VIỆT NAM TRONG THẾ CỜ MỚI CỦA MỸ (Hiếu Chân / Người Việt)

 

 

NỘI DUNG :

 

Việt Nam trong thế cờ mới của Mỹ

Hiếu Chân/Người Việt

.
Đi tìm lời giải cho cuộc đối đầu Mỹ-Trung Quốc

Hiếu Chân/Người Việt

.

===================================================

.

.

Việt Nam trong thế cờ mới của Mỹ

Hiếu Chân/Người Việt

July 27, 2021

https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/viet-nam-trong-the-co-moi-cua-my/

 

Quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam đang có bước phát triển mới đáng chú ý. Nhưng tương lai của mối quan hệ này như thế nào vẫn chưa biết trước được. Có điều, hoạt động dân chủ, nhân quyền ở Việt Nam sẽ khó khăn hơn.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2021/07/A1-Viet-Nam-the-co-moi-My-1068x807.jpg

Thêm ba triệu liều vaccine Moderna do Mỹ trao tặng về tới Việt Nam, theo thông cáo báo chí của Đại Sứ Quán Mỹ tại Việt Nam hôm 25 Tháng Bảy. (Hình: Tổng Lãnh Sự Quán Mỹ tại Sài Gòn cung cấp)

 

Bộ Trưởng Quốc Phòng Mỹ Lloyd Austin sẽ đến thăm Việt Nam trong hai ngày, từ Thứ Tư, 28 Tháng Bảy. Ông là giới chức cao cấp đầu tiên trong nội các của chính phủ Biden đến thăm “quốc gia cựu thù.”

 

Mỹ đẩy mạnh viếng thăm và hỗ trợ Việt Nam

 

Trước khi lên đường, Bộ Trưởng Austin cho báo chí biết chuyến đi của ông có mục đích thắt chặt quan hệ an ninh quốc phòng giữa Mỹ và các đối tác Đông Nam Á, đồng thời tái khẳng định cam kết của Mỹ bảo vệ tự do hải hành, chống lại cái mà ông gọi là “những yêu sách chủ quyền vô căn cứ và không có ích lợi gì” của Trung Quốc trên vùng Biển Đông nhiều tranh chấp.

 

Phó Tổng Thống Mỹ Kamala Harris được biết cũng sẽ đến Việt Nam vào giữa Tháng Tám, chuyến công du Đông Nam Á đầu tiên của bà từ khi nhậm chức phó tổng thống. Reuters cho biết bà Harris sẽ đến thăm Việt Nam và Singapore nhưng chi tiết của chuyến đi chưa được công bố, chỉ biết bà sẽ tập trung bàn vấn đề kiểm soát đại dịch COVID-19 đang bùng phát mạnh ở Đông Nam Á.

 

Về COVID-19, có lẽ để tạo thuận lợi cho chuyến viếng thăm của Phó Tổng Thống Harris, chính phủ Mỹ mới đây đã gia tăng rất nhanh việc viện trợ vaccine cho Việt Nam giữa lúc Hà Nội choáng váng vì đại dịch hoành hành dữ dội, cả nước đã ghi nhận hơn 100,000 ca nhiễm virus. Cuối tuần qua Việt Nam đã nhận được ba triệu liều vaccine Moderna do Mỹ hỗ trợ thông qua cơ chế COVAX, nâng tổng số vaccine mà Mỹ viện trợ cho Việt Nam lên đến năm triệu liều, theo thông tin từ Đại Sứ Quán Mỹ tại Hà Nội hôm 24 Tháng Bảy. Đại Sứ Việt Nam tại Mỹ Hà Kim Ngọc cho biết Mỹ cũng đang xem xét viện trợ cho Việt Nam thêm nhiều vaccine nữa trong thời gian tới, trang web của chính phủ Việt Nam đưa tin hôm 25 Tháng Bảy.

 

Mặc dù hoạt động viện trợ vaccine của chính phủ Mỹ chỉ thuần túy mang tính chất nhân đạo, không kèm theo bất kỳ điều kiện chính trị hoặc kinh tế nào, nhưng sự hào phóng mà Mỹ dành riêng cho Việt Nam giữa lúc nguồn cung cấp vaccine trên toàn cầu bị khan hiếm trầm trọng là điều rất có ý nghĩa.

 

Nên để ý, Việt Nam là nước duy nhất ở Đông Nam Á bị Trung Quốc gạt ra ngoài chương trình “ngoại giao vaccine” của Bắc Kinh; Trung Quốc có viện trợ cho Hà Nội nửa triệu liều vaccine COVID-19 do Trung Quốc sản xuất nhưng chỉ để chích cho công dân Trung Quốc làm ăn sinh sống ở Việt Nam và những người Việt sinh sống gần biên giới Trung Quốc, có nhu cầu qua lại Trung Quốc để làm ăn chứ không nhằm giúp Việt Nam kiểm soát đại dịch.

 

Sự viện trợ vaccine hào phóng của Mỹ, cùng với các nền dân chủ khác như Nhật và Úc, là hết sức ý nghĩa trong thời điểm hiện nay; nó cho người dân Việt Nam nhìn thấy rõ, ai thực sự là bạn của Việt Nam trong lúc nguy nan.

 

Cũng trong chuỗi hoạt động viện trợ của Mỹ dành cho Việt Nam, báo chí trong nước cho biết tàu Cảnh Sát Biển CSB 8021, nguyên là tàu USCGC John Midgett của Lực Lượng Tuần Duyên Mỹ được Washington chuyển giao cho Hà Nội, đã về tới Việt Nam hôm 23 Tháng Bảy. Con tàu sẽ được bổ sung vào lực lượng Cảnh Sát Biển Việt Nam, “chứng minh cho hợp tác an ninh hàng hải chặt chẽ giữa hai nước và giúp bảo đảm trật tự dựa trên luật lệ ở Biển Đông,” theo thông tin từ Đại Sứ Quán Mỹ.

 

Trong lĩnh vực thương mại và tiền tệ khá phức tạp và tế nhị, Mỹ dường như cũng ưu ái với Việt Nam khi quyết định không trừng phạt Hà Nội về hành vi thao túng tỷ giá tiền tệ để giành lợi thế cho hàng hóa xuất cảng vào Mỹ. Do giá trị hàng hóa Việt Nam nhập cảng vào Mỹ tăng nhanh, chính quyền Trump trước đây đã đưa Việt Nam vào danh sách các nước “thao túng tiền tệ” cùng với Trung Quốc và chuẩn bị các biện pháp trừng phạt như tăng thuế lên hàng hóa Việt Nam bán sang Mỹ.

 

Nhưng mới đây Bộ Trưởng Tài Chính Mỹ Janet Yellen và Thống Đốc Ngân Hàng Nhà Nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng đã đàm phán và đi đến thỏa thuận “một giải pháp ổn thỏa cho vấn đề bị điều tra và do đó không có hành động thương mại nào được tiến hành vào lúc này.”

 

Hôm 23 Tháng Bảy, Đại Diện Thương Mại Mỹ Katherine Tai (Đới Kỳ) ra thông báo tán thành thỏa thuận của Bộ Tài Chính, và sẽ phối hợp với Bộ Tài Chính để theo dõi việc thi hành của Việt Nam trong những ngày tới thay vì áp đặt các biện pháp trừng phạt thương mại. Báo chí quốc tế bình luận rằng đây là một “thắng lợi” của Hà Nội và Việt Nam có thể tiếp tục xuất siêu vào Mỹ mà không lo bị trả đũa do cán cân thương mại mất cân bằng.

 

Trong một sự việc khá bất ngờ, báo Công An Nhân Dân tường thuật chi tiết buổi tiếp Đại Biện Lâm Thời Đại Sứ Quán Mỹ Christopher Klein. Bài báo có tiêu đề “Hợp tác an ninh giữa Việt Nam-Hoa Kỳ sẽ ngày càng chặt chẽ,” cho biết “Thứ Trưởng Lương Tam Quang nhấn mạnh, Bộ Công An Việt Nam tiếp tục là đối tác tin cậy, quan trọng của nhiều cơ quan hữu quan Hoa Kỳ như Bộ Ngoại Giao, Bộ An Ninh Nội Địa, Bộ Nội Vụ, Bộ Tư Pháp, Cơ Quan Điều Tra Liên Bang (FBI), Cơ Quan Phòng, Chống Ma Túy (DEA), Cơ Quan Tình Báo Trung Ương (CIA)…”

 

Nên để ý từ trước đến nay, bộ máy công an Cộng Sản Việt Nam luôn luôn coi các cơ quan tình báo Mỹ như CIA là những kẻ thù nguy hiểm, không đội trời chung vì cho rằng các cơ quan này âm mưu kích động các cuộc nổi dậy ở trong nước để lật đổ chế độ Cộng Sản.

 

Những động tác ngoại giao và viện trợ dồn dập như vậy chứng tỏ Việt Nam đang là một ưu tiên trong chính sách đối ngoại của chính quyền Biden vốn đang rất bận rộn với rất nhiều bài toán cả trong nước và quốc tế. Nó cũng cho thấy vị trí của Việt Nam ngày càng được coi trọng trong các tính toán địa chiến lược của Mỹ ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.

 

Việt Nam là đối tác quan trọng ở Đông Nam Á

 

Những hoạt động như vậy cũng báo trước một biến chuyển mới trong quan hệ Mỹ-Việt, khi chính quyền Biden nỗ lực lôi kéo Việt Nam xa khỏi quỹ đạo của Trung Quốc và nếu Việt Nam chưa có thể tham gia liên minh các nền dân chủ chống lại chế độ độc tài đảng trị của Trung Quốc thì ít ra cũng không là vật cản trong cuộc cạnh tranh địa chính trị nóng bỏng hiện nay ở khu vực Đông Nam Á.

 

Nỗ lực đó đã được xác định trong văn kiện Hướng Dẫn Chiến Lược An Ninh Quốc Gia Tạm Thời (Interim National Security Strategic Guidelines) mà chính quyền Biden công bố hồi Tháng Ba; trong đó Việt Nam và Singapore được xác định rõ là đối tác quan trọng mà Washington cần hợp tác trong cuộc đối đầu với Trung Quốc – “đối thủ cạnh tranh duy nhất có khả năng kết hợp sức mạnh kinh tế, ngoại giao, quân sự và công nghệ để đặt ra một thách thức lâu dài cho một hệ thống quốc tế ổn định và cởi mở.”

 

Nhìn lại thời kỳ từ khi Mỹ xóa bỏ cấm vận và bình thường hóa quan hệ với Việt Nam từ năm 1995 đến nay, quan hệ Việt-Mỹ đã có nhiều bước tiến, nhất là từ sau năm 2009 khi Trung Quốc bắt đầu gia tăng áp lực lên Việt Nam trong vấn đề tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.

 

Lo sợ trước sự bành trướng ngày càng hung hăng của Trung Quốc, nhất là sau khi Bắc Kinh đưa giàn khoan dầu khổng lồ Hải Dương 981 vào sâu trong thềm lục địa Việt Nam hồi Tháng Năm, 2014, làm dấy lên những cuộc biểu tình bạo động ở trong nước và một cuộc khủng hoảng trong quan hệ Việt-Trung thì Hà Nội bắt đầu gia tăng cảnh giác với Bắc Kinh, đồng thời thắt chặt thêm mối quan hệ về an ninh quốc phòng với Washington.

 

Có những lúc dư luận trong nước đã xôn xao về chuyện Hải Quân Mỹ có thể quay lại hải cảng Cam Ranh, lập căn cứ quân sự để theo dõi các căn cứ mới của Trung Quốc ở Trường Sa; tin đồn lan truyền mạnh nhất là sau chuyến viếng thăm bất ngờ tới Cam Ranh của Bộ Trưởng Quốc Phòng Mỹ Leon Panetta giữa năm 2012.

 

Nhưng vẫn hoài nghi dai dẳng

 

Tuy nhiên, Việt Nam và Mỹ khó có thể tiến xa tới mức quan hệ đối tác chiến lược toàn diện như quan hệ hiện thời giữa Việt Nam với Trung Quốc, Nhật, Ấn Độ, Nam Hàn và một số nước Đông Nam Á. Có nhiều nguyên nhân cản trở mối quan hệ Việt Mỹ, chẳng hạn như sự khác biệt về thể chế chính trị, thiếu sự tin cậy lẫn nhau do quá khứ chiến tranh chưa xa và thành tích nhân quyền kém cỏi của chính thể công an trị tại Hà Nội.

Nhiều nhà quan sát chính trị nhận định, cho đến nay giới lãnh đạo Hà Nội vẫn nghi ngờ Mỹ có mưu toan chấm dứt sự độc quyền quyền lực của đảng Cộng Sản Việt Nam thông qua “diễn biến hòa bình,” tiến tới một thể chế đa đảng theo mô hình phương Tây.

 

Những năm gần đây, Washington đã có những động tác làm dịu nỗi hoài nghi của Hà Nội. Tổng Thống Barack Obama đã chính thức tuyên bố Mỹ không có ý định làm việc để thay đổi thể chế chính trị của Việt Nam và ông đã đón tiếp Tổng Bí Thư Đảng Cộng Sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đến thăm Tòa Bạch Ốc – một việc phá vỡ nghi thức ngoại giao quốc tế vì ông Trọng chỉ là lãnh đạo của một đảng chính trị, không phải là một nguyên thủ quốc gia được người dân bầu lên trong một cuộc bầu cử tự do và công bằng.

 

Trong nỗ lực gác lại quá khứ, Mỹ cũng đã thực hiện nhiều chương trình hợp tác với Việt Nam để giải quyết những di sản buồn của chiến tranh như giúp nhau tìm kiếm hài cốt quân nhân tử trận của hai bên, tẩy rửa chất độc dioxin ở Biên Hòa và Đà Nẵng.

 

Tuy nhiên, nỗi lo sợ “theo Mỹ mất đảng,” mất quyền lực độc tôn đã làm cho giới lãnh đạo Cộng Sản Việt Nam thận trọng trước mọi hành động hợp tác của Mỹ cho dù các cuộc khảo sát dư luận cho thấy đa số người dân Việt Nam có thiện cảm với Mỹ. Cuộc khảo sát thường niên năm 2020 của Viện Nghiên Cứu Đông Nam Á ở Singapore công bố đầu năm nay ghi nhận 84% người Việt Nam được hỏi trả lời rằng họ tin tưởng vào Mỹ, tỷ lệ cao nhất ở khu vực.

 

Nỗi hoài nghi đối với chính phủ Mỹ, cộng với bệnh hoang tưởng Cộng Sản đã làm nảy sinh cái quan niệm về “thế lực thù địch,” liên kết “thù trong giặc ngoài” luôn chực chờ để lật đổ chế độ; và từ đó dẫn đến chính sách đàn áp dã man những người hoặc có tư tưởng chống đối, hoặc cổ vũ cho tự do, dân chủ, nhân quyền dù Việt Nam đã tham gia các công ước Liên Hiệp Quốc về quyền dân sự và chính trị.

 

Chính quyền Biden sẽ chú trọng hợp tác về an ninh

 

Chính quyền Biden đặt dân chủ, nhân quyền làm trọng tâm trong chính sách đối ngoại với các nước và sự tiếp cận của Washington đối với các vấn đề toàn cầu. Trong trường hợp Việt Nam, chính quyền Biden đứng trước một lựa chọn khá tế nhị: hoặc gây sức ép buộc chính quyền Cộng Sản ở Hà Nội phải tôn trọng tự do và nhân quyền của người dân như đã ghi trong hiến pháp của họ, hoặc làm ngơ với những vi phạm nhân quyền để tăng cường hợp tác về an ninh quốc phòng trong cuộc cạnh tranh với Trung Quốc.

 

Điều trần trước Thượng Viện Mỹ hôm 13 Tháng Bảy, ông Marc Knapper, người được Tổng Thống Biden đề cử làm tân đại sứ Mỹ ở Việt Nam, cam kết sẽ thúc đẩy mối quan hệ an ninh với Hà Nội nhưng ông cũng đồng thời thúc giục Hà Nội tôn trọng nhân quyền, theo tin của đài Tiếng Nói Hoa Kỳ (VOA). Tuy nhiên trong bốn mục tiêu mà ông Knapper nêu ra thì hợp tác về an ninh vẫn là ưu tiên hàng đầu. Ông đặc biệt nhấn mạnh đến việc Mỹ mở rộng hợp tác an ninh và giúp tăng cường năng lực hàng hải của Việt Nam giữa bối cảnh hai nước “cùng quan tâm đến việc tuân thủ luật pháp quốc tế, chống lại hành vi khiêu khích ở Biển Đông và khu vực sông Mekong.”

 

Trung Quốc đang ngày càng bộc lộ thái độ thù địch với Mỹ, như những cuộc đàm phán ngoại giao giữa hai nước gần đây cho thấy. Và Mỹ cũng đang đẩy nhanh tiến trình hình thành khối liên minh dân chủ để chống lại ảnh hưởng của Bắc Kinh. Trong hoàn cảnh đó, việc Mỹ quan tâm nhiều tới hợp tác an ninh với Việt Nam và có phần “ưu ái” cho Hà Nội là điều dễ hiểu. Suy cho cùng, quyền lợi quốc gia vẫn là tối hậu.

 

Các chính trị gia có thể đưa ra nhiều lời cam kết về tự do, dân chủ, nhân quyền nhưng khi phải xử lý những tình huống cụ thể trong thực tiễn chính trị, đa phần họ đều hành động theo lợi ích chiến lược của đất nước. Phong trào đấu tranh của các nhà dân chủ, người bất đồng chính kiến ở trong nước Việt Nam do vậy sẽ phải “đơn thương độc mã” đối đầu với những cuộc đàn áp khốc liệt của nhà cầm quyền Cộng Sản mà không hy vọng có sự hỗ trợ hoặc bênh vực của chính phủ Mỹ trong thời gian tới.

 

Sự mở rộng hợp tác về an ninh Việt-Mỹ góp phần quan trọng vào chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ, cũng đồng thời có lợi ích sống còn cho Việt Nam trong việc bảo vệ chủ quyền trên Biển Đông – sinh lộ của dân tộc. Nhưng Hà Nội có vượt qua được nỗi hoài nghi cố hữu để nắm lấy cơ hội và thoát ra khỏi vòng kim cô của anh láng giềng “16 chữ vàng, 4 tốt” hay không là điều chưa biết chắc được. [qd]

=================================================

.

.
Đi tìm lời giải cho cuộc đối đầu Mỹ-Trung Quốc

Hiếu Chân/Người Việt

July 23, 2021

https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/di-tim-loi-giai-cho-cuoc-doi-dau-my-trung-quoc/

 

Trong cuộc đối đầu với Trung Quốc, chính quyền Biden có cách tiếp cận mang tính chiến lược hơn chính quyền Trump. Và phản ứng của Bắc Kinh cũng toàn diện và quyết liệt hơn.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2021/07/A1-Doi-dau-My-Trung.jpg

Một nông dân hái bông trên cánh đồng ở Hami thuộc vùng Tân Cương phía Tây Bắc Trung Quốc. Bông vải là một trong các sản phẩm chính phủ Mỹ cấm nhập cảng từ Tân Cương do tình trạng cưỡng bách lao động. (Hình: STR/AFP via Getty Images)

 

Những người quan sát mối bang giao giữa Mỹ và Trung Quốc không thể không chú ý đến những sự kiện ngoại giao và kinh tế dồn dập ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương trong thời gian gần đây: Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken sắp thăm Ấn Độ vào tuần tới, chỉ vài ngày sau khi Bộ Trưởng Quốc Phòng Lloyd Austin thăm Singapore, Philippines và Việt Nam.

 

Hoa Kỳ gia tăng đối phó Trung Quốc

 

Chuyến thăm Ấn Độ của ông Blinken, theo Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, là nhằm thúc đẩy “sự gắn bó Ấn Độ-Thái Bình Dương, chia sẻ những lợi ích an ninh khu vực, chia sẻ các giá trị dân chủ và xử lý cuộc khủng hoảng khí hậu” cũng như ứng phó với đại dịch COVID-19.

Nói văn hoa là như vậy, song trong chốn riêng tư, các nhà phân tích đều cho rằng mục đích chính của ông Blinken là vận động Ấn Độ – nước được coi là nền dân chủ lớn nhất thế giới – ủng hộ các nỗ lực của Hoa Kỳ ứng phó với hành vi ngày càng hung hăng của Trung Quốc ở Châu Á và nhiều nơi khác.

 

Mục đích này có vẻ không khó đạt bởi vì Ấn Độ đang tự coi mình là nạn nhân của chính sách bành trướng lãnh thổ của Bắc Kinh sau khi quân đội hai nước đụng độ với nhau ở biên giới trên vùng núi cao Hy Mã Lạp Sơn mùa Hè năm ngoái mà cả hai bên đều bị thương vong nặng nề.

 

Ông Blinken được biết cũng sẽ thảo luận với Ấn Độ về việc chuẩn bị cho cuộc họp trực tiếp, mặt đối mặt, của các nguyên thủ quốc gia nhóm Quad – còn gọi là Bộ Tứ, gồm Hoa Kỳ, Ấn Độ, Nhật và Úc – một diễn đàn an ninh đa phương chống lại sự bành trướng ảnh hưởng của Trung Quốc.

 

Trước khi đi Ấn Độ, Ngoại Trưởng Blinken đã chủ trì hội nghị trực tuyến các bộ trưởng Ngoại Giao Mỹ-ASEAN hôm 13 Tháng Bảy, ở đó ông tuyên bố: “Sự bác bỏ của Hoa Kỳ đối với các tuyên bố chủ quyền hàng hải bất hợp pháp của Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa (PRC) ở Biển Đông và nhắc lại rằng Hoa Kỳ đứng cùng với các quốc gia có chủ quyền của Đông Nam Á đối mặt với sự cưỡng bức của Trung Quốc. Ông cam kết Hoa Kỳ tiếp tục ủng hộ một khu vực sông Mekong tự do và rộng mở theo Quan Hệ Đối Tác Mekong-Hoa Kỳ,” theo thông cáo của người phát ngôn Bộ Ngoại Giao, Ned Price.

 

Nếu để ý lịch trình của Ngoại Trưởng Blinken, người ta thấy ông rất bận rộn với những chuyến đi liên tục tới Châu Âu, Trung Đông, Đông Bắc Á… nhưng chưa hề tới Trung Quốc – việc mà người phó của ông, Thứ Trưởng Ngoại Giao Wendy Sherman sẽ thực hiện trong tuần sau, sau khi bà đã viếng thăm Đông Nam Á trong thời gian gần đây.

 

Cũng nên lưu ý rằng từ khi lên nhậm chức cách đây sáu tháng, Tổng Thống Joe Biden chưa hề tiếp xúc trực tiếp với Chủ Tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dù ông đã trực tiếp thảo luận với một đối thủ cạnh tranh khác là Tổng Thống Nga Vladimir Putin.

 

Trên mặt trận kinh tế xã hội, chính quyền Biden vừa tiếp tục thực hiện các chính sách thuế khóa và cấm vận dưới thời Tổng Thống Donald Trump, vừa ban hành những biện pháp trừng phạt mới như cấm nhập cảng hàng hóa từ Tân Cương vì các hàng hóa đó được lao động cưỡng bức của người Hồi Giáo Uighur ở xứ này làm ra, đưa thêm nhiều công ty Trung Quốc vào sổ bìa đen để hạn chế giao dịch với các công ty Mỹ, cấm công dân Mỹ đầu tư vào cổ phần của nhiều công ty Trung Quốc có liên hệ với quân đội nước này hoặc công ty làm ra những sản phẩm công nghệ dùng để theo dõi và đàn áp những cộng đồng thiểu số, người bất đồng chính kiến…

 

Hôm Thứ Hai, 19 Tháng Bảy, Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ buộc tội bốn công dân Trung Quốc – ba quan chức an ninh và một tin tặc đánh thuê – đã nhắm mục tiêu vào hàng chục công ty, trường đại học và cơ quan chính phủ ở Hoa Kỳ và các nước khác nhằm đánh cắp các thông tin thương mại và tài sản tri thức từ năm 2011 đến 2018. Các cơ quan tình báo và an ninh Hoa Kỳ đã vạch ra hơn 50 kỹ thuật và thủ tục mà “các nhân tố do nhà nước Trung Quốc bảo trợ” sử dụng để chống lại các mạng điện toán của Hoa Kỳ.

 

Mới đây nhất, hôm 23 Tháng Bảy, Bộ Tư Pháp buộc tội các công tố viên Trung Quốc hoạt động lén lút và phi pháp ở Mỹ để cưỡng ép những người gốc Trung Quốc lưu vong phải trở về nước “chịu án.”

 

Có thể liệt kê hàng trăm biện pháp nho nhỏ như vậy mà chính quyền Biden đã dùng để đối phó với Trung Quốc trong thời gian gần đây. Khi ông Donald Trump thất cử, nhiều chính trị gia Trung Quốc đã thở phào nhẹ nhõm vì nghĩ rằng chính quyền Joe Biden sẽ “nhẹ tay” với Bắc Kinh hơn, nhưng bây giờ họ đang thất vọng sâu sắc.

 

Một liên minh ngoại giao mới

 

Theo quan điểm của Bắc Kinh, các chính phủ Hoa Kỳ từ xưa đến nay luôn thù địch với Trung Quốc, luôn là “bàn tay bí mật” hoạt động nhằm thay đổi thể chế của Trung Quốc, xóa bỏ sự cai trị độc tài của đảng Cộng Sản và ngăn chặn sự phát triển mọi mặt của Trung Quốc. Nhưng so với người tiền nhiệm Donald Trump, ông Joe Biden đã có cách tiếp cận mang tính chiến lược nhiều hơn, tập trung vào việc lôi kéo các đồng minh vào chiến dịch chống lại hành vi của Trung Quốc.

 

Không dừng lại ở những biện pháp trừng phạt nho nhỏ, chính quyền Biden nhắm tới một chiến lược toàn diện hơn, không đơn thương độc mã đấu với Bắc Kinh theo kiểu “American First” thời ông Trump mà tích cực làm việc để thiết lập một khối đồng minh và đối tác “cùng chí hướng” (like-minded) trong việc chống lại sự bành trướng ảnh hưởng của Trung Quốc, và càng ngày “vòng vây” càng siết dần chung quanh biên giới nước này.

 

Đã có những dấu hiệu ban đầu cho thấy các chuyến đi vận động đồng minh của chính quyền Biden bắt đầu có hiệu quả. Trong việc lên án hành vi “diệt chủng” của đảng Cộng Sản Trung Quốc ở Tân Cương, đã có nhiều nước như Canada, Anh và Liên Minh Châu Âu đứng cùng với Hoa Kỳ. Trong việc tố cáo Trung Quốc bảo trợ các hoạt động tấn công điện toán gần đây vào hệ thống Exchange của hãng Microsoft cũng như các hành vi tội phạm mạng khác, Hoa Kỳ có ủng hộ của NATO – một liên minh 30 quốc gia, Liên Minh Châu Âu, Úc, Anh, Canada, Nhật và New Zealand.

 

Tuy vậy, nhà cầm quyền Trung Quốc đã không ngồi yên chịu trận như nhận định của một số quan sát viên tại Mỹ. Báo The New York Times ngày 20 Tháng Bảy nhận định, sáu tháng sau ngày ông Biden nhậm chức, lãnh đạo đảng Cộng Sản vẫn chưa tìm ra một chiến lược hữu hiệu để đối phó với các hành động của Mỹ mà chỉ hành xử theo bản năng là đưa ra những lời phản đối cay độc hoặc chế giễu. Nhận định này không chính xác, nếu không nói là quá coi nhẹ chiến lược sinh tồn của đảng Cộng Sản Trung Quốc.

 

Trung Quốc ăn miếng trả miếng

 

Với các hành động ngày càng mạnh mẽ của Hoa Kỳ, Trung Quốc đã không ngại ăn miếng trả miếng. Nếu Hoa Kỳ mở rộng hợp tác với các đồng minh Châu Âu và Đông Á để bao vây Trung Quốc thì Bắc Kinh cũng nỗ lực lôi kéo  các nước Châu Phi, Arab, Châu Mỹ La Tinh, các đảo quốc Thái Bình Dương và Đông Nam Á để kháng cự lại.

 

Ngay sau cuộc va chạm nảy lửa giữa phái đoàn ngoại giao cao cấp của hai nước tại Alaska hồi cuối Tháng Ba vừa qua, Bắc Kinh đã nhận ra sách lược bao vây của Hoa Kỳ và nhanh chóng cử Bộ Trưởng Quốc Phòng Ngụy Phượng Hòa đi tới vùng Đông Âu, Bộ Trưởng Ngoại Giao Vương Nghị đi Trung Đông để xây dựng vây cánh. Hiệp định hợp tác chiến lược 25 năm ký kết với chính phủ Iran, cam kết đầu tư $400 tỷ vào đất nước Hồi Giáo là một điểm sáng của chuyến đi đó.

 

Ở trong nước, Trung Quốc mời bộ trưởng ngoại giao các nước Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore đến Trùng Khánh bàn việc hợp tác chiến lược. Đáng chú ý nhất là sự hợp tác Trung Quốc-Nga, hai chính thể chuyên chế mạnh nhất, để chống lại cái gọi là chính trị hóa các vấn đề nhân quyền, thúc đẩy mô hình chuyên chế thay thế cho chế độ dân chủ tự do trên toàn cầu.

 

Như vậy, có thể thấy Trung Quốc đang nỗ lực xây dựng khối đồng minh riêng của mình để đối chọi với liên minh các nước dân chủ, lấy “hợp tung” đấu với “liên hoành” theo binh pháp của Trương Nghi và Tô Tần trong lịch sử của đất nước họ.

 

Khi chính quyền Trump cấm vận 14 quan chức cao cấp của Hồng Kông vì đàn áp các chính trị gia dân chủ, Trung Quốc trả đũa bằng cách cấm vận 28 quan chức Mỹ, kể cả cựu Ngoại Trưởng Mike Pompeo và Cố Vấn Tòa Bạch Ốc Peter Navarro. Khi Châu Âu cùng với Hoa Kỳ tố cáo Trung Quốc phạm tội diệt chủng ở Tân Cương, Bắc Kinh đã ngay lập tức trả đũa bằng lệnh trừng phạt 10 nghị sĩ trong Nghị Viện Châu Âu cùng với các tổ chức nghiên cứu của châu lục này, dẫn tới việc Nghị Viện Châu Âu quyết định đình chỉ vô thời hạn việc phê chuẩn Hiệp Định Đầu Tư Toàn Diện EU-Trung Quốc (Comprehensive Agreement on Investment – CAI).

 

Việc cấm vận các nghị sĩ Châu Âu không mang lại hiệu quả thực tế nào, còn việc đình chỉ hiệp định CAI gây thiệt hại lớn cho Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh bất chấp, họ sẵn sàng hy sinh lợi ích thương mại để chứng tỏ Trung Quốc là một cường quốc, cần được tôn trọng và kính nể.

 

Đọc diễn văn tại lễ kỷ niệm 100 năm thành lập đảng Cộng Sản Trung Quốc ngày 1 Tháng Bảy vừa qua, Tổng Bí Thư Đảng Cộng Sản Trung Quốc Tập Cận Bình thậm chí cảnh báo, những thế lực can thiệp vào nội tình Trung Quốc, thách thức chủ quyền của Trung Quốc “sẽ bể đầu đổ máu khi chạm vào bức trường thành bằng thép dựng nên từ máu thịt của 1.4 tỷ dân Trung Quốc.”

 

Đi xa hơn, để đối phó với xu hướng “tách rời” (decoupling) khỏi nền kinh tế Trung Quốc, giảm phụ thuộc vào thị trường, vốn liếng và công nghệ của Hoa Kỳ và phương Tây, đảng Cộng Sản Trung Quốc đề ra chiến lược “lưu thông kép” (dual circulation) được hội nghị của đảng thông qua hồi Tháng Năm, 2020: mở rộng thị trường nội địa để giảm phụ thuộc vào thị trường xuất cảng, thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ bản địa thay cho công nghệ nhập cảng từ Mỹ và Châu Âu.

 

Thành công của Bắc Kinh trong việc phát triển công nghệ viễn thông 5G, chế tạo hàng không mẫu hạm, máy tính lượng tử (quantum) hoặc đưa tàu vũ trụ lên Hỏa Tinh đang củng cố niềm tin vào năng lực khoa học công nghệ của Trung Quốc hiện nay và tương lai.

 

Ngay trong lĩnh vực tài chính vốn đang do Hoa Kỳ và đồng đô la thống trị, Trung Quốc có kế hoạch đẩy mạnh việc quốc tế hóa đồng nhân dân tệ (renminbi) và từ năm ngoái đã bắt đầu thử nghiệm việc sử dụng đồng tiền kỹ thuật số (digital currency) ở các thành phố lớn; nếu thành công, Trung Quốc và các đối tác thương mại của họ có thể giao dịch với nhau bên ngoài hệ thống thông tin SWIFT do Hoa Kỳ kiểm soát.

 

Sự đối lập khó hóa giải

 

Kể ra như trên không phải là để ca ngợi tài năng của đảng Cộng Sản và chính quyền Trung Quốc mà để thấy, thế giới tự do đang đối mặt với một đối thủ không chỉ đông dân nhất, giàu mạnh và có tham vọng bá chủ thế giới – một đối thủ “xứng tầm,” nguy hiểm hơn nhiều so với Liên Bang Xô Viết thời Chiến Tranh Lạnh.

 

Hướng dẫn Chiến Lược An Ninh Quốc Gia Tạm Thời (Interim National Security Strategic Guidelines) mà chính quyền Biden công bố ba tháng trước đây nhận định Trung Quốc “là đối thủ cạnh tranh duy nhất có khả năng kết hợp sức mạnh kinh tế, ngoại giao, quân sự và công nghệ để đặt ra một thách thức lâu dài cho một hệ thống quốc tế ổn định và cởi mở.” Trong cuộc đối đầu với một đối thủ như vậy không có chỗ cho sự ảo tưởng và tự mãn.

 

Tổng Thống Biden từng nhiều lần nói rằng, cuộc cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là cạnh tranh về ý thức hệ, giữa thể chế dân chủ tự do và chế độ độc tài đảng trị, phần thắng sẽ thuộc về thể chế nào mang lại công bằng và hạnh phúc cho người dân trong thế kỷ 21.

 

Chế độ dân chủ tự do Hoa Kỳ hướng tới bảo vệ “quyền tự do và mưu cầu hạnh phúc,” trong đó người dân có quyền được chọn ra người đại diện cho mình trong guồng máy quản trị đất nước, quyền tự do về ngôn luận, hội họp và tín ngưỡng trong khi chế độ toàn trị Trung Quốc đề cao sự thịnh vượng trong đời sống kinh tế, an toàn trong đời sống xã hội cho dù phải bị hạn chế về tự do cá nhân để duy trì sự thống trị của đảng Cộng Sản.

 

Lãnh tụ Trung Quốc Tập Cận Bình còn nhiều lần công khai tuyên bố “Phương Đông đang trỗi dậy, phương Tây đang suy tàn” khiến cho người Trung Quốc càng tin rằng, thắng lợi của chế độ toàn trị kiểu Trung Quốc với tư cách là hình thái chính trị xã hội thay thế cho chủ nghĩa tư bản tự do trong lịch sử loài người chỉ còn là vấn đề thời gian!

 

Washington cho rằng những hành vi của Bắc Kinh đàn áp tự do của người dân trong nước và chèn ép, đe dọa ở nước ngoài là nguyên nhân dẫn tới tình trạng căng thẳng, mất ổn định hiện nay nhất là ở khu vực Châu Á, từ Ấn Độ sang Nhật, Đài Loan xuống tới Biển Đông. Trong khi đó, Bắc Kinh cho rằng những hành động thù địch của chính quyền Biden, can thiệp vào nội tình Trung Quốc là thủ đoạn kiềm chế sự phát triển sức mạnh kinh tế và quân sự của Trung Quốc. Những quan điểm đối lập với nhau như nước với lửa, khó mà dung hòa được; có nguy cơ dẫn tới xung đột bằng vũ lực.

 

Biến đối đầu thành cạnh tranh

 

Bây giờ thì các chính khách cao cấp, các học giả Hoa Kỳ đều thừa nhận rằng không thể dùng áp lực bên ngoài để thay đổi thể chế chính trị của Trung Quốc hay thay đổi cách hành xử của đảng Cộng Sản Trung Quốc.

 

Ông Thi Ân Hoằng (Shi Yinhong), giáo sư về quan hệ quốc tế Đại Học Nhân Dân Bắc Kinh, nhận định chính phủ Trung Quốc biết họ đang chịu áp lực và thách thức chưa từng thấy nhưng họ sẽ không thay đổi. “Vấn đề là họ biết thay đổi có nghĩa là Trung Quốc phải thay đổi nền tảng chính sách mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc cho rằng không thể làm được, hoặc ít ra là không đáng làm,” ông nói.

 

Trong hoàn cảnh như vậy, phương cách tốt nhất cho các nước dân chủ, kể cả Hoa Kỳ, có lẽ là tập trung giải quyết những khuyết tật của xã hội tư bản như bất bình đẳng giữa các tầng lớp dân chúng, sự phân cực về chính trị, xung đột về sắc tộc và văn hóa… và đầu tư cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật lẫn nguồn nhân lực của nền kinh tế để có những xã hội vừa tự do vừa vững mạnh. Thay vì đối đầu với Trung Quốc và các chế độ chuyên chế khác, hãy biến cuộc đối đầu thành cuộc cạnh tranh nâng cao năng lực quản trị quốc gia và trình độ phát triển của đất nước. Đây sẽ là cuộc cạnh tranh lớn nhất, sâu rộng nhất của thế kỷ.

 

Chính quyền Biden dường như đã bắt đầu công việc này bằng các đề nghị về đầu tư cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực, có chi phí lên tới $3,500 tỷ, song vẫn còn nhiều trở ngại phía trước. [qd]