Thạc sĩ, giảng
viên
Thứ tư, 8/3/2023, 00:00 (GMT+7)
https://vnexpress.net/dat-diu-ve-que-4578661.html
Thành Đạt, bạn cùng quê với tôi, bỏ dở con đường
vào đại học vì nhà không lo đủ học phí. Cậu lên Bình Dương lập nghiệp. Sau gần
17 năm làm công nhân, Đạt chưa mua lấy nổi căn nhà.
Trước đại dịch, vợ chồng Đạt và hai đứa con đi
về, chen chúc trong căn nhà trọ vài chục mét vuông. Sau dịch, cậu mất việc,
không bám trụ nổi ở xứ người, cả gia đình dắt díu nhau về quê làm lại từ đầu.
41 tuổi, quên nghề nông, Đạt phải học lại cách xịt thuốc, làm mạ, tưới phân từ
người cha đã 76 tuổi. Sau vài vụ ngấm cảnh "được mùa, mất giá", Đạt
rơi vào tình thế "ở lại quê cũng dở, trở ngược vào thành phố cũng không
xong".
Vì sinh kế, làn sóng di dân bị
động đến đô thị lớn rồi khi có biến cố lại bươn chải trở về là vấn đề
xã hội đã xảy ra với
nhiều quốc gia xung quanh Việt Nam. Hàn Quốc là một ví dụ.
Trong giai đoạn công nghiệp hóa thần tốc của
Hàn Quốc (Hán giang kỳ tích), nhu cầu nhân lực khổng lồ tại các đô thị lớn đã tạo
ra làn sóng đổ lên Seoul tìm việc vào thập niên 1960-1970. Điều này làm mất cân
bằng lao động giữa các địa phương, gây ra nhiều vấn đề xã hội trên toàn đất nước
Hàn Quốc. Tại đây, rất nhiều vùng quê đến nay vẫn còn cảnh người già gồng gánh
làm nông vì thiếu nhân lực trầm trọng. Trong khi đó, các đô thị lớn như Seoul đối
mặt với vấn đề cạnh tranh nhà ở, việc làm, tỷ lệ tội phạm tăng... Tất cả bài
toán khó đó là do quá trình di dân thụ động từ thế kỷ trước để lại. Do đó,
trong thế kỷ này, Hàn Quốc nhấn mạnh tầm quan trọng của nông thôn, nông nghiệp
để khuyến khích phong trào quy nông. Jo Song Geun là quản lý nhân lực và lưu
thông hàng hóa của Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp huyện Cheorwon, tỉnh Gangwon.
Anh cũng chịu trách nhiệm chính trong việc tuyển dụng lao động thời vụ từ tỉnh
Đồng Tháp và Hậu Giang của Việt Nam. Jo nhấn mạnh rằng, tổ chức cho người quy
nông quy thôn là chuyện không hề đơn giản, cần sự phối hợp đồng bộ từ nhiều
phía.
Trung tâm của Jo đang triển khai nhiều chương
trình, hành động cho lao động cố cựu không xê dịch và lao động quy nông như: lập
khu nghiên cứu lai tạo giống cà chua, ớt chuông; cho thuê máy nông nghiệp giá rẻ
và đặc biệt là xây dựng đơn vị chuyên phân tích đất trồng và quản lý lịch thời
vụ để hỗ trợ tối đa hoạt động sản xuất của người nông dân. Trước mỗi vụ mùa, họ
tổ chức thu thập ý kiến từ các nông hộ để đáp ứng ngay những khó khăn trong sản
xuất. Về ổn định đầu ra và tiêu thụ nông sản, trung tâm bắt tay với các hợp tác
xã thu mua tại địa phương, thành lập các tổ và hội quán sản xuất với từng cây
trồng như: tổ chuyên sản xuất cà chua, ớt chuông... để người mới nhận được sự hỗ
trợ từ người cũ, chuyên gia hỗ trợ cho người trồng nhằm tránh chuyện "được
mùa mất giá", hay tình trạng trồng rồi lại chặt bỏ.
Jo nhấn mạnh điều này sẽ giúp người quy nông bớt
cô độc trong quá trình quay về, không rơi vào cảnh buộc phải di dân, ly nông
"ngược" lần nữa. Trung tâm của Jo còn chủ động tuyển dụng lao động thời
vụ đến từ các nước như Việt Nam và Nepal để đảm bảo hoạt động sản xuất theo lịch.
Ngoài các phần việc như thế, huyện Cheorwon
cũng đang mở rộng đường sá, xây dựng các chương trình du lịch nông thôn dựa
trên tài sản văn hóa bản địa và không gian sẵn có; tổ chức các phiên chợ nông
nghiệp vào cuối tuần tại trung tâm làng, khu du lịch để người nông dân có cơ hội
kết nối với du khách, bán thêm sản phẩm nông nghiệp do chính mình sản xuất ra,
qua đó tạo sinh kế bền vững.
Có thể thấy chính sách để "người ở không
đi, người về chịu ở lại" của trung tâm Jo được thực hiện theo kiểu phủ rộng,
dàn đều, không bỏ sót. Nhờ vậy mà ngày càng có nhiều người Cheorwon chủ động
tìm về quê cũ.
Tại Việt Nam, ba năm đại dịch là một bối cảnh
đặc biệt, tạo nên cuộc quy nông, quy hương bất đắc dĩ trên diện rộng. Theo số
liệu của ngành Thống kê, đến hết năm 2021, khoảng 2,2 triệu lao động khắp cả nước
đã hồi hương. Trong Chương trình hỗ trợ phục hồi và phát triển thị trường
lao động, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội phải đưa ra hàng loạt giải pháp
nhằm thu hút lao động ngoại tỉnh quay lại thành phố làm việc, như: Hỗ trợ chi
phí sinh hoạt tối thiểu, đi lại, y tế, hỗ trợ tiền mặt trực tiếp hoặc sắp xếp
nơi ở tạm thời... Kết quả, đầu năm 2023, 95% người lao động đã quay trở lại làm
việc.
Tuy nhiên, xu hướng suy thoái của kinh tế thế
giới tác động mạnh đến hoạt động sản xuất ở Việt Nam. Theo số liệu của Tổng
liên đoàn lao động Việt Nam, từ tháng 9 năm ngoái đến hết tháng 1 có gần
547.000 lao động tại 1.300 doanh nghiệp bị
giảm giờ làm, ngừng việc do đơn hàng giảm. Tôi cho rằng, đây là lúc
thích hợp để cân bằng lại nguồn lực giữa đô thị và nông thôn bằng các chương
trình khuyến khích quy nông phù hợp.
Với mức đóng góp 10-15% vào tổng GDP, ngành
nông nghiệp ở Việt Nam hiện không thiếu việc làm. Nhưng các vùng nông thôn đang
thiếu sự đồng bộ, sự chuẩn bị và các cơ hội tốt cho lao động cố cựu và người di
dân bị động trước đây quay về ổn định cuộc sống.
Với những quốc gia có gốc nông nghiệp, thiên về
lối sống trọng tình, người dân bất đắc dĩ mới phải ly nông, rời xa gia đình và
chọn cách sống bấp bênh xa xứ. Sinh kế là điều quan trọng, ảnh hưởng đến quyết
định ra đi của họ. Chỉ khi chính sách "an cơ" được tổ chức đồng bộ
thì "lạc nghiệp" mới là lựa chọn của người dân.
Giúp người dân làm giàu được trên chính mảnh đất
chôn nhau cắt rốn của mình cũng là tạo động lực phát triển cho các vùng miền của
đất nước. Đây cũng là chìa khóa tăng trưởng kinh tế bền vững và đồng đều, tránh
dồn gánh nặng vào những đô thị lớn ở Việt Nam.
Nguyễn Nam Cường
-----------------------------------
XEM THÊM
Chỗ tôi ở, hai hôm nay tiếng còi xe cảnh sát
chốc chốc lại hú lên inh ỏi.
Cuộc 'di cư ngược' của lao động
Trung Quốc
Sau nhiều năm cố gắng kiếm tiền ở các thành phố,
một số lao động nhập cư của Trung Quốc đang trở về nhà.
No comments:
Post a Comment