Hội
nghị Paris chống nghèo đói, cơ hội để Phương Tây chinh phục lại các nước nghèo
Thanh Hà - RFI
Đăng ngày: 22/06/2023 - 15:26
Ngăn chận
Trung Quốc và Nga khai thác bất mãn của các nước nghèo chống lại phương Tây, đó
mới là chủ đích của hội nghị quốc tế Paris « Vì một hiệp ước tài chính mới cho
thế giới ».
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu khai mạc Hội
nghị Paris ngày 22/06/2023. AP - Ludovic Marin
Hai ngày họp 22 và 23/06/2023 quá ngắn ngủi để có thể kỳ vọng hội nghị
Paris lần này đem lại những phép lạ, phác họa ra lộ trình và đề xuất những biện
pháp cụ thể nhằm đáp ứng nhu cầu vô cùng to lớn của các nước nghèo trước hai cuộc
khủng hoảng : khí hậu và kinh tế. Dù vậy, sáng kiến của Pháp nhằm chứng
minh với các nước « phương Nam » đang phải đối mặt
cùng lúc với nhiều khủng hoảng rằng họ không bị các nước giàu ở « phương
Bắc » bỏ rơi.
Làm thế nào để hàn gắn hai khối quốc gia « giàu và
nghèo » trên thế giới vào lúc ảnh hưởng của Âu Mỹ đang bị thu hẹp
lại tại hầu hết những vùng từng được coi là « sân sau » của
phương Tây từ châu Phi, đến châu Mỹ Latinh, Trung Đông xuống đến tận Nam Thái
Bình Dương, những nơi mà Nga và Trung Quốc đang lôi kéo được
thêm nhiều « đối tác » ?
Trong hơn một năm từ khi nổ ra chiến tranh Ukraina, phương
Tây đã nhanh chóng và dễ dàng huy động hàng trăm tỷ đô la viện trợ
quân sự cho Kiev, trợ giúp nhân đạo, mở rộng vòng tay đón nhận hàng triệu
người Ukraina chạy trốn chiến tranh. Thái độ sốt sắng đó tạo nên cảm tưởng
phương Tây « phân loại các ưu tiên » nhanh
chóng can thiệp, ưu đãi Ukraina nhưng trong một thời gian dài đã hoàn toàn
thờ ơ với số phận của các nước « phương Nam » trước
những khủng hoảng về y tế, về lương thực, về môi trường, hay trước cảnh bần
cùng của hàng chục triệu người.
Trong hai cuộc biểu quyết tại Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc hồi tháng
3/2022 và tháng 2/2023, gần 1/3 các thành viên Liên Hiệp Châu Phi không
tham gia bỏ phiếu hay bỏ phiếu trắng, tránh lên án Matxcơva đưa quân xâm lược
Ukraina. Âu - Mỹ cũng đã ngạc nhiên và thất vọng vì lập trường của Nam Phi, hay
của Brazil và kể cả của Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ… đã rất mềm mỏng với Matxcơva.
Các nước này thường chỉ kêu gọi « vãn hồi hòa
bình », « tôn trọng chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ »,
nhưng tuyệt đối tránh chỉ trích hay phê phán tổng thống Vladimir Putin.
Riêng Paris thì đã cay đắng nhận thấy, vào lúc lực lượng lính đánh thuê
Wagner tiếp tay với quân đội Nga hoành hành tại miền đông Ukraina, Mali
công khai đón những người lính Wagner để đẩy Pháp ra khỏi bờ cõi. Paris từng là
đối tác giúp quốc gia châu Phi này chống khủng bố. Gần đây hơn, tổng thống
Algérie, một thuộc địa cũ của Pháp, đã hủy chuyến công du
Paris, nhưng lại sang Matxcơva hội kiến chủ nhân điện Kremlin.
Về phía Hoa Kỳ, Washington bực mình trước những sáng kiến ngoại giao
của Bắc Kinh hàn gắn hai nước cựu thù trong khối các quốc gia Hồi Giáo là Iran
với Ả Rập Xê Út, rồi cũng ông Tập Cận Bình đã trịnh trọng đón tiếp chủ tịch
Palestine với tham vọng giải quyết một cuộc khủng hoảng mà Mỹ trong nhiều
thập kỷ vẫn không thể thuyết phục được đồng minh thân thiết là Israel. Càng lúc
càng có nhiều quốc gia ở châu Mỹ Latinh sát cạnh với Hoa Kỳ đòi sử dụng đồng tiền
Trung Quốc để bớt phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ. Tại châu Á, một quốc gia nhận
nhiều viện trợ quân sự của Washington như Paskistan cũng đang ngả vào quỹ đạo của
Bắc Kinh.
Nói cách khác, những rạn nứt giữa nhiều quốc gia « phương
Nam » với Âu - Mỹ đã âm ỉ từ lâu nay mà chiến tranh Ukraina là giọt
nước làm tràn ly. Trước chiến tranh Ukraina, vào lúc cả thế giới phải đối mặt với
đại dịch Covid, các nước phương Tây giàu có đã nhanh chóng tìm ra vac-xin, phó
mặc cho các nước nghèo phải tự xoay xở. Liên Hiệp Châu Âu và Hoa Kỳ hay Canada
và kể cả Trung Quốc bơm hàng tỷ, hàng trăm tỷ đô la hỗ trợ kinh tế, các nước
nghèo thì không biết trông cậy vào ai. Những định chế tài chính quốc tế như Quỹ
Tiền Tệ Quốc Tế hay Ngân Hàng Thế Giới thì đưa ra những điều kiện ngặt
nghèo… Trong hoàn cảnh đó, đầu tư của Trung Quốc lại càng có sức hấp dẫn
hơn. Còn Nga thì đã tận dụng thời cơ này làm sống lại bóng ma quá khứ thuộc
địa để kích động « các nước phương Nam » lánh
xa phương Tây.
Trong hoàn cảnh đó, hội nghị Paris liệu có thể « xoa dịu » được
phần nào những bất bình của các nước « phương Nam » hay
không ? Giới quan sát tỏ ra thận trọng về điểm này, ít ra là trong ngắn hạn.
Sự hiện diện của thủ tướng Trung Quốc, chủ nợ chính của nhiều nước châu Phi và
cả tại châu Á (Bangladesh, Sri Lanka) báo trước sẽ có một số tiến triển trong
việc xóa, hoặc giảm bớt nợ cho các quốc gia đang gặp khó khăn. Nhưng trong bối
cảnh căng thẳng Mỹ-Trung hiện tại, ít có hy vọng Bắc Kinh giúp phương Tây « hàn
gắn » quan hệ với những nước nghèo.
Trên báo Le Figaro, một chuyên gia thậm chí còn cho rằng sẽ không ai ngạc
nhiên nếu như ở hậu trường, Trung Quốc đổ thêm dầu vào lửa để chứng minh Bắc
Kinh mới là đối tác đáng tin cậy của các nước « phương Nam ». Đây
sẽ là điều không quá khó, bởi « nhiều nước châu Phi
đang muốn thoát khỏi ảnh hưởng của châu Âu thêm một lần nữa sau phong
trào phi thực dân hóa thế kỷ trước ».
Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất muốn trở thành điểm
tựa của các nước nghèo. Thổ Nhĩ Kỳ, Ả Rập Xê Út và nhất là Nga đều muốn lấp vào
chỗ trống của phương Tây đối với các nền kinh tế đang phát triển. Không chắc
hai ngày Hội nghị Paris đủ sức đảo ngược xu hướng, chinh phục lại cảm
tình của các quốc gia « phương Nam ».
----------------------------
Các nội
dung liên quan
Hội
nghị quốc tế Paris chống đói nghèo và tác động từ biến đổi khí hậu
No comments:
Post a Comment