Hồng
Kông, Hoa Vi, Biển Đông, Lãnh sự: Những trận đọ sức giữa Mỹ và Trung Quốc
Minh
Anh -
RFI
https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20200801-hoa-ky-trung-quoc-bien-dong-hoa-vi-hong-kong
Quan hệ Mỹ - Trung gia tăng cường độ với « cuộc
chiến lãnh sự » ; Mỹ - Trung phô diễn sức mạnh tại Biển Đông, dịch
Covid-19 hoành hành dữ dội tại Mỹ đe dọa cuộc tái tranh cử của TT. Donald Trump
và châu Á đối mặt với làn sóng dịch virus corona thứ hai. Tạp chí Thế Giới Đó
Đây tuần này xin điểm lại những sự kiện đáng chú ý trong tháng 7/2020.
Hàng không mẫu hạm
Mỹ, USS Ronald Reagan (CVN 76) và USS Nimitz (CVN 68) tập trận tại Biển Đông,
ngày 06/07/2020. AP - Petty Officer 3rd Class Jason Tarleton
Trung - Mỹ và những mặt trận
nóng
Chỉ trong vòng có một
tháng, căng thẳng giữa Trung Quốc với Hoa Kỳ, châu Âu và nhiều nước phương Tây
khác đột ngột gia tăng cường độ. Việc Bắc Kinh hồi đầu tháng 7/2020 chính thức
áp đặt luật an ninh mới với Hồng Kông đã khiến nhiều nước phương Tây có những
phản ứng mạnh mẽ. Canada, Úc, Anh và cả New Zealand lần lượt thông báo đình chỉ
hiệp định dẫn độ với Hồng Kông.
Chính quyền Washington có
những biện pháp mạnh mẽ hơn, thông báo rút quy chế đặc biệt đối với khu tự trị,
trong khi Liên Hiệp Châu Âu phải đến cuối tháng 7 mới quyết định giới hạn xuất
khẩu vũ khí sang Hồng Kông. Chính quyền Bắc Kinh lập tức lên tiếng cáo buộc những
nước này « can thiệp » vào chuyện nội bộ của Trung Quốc.
Căng thẳng leo thang thêm
một nấc khi các nước Anh (ngày 14/07) và Pháp (22/07) cũng lần lượt thông báo gạt
dần Hoa Vi – tập đoàn viễn thông hàng đầu của Trung Quốc ra khỏi các dự án phát
triển mạng 5G chiến lược. Hoa Kỳ và nhiều nước châu Âu lo ngại mối họa gián điệp
Trung Quốc, do Hoa Vi bị cáo buộc có liên hệ chặt chẽ với chính quyền Bắc Kinh.
Đỉnh điểm của cuộc đọ sức
Phương Tây – Trung Quốc là trong cùng ngày 22/07, Hoa Kỳ bất ngờ kỳ hạn cho
Trung Quốc có 72 giờ để đóng cửa tòa lãnh sự ở Houston, bang Texas. Ngoại trưởng
Mike Pompeo tố cáo lãnh sự quán của Trung Quốc ở Houston là một « ổ
gián điệp », tổ chức « đánh cắp các sở hữu trí tuệ »
của Mỹ.
Trong khoảng thời gian ngắn
ngủi này, bộ Tư Pháp Mỹ lần lượt thông báo truy tố hai tin tặc Trung Quốc, tìm
cách đánh cắp các dữ liệu nghiên cứu về Covid-19, và bắt giữ bốn công dân Trung
Quốc khác cũng bị tình nghi hoạt động dọ thám.
« Ăn miếng trả miếng »,
ngày 24/07, Bắc Kinh yêu cầu đóng cửa lãnh sự Mỹ tại Thành Đô, một trong những
lãnh sự quan trọng nhất của Mỹ cho phép bao phủ các vùng phía tây nam của Trung
Quốc như Tân Cương và Tây Tạng.
Phải chăng Mỹ và Trung Quốc
đang lao vào một cuộc chiến tranh lạnh mới như nhận xét của nhiều nhà quan
sát ? Ông Pierre-Antoine Donnet, nguyên thông tín viên hãng tin Pháp (AFP)
tại Bắc Kinh, trên đài France Culture lưu ý, cuộc chiến tranh lạnh lần này khác
rất xa so với những gì xảy ra giữa Mỹ và Liên Xô năm xưa.
« Khác là bởi vì
cuộc đọ sức này chủ yếu nhắm vào những khía cạnh công nghệ và thương mại. Trên
hai lĩnh vực này, đúng là có một sự đối đầu cực kỳ gay gắt, đã được khởi động để
rồi kéo dài trong thời gian rất lâu. Hơn nữa, bất kể kết quả cuộc bầu cử tổng
thống Mỹ vào tháng 11/2020 có ra sao, một điều chắc chắn đây là chủ đề duy nhất
mà cả Joe Biden và Donald Trump có cùng một quan điểm. »
Julien Nocetti, chuyên
gia về các vấn đề kỹ thuật số, cộng tác viên Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp, trên
đài phát thanh France Culture cũng có cùng quan điểm cho rằng công nghệ kỹ thuật
số mới chính là cốt lõi của cuộc đọ sức này.
« Tôi cho rằng
chúng ta đang chứng kiến sự kết thúc của một chu kỳ, với việc Hoa Kỳ chấm dứt
thái độ ʺngây thơʺ một cách hơi thô bạo. Khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới
(WTO) năm 2001, người ta hy vọng là sự hội nhập với toàn cầu hóa, sự đổi mới
không ngừng trong nền kinh tế sẽ đưa Trung Quốc đi đến việc dân chủ hóa đất nước.
Hai mươi năm sau, người ta rơi vào một bối cảnh hoàn
toàn khác biệt, đầy biến đổi, rất hỗn loạn, với sự bật dậy của mô hình Trung Quốc
khác rất nhiều so với những gì Mỹ từng hy vọng. Và mô hình Trung Quốc đó còn biết
cách trục lợi từ sự phát triển mạnh mẽ của kỹ thuật số chỉ trong vòng có 20
năm. Tôi cho rằng những gì đang làm cho căng thẳng hiện nay giữa Mỹ và Trung Quốc
trở nên xơ cứng, một phần lớn chính là vì vấn đề công nghệ kỹ thuật số ».
Trung – Mỹ « so
găng », Biển Đông dậy sóng
Đối đầu Mỹ - Trung gia
tăng còn làm cho Biển Đông dậy sóng dữ dội. Lần đầu tiên, Hoa Kỳ điều đến ba
chiến hàng không mẫu hạm đến tập trận tại Biển Đông. Ngày 04/07/2020, Hải Quân
Mỹ ra thông cáo khẳng định hai hàng không mẫu hạm USS Nimitz và USS Ronald Reagan
tiến hành các cuộc tuần tra và diễn tập tại Biển Đông nhằm « bảo vệ khu
vực Ấn Độ - Thái Bình Dương mở và tự do ».
Hoạt động quân sự này của
Mỹ diễn ra vào lúc Bắc Kinh đang tổ chức các cuộc tập trận có quy mô lớn gọi là
« Tam đại chiến địa » ở ba vùng biển lớn : Hoàng Hải, Hoa
Đông và Nam Hải mà Việt Nam gọi là Biển Đông, xung quanh khu vực quần đảo Hoàng
Sa mà Trung Quốc đánh chiếm từ tay Việt Nam.
Báo Le Monde số ra ngày
07/07, trong bài viết có tựa đề « Bắc Kinh và Washington ghìm nhau ở Biển
Đông », dẫn phân tích của nhà nghiên cứu Mathieu Duchatel, giám đốc
Chương trình châu Á, Viện Montaigne (Institut Montaigne), Paris, cho rằng việc
Trung Quốc chọn tập trận ở Hoàng Sa còn là « lời cảnh báo nhắm vào Việt
Nam, vào lúc nước này ngày càng có ý định đưa Trung Quốc ra tòa án quốc tế ».
Điều đáng chú ý là ngày
14/07/2020, ngoại trưởng Mỹ tuyên bố mạnh mẽ cho rằng các đòi hỏi chủ quyền của
Bắc Kinh tại Biển Đông là « bất hợp pháp ». Do vậy, vẫn theo
ông Mathieu Duchatel, khi trả lời các câu hỏi của RFI Tiếng Việt, thái độ cứng
rắn này của Mỹ, ít nhiều cũng mang lại lợi thế cho các nước có tranh chấp lãnh
thổ với Trung Quốc như Việt Nam chẳng hạn.
« Có một lịch
trình phòng thủ và một lịch trình tấn công. Tôi cho rằng sự hiện diện của Mỹ
trong khu vực, có quy mô quan trọng hơn, có thể là nhằm gây khó khăn cho các
hành động đơn phương của Trung Quốc mà nước này dự trù nếu như không có sự hiện
diện của Mỹ, ví dụ chiếm thêm các đảo hoặc hung hăng bắt nạt các nước cũng đòi
hỏi chủ quyền trong khu vực.
Về phương diện « tấn công », ví dụ thúc đẩy những
đòi hỏi chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa, tôi cho rằng khuôn
khổ những gì Hoa Kỳ đang làm là nhằm mục đích ngăn chặn Trung Quốc đơn phương
hành động, hơn là cho phép các nước khác đạt được những yêu sách chủ quyền của
riêng họ. Chúng ta thấy chính sách của Mỹ là bảo vệ nguyên trạng. »
Tháng 7: Virus corona và hệ quả
chính trị trên Donald Trump
Nhưng có lẽ sự kiện đáng
lo nhất trong tháng 7 này là tình hình dịch bệnh virus corona chủng mới. Xuất phát
từ Vũ Hán, Trung Quốc vào cuối năm 2019, đại dịch Covid-19 chưa cho thấy có dấu
hiệu suy giảm đà lây lan. Dịch bệnh đặc biệt tăng tốc tại Mỹ và châu Mỹ Latinh,
khiến hàng trăm ngàn người chết, hàng triệu người nhiễm bệnh, nền kinh tế bị
lao dốc.
Đáng chú ý là virus
corona đang len lỏi vào đời sống chính trị Mỹ. Việc dịch bệnh hoành hành dữ dội
tại Mỹ, nhất là trong suốt nhiều tuần liền số ca nhiễm mới thường nhật luôn ở mức
kỷ lục trên 60.000 người đã khiến số người ủng hộ cách xử lý dịch bệnh của nguyên
thủ Mỹ, hiện đang vận động tái tranh cử sụt giảm mạnh, chỉ còn ở mức 39% và còn
bị đối thủ tranh cử Joe Biden dẫn trước mấy điểm.
Trong hoàn cảnh này, tổng
thống Mỹ đã quyết định thay giám đốc chiến dịch tranh cử và quay trở lại với
các cuộc họp báo thường nhật. Một chiến lược mà giáo sư về Quan hệ Quốc tế
Pháp, Philippe Golub, trường đại học Mỹ tại Paris trên đài RFI đánh giá là đầy
rủi ro.
« Điểm yếu cơ bản
của Trump ngày nay có khá nhiều : Đầu tiên hết là việc xử lý cuộc khủng hoảng
dịch tễ đầy tai ương, ngày càng gia tăng cường độ cùng với việc mỗi bang mỗi
phách, rồi cùng với cách xử lý thảm hại các vấn đề kinh tế có liên quan đến việc
xử lý dịch virus corona. Tiếp đến là khó khăn mà đảng Cộng Hòa gặp phải trong
việc thực thi chương trình phục hưng cho phép nền kinh tế trụ được trong lâu
dài.
Tôi nghĩ đây có thể là một ý tưởng tồi khi cho phục
hồi lại các buổi họp báo, điểm đáng báo động làm ông sụt điểm tín nhiệm trong
các cuộc thăm dò. Đúng là có ông bị mất điểm nhiều và đều đặn. Dù vậy, cơ sở cử
tri chủ yếu của ông không bị thu hẹp. Vẫn còn có đến vài tháng chiến dịch vận động
cực khổ, trong quãng thời gian này, người ta sẽ được xem những cuộc đối đầu
công khai giữa Trump và Biden. Vào lúc đó, chúng ta sẽ thấy rõ hơn các đường hướng
của chiến dịch vận động tranh cử. »
Làn sóng Covid-19 thứ hai tại
Việt Nam, châu Á và châu Âu
Nhìn sang các châu lục
khác, Châu Á và Châu Âu đang khấp khởi mừng thầm tưởng chừng đại dịch sắp qua,
cuộc sống sắp trở lại bình thường, nào ngờ những hy vọng mong manh đó đã bị dập
tắt. Virus corona vẫn rình rập và bùng phát lại ở một số nước như Trung Quốc,
Nhật Bản, Hàn Quốc...
Đặc biệt là tại Việt Nam,
sau gần 100 ngày cầm cự với virus corona để không có một ca lây nhiễm mới nào,
ngày 31/07/2020, chính quyền thông báo ca tử vong đầu tiên vì Covid-19 và số ca
nhiễm mới trong vòng 24 giờ tăng mức kỷ lục 45 người.
Ổ dịch mới được phát hiện
ở Đà Nẵng hồi cuối tuần 25-26/07/2020 đã lan ra nhiều tỉnh thành khác, trong đó
có thủ đô Hà Nội (2 ca dương tính) và Tp. Hồ Chí Minh (2 ca). Thành phố Đà Nẵng
buộc phải cho áp dụng trở lại các biện pháp phong tỏa.
Tình hình này cũng tương
tự cho nhiều nước tại châu Âu. Một số nước như Tây Ban Nha hay Bỉ buộc phải áp
dụng trở lại các biện pháp ngăn ngừa nghiêm khắc. Tại Pháp, với hiện tượng số
ca nhiễm mới thường nhật cũng có dấu hiệu tăng nhẹ trở lại, chính phủ ra quy định
bắt buộc đeo khẩu trang nơi không gian khép kín và yêu cầu người dân nên tuân
thủ nghiêm ngặt giãn cách xã hội.
***
CÁC NỘI DUNG LIÊN QUAN
Đóng
cửa tòa lãnh sự, bước ngoặt trong quan hệ Mỹ Trung?
Bắc
Kinh lại đe dọa Canberra sau khi yêu sách Biển Đông bị Úc thẳng tay bác bỏ
TRUNG
QUỐC - HOA KỲ - NGOẠI GIAO
Trung
Quốc tiếp quản lãnh sự Mỹ tại Thành Đô
No comments:
Post a Comment