Nhà báo Huy Đức bị
phạt 30 tháng tù
BBC News Tiếng Việt
27
tháng 2 năm 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c89yyx4qz8jo
Tòa
án nhân dân thành phố Hà Nội đã tuyên phạt ông Trương Huy San, được biết đến với
bút danh Huy Đức, 30 tháng tù về tội 'lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm
lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân'.
https://ichef.bbci.co.uk/ace/ws/800/cpsprodpb/c560/live/01e8d190-f4c3-11ef-896e-d7e7fb1719a4.png.webp
Huy
Đức – Trương Huy San
Trong
phiên xét xử sơ thẩm diễn ra ngày 27/2, nhà báo Huy Đức,
sinh năm 1961, có hai luật sư bào chữa, trong đó một luật sư do gia đình mời.
Hội
đồng xét xử gồm ba người: một thẩm phán chủ tọa phiên tòa và hai hội thẩm nhân
dân. Hai kiểm sát viên được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử
sơ thẩm tại phiên tòa.
Trong
hình ông Huy Đức tại phiên xét xử truyền thông Việt Nam đăng, mặt của ông bị
làm mờ, nhưng hình ảnh một vị công an ngồi bên cạnh ông thì không.
Theo cáo trạng của Viện
Kiểm sát nhân dân tối cao công bố tại phiên tòa, trong thời gian từ
năm 2015 đến năm 2024, Trương Huy San đã tự thu thập thông tin, tài liệu, soạn
thảo và đăng trên Facebook cá nhân "Truong Huy San (Osin Huy Duc)"
nhiều bài viết, trong đó có 13 bài viết có nội dung xâm phạm đến lợi ích của
Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Các
bài viết này có số lượng tương tác, bình luận, chia sẻ lớn, gây ảnh hưởng xấu đến
an ninh trật tự, an toàn xã hội, nên cần thiết xử lý theo quy định pháp luật.
Theo
tường thuật của truyền thông trong nước, tại phiên tòa, ông Trương Huy San khai
việc đăng tải bài viết trên Facebook cá nhân đều do ông tự thu thập, tự đánh
giá, và khi đăng ông không có mục đích chống Đảng, chống Nhà nước.
Báo
chí trong nước dẫn nguồn Thông tấn xã Việt Nam cho rằng ông đã
thừa nhận trong 13 bài viết nói trên có một số nội dung xâm phạm đến lợi ích của
Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của một số tổ chức, cá nhân và cho rằng mình
"rất lấy làm tiếc và xin chịu trách nhiệm trước cơ quan nhà nước, trước
các tổ chức, cá nhân bị ảnh hưởng bởi bài viết".
Trên
cơ sở đó, ông thừa nhận hành vi của mình đã vi phạm điều 331 - Bộ luật Hình sự
và đồng ý với tội danh mà Viện Kiểm sát truy tố.
Nói
lời sau cùng tại tòa, nhà báo Huy Đức bày tỏ nhận thức được hành vi vi phạm
pháp luật của mình và mong hội đồng xét xử xem xét giảm nhẹ hình phạt để có điều
kiện tham gia các hoạt động xã hội.
Nhà báo Huy Đức bị
khởi tố, bắt tạm giam từ ngày 8/6/2024, thời điểm đó, Bộ Công an phát thông
báo Cơ quan điều tra cũng xác định, ông này có hành vi vi phạm pháp luật khi lợi
dụng các quyền tự do dân chủ để đăng tải các bài viết trên mạng xã hội, gây ảnh
hưởng đến các tổ chức và cá nhân.
·
Nhà báo Huy Đức:
Không một người tự do nào lại chọn nhà tù
3 giờ trước
·
Thấy gì từ việc
ông Nguyễn Thanh Nghị làm phó bí thư thường trực TP HCM?
25 tháng 1 năm 2025
·
Vì sao Trung
ương Đảng và Quốc hội họp bất thường quá nhiều?
22 tháng 2 năm 2025
Ông Trương Huy San, với bút danh Huy Đức, từng
là nhà báo của báo Tuổi Trẻ vào cuối những năm 1980 và những
năm 1990, sau đó là báo Sài Gòn Tiếp Thị.
Năm
2005, ông nhận được Học bổng Hubert H. Humphrey để học tại Đại học Maryland ở
Hoa Kỳ.
Trở
về Việt Nam vào năm 2006, ông tiếp tục viết báo và bắt đầu viết blog, trong đó
có nhiều bài bình luận xã luận về các vấn đề xã hội và chính trị nóng bỏng.
Năm
2009, báo Sài Gòn Tiếp Thị đăng bài có tựa đề "Chị Hai Thủ
tướng" của tác giả Huy Đức, viết về "một người thân của đương kim Thủ
tướng cũng đã bị áp giải ra khỏi hiện trường' khi chính quyền huyện Bến Cát, tỉnh
Bình Dương tiến hành cưỡng chế thu hồi hơn 280ha cao su còn lại ở xã An Tây để
làm khu công nghiệp (KCN)".
Thủ
tướng khi đó là ông Nguyễn Tấn Dũng.
Năm
2012, nhà báo Huy Đức đã dành một năm tại Đại học Harvard theo Học bổng Nieman.
Trong thời gian đó ông đã viết tác phẩm có ảnh hưởng nhất của mình, Bên
Thắng Cuộc, được coi là cuốn sách phi hư cấu quan trọng nhất về lịch sử và
chính trị Việt Nam hậu chiến tranh.
Cuốn
sách này, với hai tập gồm "Giải phóng" và "Quyền Bính",
chưa từng được bán công khai ở Việt Nam.
Trong
một cuộc phỏng vấn tại Kensington, California, năm 2013, ông Huy Đức nói rằng
"không một người tự do nào lại chọn nhà tù. Nhưng trong một số trường hợp,
để bảo vệ quyền tự do, không thể tránh được nhà tù. Nếu mọi người đều tránh tù
tội, chúng ta sẽ không bao giờ đạt được tự do."
Ông
đồng thời tiếp tục viết về các vấn đề xã hội và chính trị của Việt Nam, bao gồm
nạn phá rừng và các vấn đề môi trường khác.
Ông
cũng là một trong những người khởi xướng chương trình Nhịp cầu Hoàng Sa vào năm
2014 nhằm tri ân tới gia đình các tử sĩ Hoàng Sa thời Việt Nam Cộng hòa.
Đến
năm 2021, ông phát động dự án "Góp một cây để có rừng" nhằm khôi phục
rừng đầu nguồn ở các tỉnh miền Trung.
Với
khoảng 370.000 người theo dõi trên Facebook, nhà báo Huy Đức được coi là một
trong những nhà bình luận chính trị Việt Nam có ảnh hưởng nhất trên nền tảng
này.
Trước
khi bị bắt, ông đã đăng bài về những nguy hiểm do tập trung quyền lực vào Bộ
Công an Việt Nam, mà ông Tô Lâm, hiện là Tổng bí thư ĐCSVN, từng lãnh đạo.
Trong
số các bài viết trên Facebook của ông, một bài mà ông gọi là "Những suy
nghĩ không rời rạc" vào ngày 28/5 bình luận về các vấn đề pháp quyền tại
Việt Nam và viết rằng việc tái lập các ban Đảng thời ông Nguyễn Phú Trọng,
nguyên Tổng Bí thư ĐCSVN, là "một bước lùi về chính trị".
Điều
331 'mơ hồ', 'bịt miệng người chỉ trích chính phủ'
https://ichef.bbci.co.uk/ace/ws/654/cpsprodpb/bce7/live/60790a80-f424-11ef-9e61-71ee71f26eb1.jpg.webp
Ông
Trương Huy San trong một cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc năm 2014
Nhà
báo Huy Đức sẽ bị xét xử theo Điều 331 Bộ Luật hình sự Việt Nam năm 2015, sửa đổi
năm 2017 - một điều khoản đã từng vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của nhiều luật
sư và các trí thức trong nước.
Có
hai đối tượng chính được nêu trong điều 331 Bộ Luật hình sự.
Thứ
nhất, người lợi dụng các quyền tự do ngôn luận; tự do báo chí, tự do tín ngưỡng,
tôn giáo, tự do hội họp, lập hội; và các quyền tự do dân chủ khác xâm phạm lợi
ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Mức phạt cho tội
danh này là từ cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm; hoặc phạt tù từ
sáu tháng đến ba năm.
Thứ
hai, là người phạm tội gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội,
mức phạt tù từ hai đến bảy năm.
Năm
2022, bảy tổ chức xã hội dân sự ở Việt Nam và 79 trí thức đã đồng soạn thảo một
kiến nghị yêu cầu bãi bỏ ba điều luật trong Bộ luật Hình sự năm 2015, trong đó
có Điều 331.
Là
một trong những người ký tên và tham gia soạn thảo kiến nghị, luật sư Lê Quốc
Quân, nói với BBC News Tiếng Việt thời điểm đó:
"Tôi
đã không hài lòng với ba điều luật đó từ lâu (Điều 109, 117 và 331) nhưng càng
trở nên bức xúc hơn trong giai đoạn gần đây khi số người bị bắt nhiều hơn và mức
án được tuyên ngày càng nặng hơn. Lương tâm tôi thôi thúc việc ký tên."
Luật
sư Ngô Anh Tuấn từ Hà Nội từng nói với BBC trong một cuộc phỏng vấn trước đây rằng
"Điều 331 vốn phát triển từ điều 258 bộ Luật Hình sự cũ. Tôi đã tham gia
nhiều vụ án tương tự như thế này, tôi biết rằng những yếu tố cấu thành nên tội
này rất mơ hồ."
Theo
luật sư Tuấn, "với các tội phạm liên quan đến kinh tế thì còn đo đếm được
qua mức thiệt hại từ hành vi mà bị can, bị cáo gây ra, Còn những trường hợp bị
cáo buộc "Lợi dụng quyền tự do dân chủ" thì gần như không đo đếm được
mà chỉ đưa ra nhận định chủ yếu dựa trên cảm quan cá nhân.
"Phải
xem là ta đã dân chủ đến mức độ nào rồi, và việc lợi dụng quyền này cụ thể là
như thế nào," luật sư Tuấn nói.
"Đa
số những người bị bắt với cáo buộc vi phạm điều 331 và một số điều khác liên
quan đến an ninh quốc gia, thực tế chỉ do việc họ 'gõ bàn phím', chứ không có
hành vi nào thực sự gây nguy hại cho an ninh quốc gia như cáo buộc của cơ quan
nhà nước có thẩm quyền," vẫn theo luật sư Tuấn.
Trong
một cuộc phỏng vấn tại Kensington, California, năm 2013, ông Huy Đức nói rằng
"không một người tự do nào lại chọn nhà tù. Nhưng trong một số trường hợp,
để bảo vệ quyền tự do, không thể tránh được nhà tù. Nếu mọi người đều tránh tù
tội, chúng ta sẽ không bao giờ đạt được tự do."
Tổ
chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) cho rằng Điều 331 là điều khoản được chính phủ
Việt Nam tăng cường sử dụng "để bịt miệng những người chỉ trích chính phủ."
"Chính
phủ Việt Nam nên ngay lập tức hủy bỏ mọi cáo buộc đối với ông Huy Đức, trả tự
do cho ông và tất cả những người bị truy tố vì bày tỏ quan điểm chính trị một
cách ôn hòa," thông cáo báo chí của HRW hôm 25/2 nêu.
Trước
đó, các tổ chức nhân quyền như Uỷ ban Bảo vệ Ký giả, Văn bút Hoa Kỳ cũng đã kêu
gọi chính quyền Việt Nam trả tự do cho ông ngay lập tức.
Dự
án 88, một nhóm đa quốc gia giám sát nhân quyền ở Việt Nam bình luận vụ bắt giữ
nhà báo Huy Đức "thể hiện một cuộc tấn công đáng báo động vào quyền tự do
báo chí và là vụ mới nhất trong một cuộc đàn áp đang diễn ra nhằm vào các nhà cải
cách".
Tại
kỳ kiểm điểm định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ 4 đối với Việt Nam tại trụ sở Liên Hợp
Quốc (LHQ) ở Geneva, Thụy Sĩ, hôm 7/5/2024, bà Kelly Billingsley, phó đại diện
thường trú tại LHQ của Phái bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, đã bày tỏ sự quan ngại về việc
chính quyền Việt Nam sử dụng các điều luật hình sự đối với những người bày tỏ
quan điểm ôn hòa.
Trong
các khuyến nghị với Việt Nam, bà Kelly Billingsley đề xuất sửa đổi các Điều 117
và Điều 331 Bộ luật Hình sự "để bảo vệ quyền tự do ngôn luận, hội họp ôn
hòa và tôn giáo, tín ngưỡng", cũng như tăng cường bảo vệ quyền tự do lập hội
bằng cách cho phép các tổ chức phi chính phủ hoạt động mà không phải chịu gánh
nặng pháp lý quá mức.
Ông
Simon Manley, đại diện thường trú của Vương Quốc Anh tại LHQ, cũng khuyến nghị
Việt Nam "thực hiện các biện pháp bảo đảm và bảo vệ quyền tự do ngôn luận,
lập hội và tôn giáo" thông qua việc sửa đổi Điều 117 và Điều 331 Bộ luật
Hình sự.
Trong
khi đó, chính phủ Việt Nam luôn khẳng định Điều 331 đã rất "rõ ràng",
"thể hiện được quyền bình đẳng, dân chủ, có tác dụng thúc đẩy sự phát triển
sáng tạo của xã hội". Tuy nhiên, trong một bài viết do các trang chính thức
của công an đăng năm 2023, chính quyền thừa nhận rằng các vụ xử theo Điều 331
hàng năm là "rất thấp" "do tính chất nhạy cảm".
https://ichef.bbci.co.uk/ace/ws/800/cpsprodpb/5005/live/ca98c880-f431-11ef-9e61-71ee71f26eb1.jpg.webp
Luật
sư Trần Đình Triển
Bị
khởi tố, bắt tạm giam trong cùng một vụ án với nhà báo Huy Đức là luật sư Trần
Đình Triển - người đã bị tuyên ba năm tù hôm 10/1 với cáo buộc 'lợi dụng quyền
tự do dân chủ' theo Điều 331.
Tòa
án cáo buộc ông Triển đã viết và đăng trên trang Facebook cá nhân của mình một
số bài viết "có nội dung không xác thực" gây ảnh hưởng đến uy tín
ngành tòa án và cá nhân chánh án tòa tối cao.
Tại
toà, ông Triển cùng một số luật sư có ý kiến cho rằng việc ông soạn thảo, đăng
tải các bài viết trên trang Facebook cá nhân là thực hiện quyền tự do ngôn luận
và "không vi phạm pháp luật".
Hội
đồng xét xử khi đó thừa nhận quyền tự do ngôn luận là quyền được Hiến pháp và
pháp luật công nhận, nhưng nói rằng công dân khi thực hiện quyền này "phải
tuân thủ các quy định của pháp luật, không được lợi dụng để xâm phạm đến lợi
ích của quốc gia, dân tộc, quyền và lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp
pháp của các tổ chức, cá nhân khác".
Tuy
nhiên, như thế nào là hành vi "ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn
xã hội", thì vẫn chưa thật sự rõ ràng.
Ông
Triển ra toà với 12 luật sư bào chữa, trong khi chỉ có một luật sư đăng ký bào
chữa cho ông Huy Đức.
Luật
sư Trần Đình Triển đã kháng cáo bản án sơ thẩm, cho rằng ông không phạm tội về
các bài đăng trên Facebook bình luận về hệ thống tòa án.
Giam
giữ nhà báo
Phúc
trình toàn cầu của Ủy ban Bảo vệ Ký giả CPJ, công bố hôm 16/1/2025, xếp Việt
Nam vào nhóm các quốc gia giam giữ nhiều nhà báo nhất thế giới, với 16 nhà báo
hiện đang ngồi tù.
Phúc
trình toàn cầu của Theo dõi Nhân quyền (HRW) công bố cùng ngày cho hay Việt Nam
đang giam giữ 170 nhà bất đồng chính kiến.
Trong
phần về Việt Nam, HRW nói rằng dưới thời ông Tô Lâm làm Bộ trưởng Công an, hàng
chục người chỉ trích chính phủ đã bị bỏ tù, xã hội dân sự - khi đó đang trên đà
phát triển - bị bóp nghẹt.
Tình
hình "đáng lo ngại" này xảy ra khi Việt Nam là thành viên của Hội đồng
Nhân quyền Liên Hiệp quốc nhiệm kỳ 2023-2025 và tái ứng cử nhiệm kỳ mới
2026-2028.
Ông
Ben Swanton, Giám đốc Dự án 88 - một tổ chức phi chính phủ chuyên về vận động
nhân quyền cho Việt Nam - nhận định rằng "bắt đầu từ năm 2016, sau một thời
gian tương đối cởi mở, Việt Nam lại tiếp tục đàn áp những người bất đồng chính
kiến."
Mới
đây, chính quyền Việt Nam đã ban hành Nghị định 147/2024 về quản lý, cung cấp,
sử dụng internet và thông tin trên mạng, có hiệu lực từ 25/12/2024, đã mở rộng
quyền kiểm soát của chính phủ Việt Nam trên không gian mạng.
Cùng
với Nghị định 147, ĐCSVN còn tăng cường bộ máy kiểm duyệt với một loạt các nghị
quyết và chỉ thị nhằm hạn chế phát ngôn chính trị trong lĩnh vực kỹ thuật số,
theo phân tích của Dự án 88.
Các
luật giúp thiết lập bộ máy kiểm duyệt này bao gồm Luật An ninh mạng, Luật Báo
chí, Luật Công nghệ thông tin và Luật Viễn thông, cũng như nhiều nghị định hướng
dẫn thực hiện các luật trên.
Chính
quyền Việt Nam đã sử dụng một loạt các biện pháp trừng phạt hình sự đối với quyền
tự do ngôn luận của cá nhân, bao gồm giam giữ, bỏ tù.
Theo
Dự án 88, các biện pháp trừng phạt hình sự đối với phát ngôn về chính trị cung
cấp cho chính phủ cơ sở pháp lý để quấy rối và bỏ tù những người bất đồng chính
kiến, đồng thời khuyến khích mọi người tự kiểm duyệt.
"Trong
cuộc đàn áp hiện nay, chính phủ chủ yếu buộc tội những người lên tiếng bất đồng
chính kiến theo Điều
117, 155, 156, 200 và 331 của Bộ luật Hình sự," Dự án 88 chỉ ra trong báo
cáo mới công bố về làn sóng đàn áp tự do biểu đạt mới của chính quyền Việt Nam.
----------------
TIN
LIÊN QUAN
Nhà báo Huy Đức bị
truy tố về tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ
12
tháng 2 năm 2025
·
Nhà báo Huy Đức bị
bắt về tội 'lợi dụng tự do, dân chủ'
7
tháng 6 năm 2024
·
Ông Tô Lâm đi Mỹ: Gần
100 trí thức kêu gọi trả tự do cho nhà báo Huy Đức
22
tháng 9 năm 2024
·
Nhà báo Huy Đức đã
đi đâu, có thể bị 'tạm giữ' trong bao lâu?
4
tháng 6 năm 2024
·
Nhà báo Huy Đức bị
bắt: Các tổ chức quốc tế kêu gọi trả tự do 'ngay lập tức'
8
tháng 6 năm 2024
·
Nhà báo Huy Đức 'biến
mất' giữa lúc có thông tin ông bị bắt
2
tháng 6 năm 2024
