CỰU TỔNG THỐNG TRUMP CÓ BỊ TRUY TỐ? (Hiếu Chân / Người Việt)

 

Cựu Tổng Thống Trump có bị truy tố?

Hiếu Chân/Người Việt

December 20, 2022

https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/cuu-tong-thong-trump-co-bi-truy-to/

 

Một sự kiện vô tiền khoáng hậu vừa xảy ra trong đời sống chính trị Hoa Kỳ: Một ủy ban đặc biệt của Hạ Viện đề nghị Bộ Tư Pháp điều tra hình sự ông Donald Trump, cựu tổng thống Mỹ, bốn tội danh trầm trọng. Đó là tội kích động bạo loạn chống chính phủ, cản trở một thủ tục chính thức của Quốc Hội, cấu kết lường gạt nước Mỹ, và cấu kết đưa ra tuyên bố sai lầm.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2022/12/BL-Trump-Bi-Truy-To.jpg

Buổi họp cuối cùng của Ủy Ban 6 Tháng Giêng trong tòa nhà Cannon Building của Quốc Hội Mỹ hôm 19 Tháng Mười Hai, phía trên có hình cựu Tổng Thống Donald Trump xúi giục tấn công bạo động Quốc Hội hôm 6 Tháng Giêng, 2021. (Hình: Jim Lo Scalzo-Pool/Getty Images)

 

Trong phiên họp cuối cùng chiều Thứ Hai, 19 Tháng Mười Hai, cả chín thành viên Ủy Ban 6 Tháng Giêng của Hạ Viện (điều tra vụ bạo loạn ngày 6 Tháng Giêng, 2021), trong đó có bảy dân biểu đảng Dân Chủ và hai dân biểu đảng Cộng Hòa, đều đồng ý chuyển đề nghị truy tố ông Trump tới Bộ Tư Pháp. Dù đề nghị này chỉ có tính chất tượng trưng và Bộ Tư Pháp không nhất thiết phải thực hiện, nhưng nó có ý nghĩa lịch sử rất lớn. Đó là lần đầu tiên một cơ quan của Quốc Hội Mỹ đề nghị truy tố một cựu tổng thống. Trái banh đã chuyển sang cơ quan thực thi pháp luật, còn hành động như thế nào thì tùy Bộ Tư Pháp và ông Bộ Trưởng Merrick Garland.

 

Xem ra ông Garland đang đứng trước một lựa chọn rất khó. Ông là người của đảng Dân Chủ, làm việc trong chính quyền do đảng Dân Chủ kiểm soát. Việc một bộ trưởng Dân Chủ truy tố một cựu tổng thống Cộng Hòa có gì đó nhuốm màu sắc chính trị đảng phái chứ không hoàn toàn là thực thi công lý. Vì thế, ông Garland nhiều lần khẳng định Bộ Tư Pháp chỉ làm việc theo các dữ kiện chứ không phải theo lập trường đảng phái, nghĩa là dữ kiện khách quan chỉ đến đâu thì các điều tra viên sẽ đi đến đó.

 

Đề nghị của ủy ban đi kèm với một núi dữ kiện trình bày trong bản báo cáo cuối cùng dài 160 trang, có chi tiết các chứng cứ, lời khai hữu thệ của hơn 70 nhân vật quan trọng trong chính phủ, hầu hết là người của đảng Cộng Hòa. Những chứng cứ này ủy ban đã thu thập được trong 18 tháng điều tra và đã công khai một phần trong chín phiên điều trần được truyền hình trực tiếp. Dự kiến vào ngày 22 Tháng Mười Hai, bản báo cáo của ủy ban sẽ được công bố.

 

Những chứng cứ và lời khai này cho thấy một câu chuyện hoàn chỉnh, từ niềm tin sai lầm của ông Trump rằng cuộc bầu cử Tháng Mười Một, 2020 bị gian lận, chiến thắng của ông bị đánh cắp, cho đến cuộc bạo động tại Quốc Hội, nhằm ngăn chặn Quốc Hội xác nhận chiến thắng của ứng cử viên Joe Biden.

 

Xuyên suốt câu chuyện là những tuyên bố, hành động của ông Trump và nhóm luật sư thân cận nhằm lật ngược kết quả bầu cử, giúp ông tiếp tục an vị trong Tòa Bạch Ốc thêm bốn năm nữa. Những hành vi đó rất đa dạng, từ ép buộc các quan chức bầu cử tiểu bang không công nhận chiến thắng của ông Biden, kích động các ủng hộ viên tràn vào Quốc Hội, lập ra “cử tri đoàn giả” và không hành động gì trong cương vị tổng thống-tổng tư lệnh quân đội trong suốt 187 phút diễn ra vụ tấn công bạo lực vào Quốc Hội, đe dọa sự an toàn của các thượng nghị sĩ và dân biểu.

 

Ủy ban kết luận ông Trump có vai trò trung tâm của vụ bạo loạn (central cause), đó là một phần trong kế hoạch của ông nhằm tiếp tục bám giữ quyền lực và vì thế ông phải bị điều tra và truy tố. Ngay đến Thượng Nghị Sĩ Mitch McConnell (Cộng Hòa-Kentucky), trưởng khối thiểu số Thượng Viện, đưa ra tuyên bố với một câu ngắn gọn nhưng đầy đủ ý nghĩa: “Cả nước đều biết ai là người chịu trách nhiệm ngày hôm đó [ngày 6-1-2021].” Dân Biểu Liz Cheney (Cộng Hòa-Wyoming), phó chủ tịch ủy ban, nói vụ bạo loạn chứng tỏ ông Trump “hoàn toàn thất bại về đạo đức và sao nhãng trách nhiệm,” do đó ông “không thích hợp với bất kỳ chức vụ dân cử nào,” ám chỉ việc ông Trump tuyên bố ứng cử tổng thống lần thứ ba.

 

                                                           ***

 

Đây không phải là lần đầu tiên ông Trump phải đối mặt với một rắc rối pháp lý lớn. Sau đề nghị của ủy ban, truyền thông cánh tả đều loan báo “ngày tàn của Trump” đã điểm, “công lý sắp được thực thi…, nhưng xem ra chuyện không đơn giản như vậy và những gì sẽ xảy ra luôn là điều khó đoán.

 

Trong bốn năm ở Tòa Bạch Ốc, ông Trump nhiều lần vượt qua tình huống nguy hiểm như cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller về cáo buộc ông thông đồng với Nga trong cuộc bầu cử tổng thống 2016, hai cuộc truất phế ở Hạ Viện liên quan tới hành vi bắt chẹt tổng thống Ukraine để giúp chiến dịch tái tranh cử và vụ bạo loạn ngày 6 Tháng Giêng, 2021. Cả hai lần ông đều được Thượng Viện tha bổng.

 

Đến cuộc bầu cử 2020, dù kém đối thủ Joe Biden tới 7 triệu phiếu, dù 62 vụ kiện của ông trước tòa án các cấp đều thất bại, ông Trump vẫn cố bám lấy quyền lực. Liệu lần này ông có thoát nạn một cách ngoạn mục như trước?

 

Một số nhà quan sát đánh cược rằng Bộ Tư Pháp sẽ không điều tra truy tố ông Trump theo đề nghị của ủy ban. Lý do thì có nhiều, nhưng tập trung vào ba chuyện khiến Bộ Trưởng Garland phải ngần ngại trước khi đi đến quyết định có truy tố Trump hay không. Một là, việc đó có thể kích hoạt cuộc nổi loạn của thành phần ủng hộ ông Trump, thường gọi là MAGA, theo khẩu hiệu tranh cử của ông, có nguy cơ dẫn tới một cuộc nội chiến hoặc xáo trộn lớn. Hai là sẽ tạo ra một tiền lệ nguy hiểm cho tương lai khi các tổng thống có thể đối mặt với tù tội sau khi rời Tòa Bạch Ốc và ba là nếu bị dồn tới đường cùng, ông Trump có thể cung cấp cho các đối thủ Nga, Trung Quốc, Iran, và Bắc Hàn những tài liệu tuyệt mật về hệ thống an ninh, các căn cứ nguyên tử của Mỹ mà ông ăn cắp về tư dinh ở Florida sau khi rời chức vụ.

 

Ba lý do này đều có phần hữu lý. Nhưng xét cho cùng, chúng không đủ sức ngăn Bộ Tư Pháp hành động nếu họ quyết tâm đề cao thượng tôn pháp luật.

 

Sau hai năm kể từ ngày ông Trump rời chức vụ, sự ủng hộ mà phong trào MAGA dành cho ông không còn mạnh mẽ như trước, thể hiện qua việc các ứng cử viên được ông “phê chuẩn” (endorsed) đều thất bại trong cuộc bầu cử giữa kỳ tháng trước. Ngay trong nội bộ đảng Cộng Hòa, những tiếng nói chống ông Trump ngày càng nhiều, càng vang to, kể cả từ những nhân vật lãnh đạo như Thượng Nghị Sĩ McConnell, Thống Đốc Ron DeSantis của Florida… Nguy cơ bạo loạn của những người MAGA gắn bó với ông Trump xem ra là chuyện được thổi phồng hơn là thực tế sau khi những tay cầm đầu các tổ chức cực hữu như Oath Keepers, Proud Boys, lần lượt sa lưới pháp luật.

 

Quả là nước Mỹ chưa có chuyện truy tố một cựu tổng thống – chuyện từng xảy ra ở các nền dân chủ yếu hơn như Đài Loan, Nam Hàn, Pháp và nhiều nước khác. Nhưng “tiền lệ” về truy tố một cựu tổng thống không nguy hiểm, không tai hại bằng “tiền lệ” một cựu tổng thống đứng trên pháp luật, không phải chịu trách nhiệm về các hành vi kích động bạo loạn, cấu kết lừa đảo quốc gia, cản trở hoạt động Quốc Hội… Truy cứu trách nhiệm một cựu tổng thống dù khó đến đâu cũng vẫn phải làm vì ích quốc lợi dân hơn là tạo một tiền lệ cho những nhà lãnh đạo sau này tùy tiện hành xử theo lợi ích của chính họ, của đảng họ mà bỏ qua quyền lợi của đất nước.

 

Cho đến nay, FBI vẫn chưa biết đã thu hồi được toàn bộ những tài liệu của chính phủ mà ông Trump mang về nhà riêng hay chưa, nhưng xem ra mối hoài nghi ông Trump sẽ chuyển bí mật quân sự của quốc gia cho các đối thủ là một thuyết âm mưu hơn là một thực tế đáng sợ. Chưa có gì xác nhận ông Trump có trong tay những tài liệu như vậy. Và chưa chắc ông sẽ hành động điên rồ tới mức đó. Một hành vi như thế là “tội phản quốc” (treason), trầm trọng hơn rất nhiều so với tội danh kích động bạo loạn hoặc cản trở công lý.

 

Suy cho cùng, nếu Bộ Tư Pháp – hiện đang thực hiện một cuộc điều tra riêng của họ về vụ bạo loạn ngày 6 Tháng Giêng, 2021 – làm việc theo dữ kiện, khách quan, công bằng, và minh bạch thì đã đến lúc họ phải hành động. Đã đến lúc câu chuyện về biến cố ngày 6 Tháng Giêng, 2021, về cuộc bầu cử 2020 nên được khép lại chứ không thể kéo dài nỗi phân vân và hoài nghi của người dân Mỹ. [đ.d.]