ chức hội thảo về Đĩ thúi của Nguyễn Viện? Muốn
nó lập quỹ khuyến khích tự do xuất bản mang tên Nhân văn-Giai phẩm? Muốn nó xin
chính phủ ngân sách cho dự án khổng lồ phục hồi văn học miền Nam trước 75? Muốn
nó cho in một triệu cuốn Quần đảo
ngục tù, hai triệu cuốn Quyền lực của kẻ không quyền lực và
ba triệu bản Linh Bát Hiến
chương? Muốn nó lập PEN Việt Nam, gia nhập Văn bút Quốc tế?
Bạn
muốn gì ở ông Hữu Thỉnh?
Muốn
ông ấy đọc thơ Lý Đợi một
lần nữa, lần này không chỉ hùng hồn như lần trước mà còn thành kính thiết tha? Muốn
ông ấy cứu luận văn của Nhã Thuyên như từng bênh
vực Cánh đồng bất tận? Muốn ông ấy đập bàn mắng cử nhân văn
chương Nguyễn Phú Trọng, này, ông văn, tôi cũng văn, nhà văn chứ có phải con vịt
đâu mà lúc thì "cởi",
lúc thì "trói",
cứ "gỡ ra rồi lại buộc vào như chơi" thế hử? Muốn ông ấy thôi viết về
những đám mây mùa hạ đang chần chừ sang
thu để trầm ngâm về những văn hào quốc doanh thành đạt đang chùng
chình trước buổi hoàng hôn của Đi
tìm cái Tôi đã mất? Hay muốn ông ấy theo gương Trần Nhân Tông, nhường
ngai vàng mười lăm năm bất tận cho ứng viên Nobel văn chương Hoàng Quang Thuận,
để lên núi viết Thi Vân Yên Tử Reloaded?
Tóm
lại là bạn muốn Hội Hữu Thỉnh tự xóa hệ điều hành cài sẵn, tự nạp những chức
năng hoàn toàn không có trong lập trình?
Đó
là chuyện hư cấu viễn tưởng, bạn bảo thế, bạn không muốn cường điệu. Thế bạn muốn
gì trong phạm vi hiện thực vừa phải?
Với
tất cả sự nhạt nhẽo thiếu chính kiến và trốn chính kiến của nó, cái Hội ấy
không thể không tỏ thái độ trước một Văn đoàn Độc lập. Với tất cả khả năng múa
miệng, ông Hữu Thỉnh không thể đem nước bọt chiêu đãi ông Nguyên Ngọc, người đứng
đầu Ban Vận động Văn đoàn Độc lập. Hơn một năm Hội Nhà văn đã công khai im lặng
trước sự kiện Ban Vận động ra đời [1], trong đó quá nửa thành viên sống trong
nước đồng thời là hội viên Hội Nhà văn. Đằng sau sự im lặng đó hẳn là những vận
động, khiến hai nhà văn hội viên xin rút khỏi Ban Vận động và một nhà văn khác
xin rút khỏi danh sách hưởng ứng, song muốn thế nào, đó vẫn là một kiềm chế nên
ghi nhận. Như thể nó cũng kiên nhẫn thủ thế chờ thời cơ như đối phương. Cuối
cùng, cử chỉ mạnh nhất của Hội cho đến nay là gạch
tên những hội viên đang tham gia Ban Vận động khỏi danh sách bầu đi dự
Đại hội Đại biểu Nhà văn Toàn quốc sắp tới.
Những
năm ba mươi thế kỷ trước, Tự lực Văn đoàn không hề là một tổ chức văn học độc
quyền ở Việt Nam, song nếu Khái Hưng bỗng đứng ra lập riêng một văn đoàn khác,
tôi tin rằng hoặc trước đó ông đã tự rời khỏi nhà số 80 phố Quán Thánh, hoặc Nhất
Linh sẽ lịch sự mời ông ra khỏi nơi này. Các văn đoàn không phải là những gia
đình mafia. Không có luật bố già nào cấm một người viết là thành
viên của nhiều hội, nhóm văn học khác nhau. Nếu các tổ chức đó cùng chí hướng
và tôn chỉ hoạt động, lại có thể bổ sung, hỗ trợ nhau thì chẳng có gì phải bàn.
Nhưng vừa có chân ở một hội này, vừa có mặt ở một hội cạnh tranh hoặc thậm chí
đối lập, khiêu vũ cùng một lúc ở những bữa tiệc đối nghịch, thì đó hoặc là điều
bình thường của một sự tồn tại đa nhân cách, hoặc là một sáng tạo độc đáo nữa của
đường lối biến hóa khôn lường về tinh thần và đạo đức, một phát minh đặc sắc nữa
của chủ nghĩa cải lương đề huề.
Câu
hỏi đặt ra là: Văn đoàn Độc lập đang được vận động thành lập sẽ nằm ở tọa độ
nào?
Theo
lời trần tình nhận được nhiều tràng vỗ tay ủng hộ tại Đại hội Nhà văn khu vực
miền Trung và Tây Nguyên của ông Trần Kỳ Trung, một trong các thành viên tham
gia Ban Vận động Văn đoàn Độc lập, thì tổ chức này muốn "cùng Hội Nhà
văn Việt Nam tạo ra bước chuyển biến mới cho nền văn học Việt Nam, tiến kịp
dòng chảy thời đại" và thành viên của nó có "quan hệ rất thân
thiết, không hề có sự đối nghịch hay mâu thuẫn" nào với các hội viên Hội
Nhà văn. Dù khó tin rằng đó là một sự ngây thơ thành thực, song người trong cuộc
đã phát biểu chính thức như thế và được
đăng trên Văn Việt, trang mạng chính thức của Ban Vận động Văn
đoàn Độc lập, tôi chỉ có thể chia buồn với bạn là nếu như vậy thì Văn đoàn Độc
lập chưa ra đời đã thừa. Hội Nhà văn có hẳn một đế chế rầm rộ sống bằng ngân
sách nhà nước, từ hơn một ngàn hội viên đến danh sách xếp hàng chờ vào Hội cho
đến cuối thế kỷ này không hết, từ hệ thống trụ sở trung ương và các địa phương
đến báo in, báo mạng, tạp chí, nhà xuất bản, từ Bảo tàng Văn học, hãng phim,
trường viết văn, trại sáng tác, Ngày Thơ và Liên hoan Thơ đến Trung tâm Bảo hộ
Quyền Tác giả và Trung tâm Quảng bá Tác giả... Nó phối hợp với Bộ Giao thông-Vận
tải để vận động sáng tác về muôn nẻo đường đất nước, với Bộ Công an để đạt
thành tựu văn học vì an ninh xã hội, với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn
để xây dựng hình ảnh người nông dân trồng rau sạch vì một nền văn hóa thơm tho,
và với Ban Tuyên giáo để sự thật được mãi mãi lấp lánh trong từng trang tiểu
thuyết. Nó đã có rất nhiều bạn bè và đồng chí. Chẳng lẽ Văn đoàn Độc lập phải
sinh ra, với bao rắc rối và hoài bão lớn lao, chỉ để cung cấp thêm một người bạn
nữa, bé nhỏ nhưng mà thiện tâm, cho Hội Nhà văn? Nó mong được Hội coi trọng hay
coi thường?
Lý
do duy nhất cho sự ra đời của một văn đoàn độc lập nằm ở hai chữ "độc lập".
Trong hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam, đó ít nhất phải là sự ly khai - đàng
hoàng, đĩnh đạc - đối với sự quản thúc về tư tưởng, giám sát về tinh thần, đỡ đầu
về tổ chức, bao cấp về vật chất của một chính quyền vẫn giữ phần cốt lõi của bản
chất độc tài. Điều đó khiến nó tất yếu phải đối lập với Hội Nhà văn, dù của ông
Hữu Thỉnh hay của ông Nguyễn Quang Thiều, như kết quả dự đoán sau Đại hội sắp tới.
Song nếu như vậy thì những hội viên Hội Nhà văn chủ trương thành lập văn đoàn ấy
nên chủ động và minh bạch rời khỏi Hội. Chỉ lặng lẽ thôi sinh hoạt Hội hoặc
tuyên bố mừng muộn khi bị Hội gạch tên, theo tôi, là không đủ trong bối cảnh cụ
thể của sự kiện này. Phần lớn trong số họ là những tác giả đã ngoài sáu mươi,
đã thành đạt về cả phương diện nghề nghiệp lẫn vị thế xã hội và hoàn toàn có thể
độc lập tồn tại ngoài guồng máy văn nghệ chính thống. Nếu những người như thế
còn nấn ná trong vòng trói buộc thì họ sẽ vận động được ai tham gia?
Khi
tôi viết những dòng này, các tác giả Võ
Thị Hảo, Dư
Thị Hoàn, Trịnh Hoài Giang, Dạ
Ngân, Nguyễn
Duy, Bùi
Minh Quốc cả ông Trần
Kỳ Trung nói trên đã công khai tuyên bố từ bỏ Hội Nhà văn, song người
đã kêu gọi Hội Nhà văn đừng đem "chuyện bé xé ra to" này cũng đồng thời
từ bỏ Văn đoàn Độc lập, như Nguyễn Quang Lập, Dạ Ngân và Nguyễn Duy. Tôi tin rằng
số hội viên Hội Nhà văn còn lại trong Ban Vận động Văn đoàn Độc lập sẽ phải
chuyển động, muốn hay không muốn, trước cú huých thẳng thừng từ phía Hội Nhà
văn. Chuyển động về hướng nào cũng hơn là cố thủ trong một trạng thái mơ hồ. Vậy
bạn phẫn nộ vì cái gì nhỉ? Vì Hội thay mặt quan thầy tuyên bố Văn đoàn Độc lập “là
một tổ chức không được thừa nhận và có dấu hiệu phạm pháp”? Vì ông Hữu Thỉnh
lại cụng ly anh em ngọt ngào với một thành viên của Ban Vận động văn đoàn ấy,
như chính người
trong cuộc cảm động kể lại? Thế bạn muốn gì ở ông Hữu Thỉnh? Bạn muốn gì
ở Hội Nhà văn Việt Nam?
10/5/2015
(Bài
đăng trên báo Trẻ, 11/5/2015)
_____________________
[1]
Nửa năm sau khi BVĐVĐĐL ra đời, Bauxite
Việt Nam có đăng một bài thuật lại một cuộc nói chuyện nội bộ
của ông Hữu Thỉnh tại Câu Lạc bộ Hàm Rồng ở Thanh Hóa, trong đó có nhắc đến Văn
đoàn Độc lập như một "dấu hiệu rất bất thường của xu hướng chống đối".
Tuy nhiên, việc tác giả bài viết xuất hiện với danh tính không được nêu rõ ràng
cũng như tư cách một người "nghe lỏm" cuộc nói chuyện đó khiến thông
tin này thiếu giá trị kiểm chứng.
TIN LIÊN QUAN
.
HUỲNH NGỌC
CHÊNH TUESDAY, MAY 12, 2015
.
Dạ Ngân 10/05/2015
.
Mặc Lâm, biên tập viên RFA 2015-05-09
.
Nguyễn Xuân Diện-Blog Thứ
Bảy, ngày 09 tháng 5 năm 2015
.
Võ Thị Hảo trò chuyện với BTV Dân Luận -
08/05/2015
.
.
BBC -
6 tháng 5 2015
.
No comments:
Post a Comment