Tặng
Putin một chiến thắng ngoại giao, Trump vẫn khó vãn hồi hòa bình ở Ukraina
Thụy
My - RFI
Đăng
ngày: 12/08/2025 - 07:24
Nỗi lo
Donald Trump bắt tay với Vladimir Putin, dồn Ukraina vào thế kẹt được hầu hết
báo Pháp hôm nay 11/08/2025 đề cập, bên cạnh việc thủ tướng Israel bị dư luận
chỉ trích vì muốn chiếm đóng Gaza dù trong thời gian ngắn, và thỏa thuận hòa
bình giữa Armenia và Azerbaijan.
HÌNH
:
Ảnh
minh họa : Thành phố Marinka thuộc vùng Donetsk của Ukraina chỉ còn là đống đổ
nát. Ảnh chụp từ drone ngày 07/08/2025. REUTERS - Alexander Ermochenko
Thắng
lợi đầu tiên của Putin
La
Croix nhận định « Thượng đỉnh Trump-Putin là chiến thắng cho Matxcơva ». Khi bật
đèn xanh cho một cuộc gặp song phương, Donald Trump đã thuận theo yêu cầu lâu
nay của Vladimir Putin, còn sự hiện diện của Volodymyr Zelensky mà Washington từng
nêu ra đã bị Kremlin bác bỏ.
Bảy
năm sau cuộc gặp song phương duy nhất, Donald Trump và Vladimir Putin sẽ gặp lại
nhau ở Alaska để tìm lối thoát cho cuộc chiến ở Ukraina và cũng là lối thoát
cho chính họ - tờ báo nhấn mạnh. Tổng thống Mỹ vốn đã hứa mang lại hòa bình
trong 24 giờ, tỏ ra mất kiên nhẫn ; còn đồng nhiệm Nga thở phào sau giai đoạn
Washington xích gần với Kiev trong những tuần lễ gần đây.
Đối
với Vladimir Putin, bản thân cuộc họp này đã là chiến thắng đầu tiên. Ban đầu
Donald Trump loan báo một cuộc gặp tay ba với tổng thống Ukraina Volodymyr
Zelensky, nhưng chủ nhân điện Kremlin bác bỏ. Putin chỉ muốn thương lượng với tổng
thống Mỹ như giữa hai đại cường với nhau, chẳng khác thời hoàng kim trong Vhiến
tranh lạnh. Theo báo chí Mỹ, Nhà Trắng đồng ý gặp là vì Matxcơva đã đổi giọng
điệu, mở cửa cho việc trao đổi lãnh thổ.
Kiev
cảnh cáo, châu Âu họp khẩn
Dù
« trao đổi » cách nào, Kiev cũng không thể nào chấp nhận việc tương lai của
mình do kẻ khác định đoạt. La Croix dẫn lời tổng thống Volodymyr Zelensky cảnh
báo « người Ukraina sẽ không từ bỏ lãnh thổ cho kẻ chiếm đóng ».
Một
cách ngoại giao hơn, các nhà lãnh đạo chủ chốt của châu Âu ra tuyên bố chung, «
con đường hòa bình cho Ukraina không thể được vạch ra mà không có Ukraina ».
Hoan nghênh « nỗ lực của tổng thống Trump », tổng thống Pháp Emmanuel Macron,
cùng với đồng nhiệm Phần Lan Alex Stubb, thủ tướng Giorgia Meloni (Ý),
Friedrich Merz (Đức), Donald Tusk (Ba Lan), Keir Starmer (Anh) và
chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen cho biết « sẵn sàng ủng hộ nỗ lực
về ngoại giao và duy trì hỗ trợ quân sự, tài chánh ».
Những
động thái ngoại giao đang dồn dập diễn ra tại các thủ đô châu Âu trước ngày
15/08. Lãnh đạo ngoại giao châu Âu Kaja Kallas hôm nay triệu tập một hội nghị
« đặc biệt » giữa 27 nước thành viên để nhắc lại « nguyên tắc các biên giới quốc
tế không thể bị thay đổi bằng vũ lực ». Một thông điệp thẳng thừng chuyển đến
phó tổng thống Mỹ J. D. Vance, được ngoại trưởng Anh David Lammy tiếp tại Luân
Đôn hôm thứ Bảy. Còn về địa điểm, Alaska là sự chọn lựa không tệ : Matxcơva đã
nhượng lại cho Hoa Kỳ năm 1867 sau một cuộc đàm phán thương mại. Một « deal »
không dùng đến vũ lực.
Món
quà vượt quá mong đợi cho Kremlin
Tương
tự, Le Figaro cho rằng « Donald Trump đã gánh lấy rủi ro khi tặng cho Vladimir
Putin một chiến thắng ngoại giao vượt quá kỳ vọng ». Chấp nhận vô điều kiện một
cuộc gặp tay đôi để quyết định số phận của Ukraina, tổng thống Mỹ đã giúp Nga
giữ được số đất đã chiếm trong cuộc xâm lăng. Trump còn giúp Putin được quay lại
trên trường quốc tế, chấm dứt việc bị phương Tây cô lập và viễn cảnh các vùng đất
cướp từ tay Ukraina được công nhận.
Khi
khoe khoang cuộc gặp ở Alaska thay vì trừng phạt vào ngày tối hậu thư hết hạn,
tổng thống Mỹ đã đi ngược lại mọi phân tích cho rằng ông đã xoay trục sang
Kiev. Thậm chí Trump cũng chẳng nêu tên Ukraina trong loan báo cuộc gặp với
Putin. Trump lần lượt từ bỏ các điều kiện tiên quyết trước đó cho một cuộc gặp
thượng đỉnh, như ngưng bắn, hay sự tham gia của Ukraina. Cựu cố vấn an ninh quốc
gia John Bolton nhận xét cuộc gặp này giúp Putin có được tính chính danh với
phương Tây.
Ngược
với nguyên tắc do John F. Kennedy đề ra trong cuộc khủng hoảng Berlin năm 1961
« không thể nói chuyện với những ai nói rằng những gì của họ là của họ, còn những
gì của bạn thì có thể thương lượng », tổng thống Trump sẵn sàng công nhận chủ
quyền của Matxcơva ở những vùng đất mà quân Nga chiếm được - kể cả những nơi đã
dùng vũ lực vẫn chưa giành nổi. Chi tiết về sự « trao đổi » vẫn chưa rõ nhưng
khá mất thăng bằng vì chỉ « chia sẻ » đất của Ukraina.
Kiev:
Chịu mất đất hay tiếp tục chống xâm lăng ?
Theo
Bloomberg được Le Figaro dẫn lại, Putin đòi Ukraina nhìn nhận chủ quyền của Nga
không chỉ ở Crimée, mà cả toàn vùng Donbass dù mới kiểm soát được một phần.
Ukraina phải đơn phương rút quân khỏi Luhansk và Donetsk, từ bỏ các chiến tuyến
vẫn giữ vững từ 2014 đến nay. Đổi lại Nga chỉ tạm ngưng tấn công ở Kherson và
Zaporijjia trong thời gian đàm phán, và có thể từ bỏ vài địa điểm đánh mãi vẫn
không giành được ở Kharkiv và Sumy.
The
Wall Street Journal cho biết đặc phái viên Steve Witkoff trong cuộc điện đàm với
nhiều lãnh đạo châu Âu nói rằng đề nghị của Nga gồm hai giai đoạn : Ukraina rút
quân và các chiến tuyến được đóng băng, sau đó Putin và Trump sẽ quyết định kế
hoạch hòa bình, rồi mới đến thương thảo với Zelensky. Đây sẽ là thắng lợi quan
trọng cho Putin, lâu nay vẫn tìm cách đàm phán trực tiếp với Hoa Kỳ, gạt
Ukraina và các đồng minh châu Âu ra ngoài lề. Kiev sẽ phải chọn lựa, hoặc mất đất
mà không hề được bảo đảm an ninh, hoặc tiếp tục chiến đấu chống lại một kẻ thù
đông đảo hơn mà không có viện trợ Mỹ. Châu Âu thì đành đóng vai trò giám sát
ngưng bắn trong khi Putin củng cố lại quân đội.
Trở
ngại ngay trong Hiến Pháp Nga và Ukraina
Les
Echos cho biết « Châu Âu từ chối mọi thỏa hiệp không có Ukraina », nhắc lại cần
phải duy trì áp lực lên Kremlin, trong khi Trump dường như muốn buộc Kiev phải
từ bỏ các thành phố vùng Donbass. Hồi năm 1940 Winston Churchill từng nói : «
Nhà hòa giải là người cho cá sấu ăn với hy vọng mình là người cuối cùng bị nó
ăn thịt ». Và châu Âu không muốn tổng thống Mỹ biến Ukraina thành miếng mồi cho
« krokodil » (cá sấu trong tiếng Nga) Putin trong cuộc gặp ở Alaska ngày 15/08.
Một
nhà đàm phán châu Âu nhấn mạnh : « Không thể khởi động một tiến trình hòa bình
bằng việc nhường lại lãnh thổ ngay trong lúc đang chiến đấu ». Chẳng biết có thể
« trao đổi » những gì, vì Ukraina chỉ còn giữ được khoảng 3 km2 ở vùng Kursk,
còn quân Nga đang chiếm đóng 110.000 km lãnh thổ của Ukraina đã được quốc tế
công nhận. Một trở ngại lớn nữa là việc sáp nhập năm tỉnh của Ukraina là
Kherson, Zaporijia, Donetsk, Lugansk và Crimée đã được ghi vào Hiến Pháp Nga,
ai phản đối có nguy cơ lãnh án 5 năm tù. Còn Hiến Pháp Ukraina cũng không cho
phép từ bỏ chủ quyền lãnh thổ, và Volodymyr Zelensky đã nhấn mạnh điều này.
Tổng
thống Pháp Emmanuel Macron khẳng định : « Tương lai Ukraina không thể được quyết
định mà không có người Ukraina ». « Châu Âu cần tham gia vào giải pháp vì liên
quan đến an ninh châu lục ». Trong lúc cuộc họp thượng đỉnh được chuẩn bị, các
trận đánh vẫn tiếp diễn. Hôm qua Kiev tái chiếm được làng Bezsalivka thuộc tỉnh
Sumy, trong khi quân Nga đe dọa Kostiantynivka và Pokrovsk của Donbass và thành
phố chiến lược Kupiansk ở phía bắc.
90
% tù binh Ukraina bị tra tấn, « sống không bằng chết »
Về
số phận các quân nhân Ukraina bị bắt, Le Monde nhận xét, việc trao đổi tù binh
với số lượng lớn gần đây đã cho thấy tầm cỡ nạn tra tấn trong các nhà tù Nga.
Phóng sự của tờ báo tả lại cảnh khoảng 100 phụ nữ chờ đợi đoàn xe từ Nga đi qua
Belarus để về đến nơi trao trả ở Tchernihiv, với hy vọng sẽ gặp lại chồng, người
yêu, con trai hoặc em trai. Đoàn công-voa kỳ này chỉ đưa về những tù binh dưới
25 tuổi. Một phụ nữ nhìn thấy vị hôn phu, đầu cúi xuống, đôi má hóp, bơi trong
chiếc áo khoác màu nhà binh rộng thùng thình, nhưng anh tiến về phía bệnh viện
nơi đón tiếp mà không nhận ra cô. Những người đi đón hô to số hiệu đơn vị người
thân, hy vọng có được đồng đội cho biết thông tin, nhưng các quân nhân được thả,
gầy yếu với cặp mắt trũng sâu, hầu như chẳng nghe hay nhìn thấy gì.
Có
đến 90 % tù binh được trao trả đã bị tra tấn tại Nga, tình trạng hết sức thảm hại
cả về thể chất lẫn tinh thần. Thường xuyên có những tù binh qua đời chỉ vài tuần
sau khi được hồi hương. Ngay khi bị đưa vào trại giam Nga, họ bị đánh đập có
khi đến 12 tiếng đồng hồ, bị đánh thức hai lần trong đêm để không ngủ được, bị
buộc phải đứng suốt ngày, đi bộ trong tình trạng phải cúi khom với đôi tay bị
trói lưng, bỏ đói, biệt giam lâu ngày…
Tra
tấn là phổ biến ở trại tạm giam, nhà tù hay bất kỳ nơi nào như trong hầm tối, kể
cả với thường dân. Chẳng hạn ở trại tạm giam số 2 ở Volgograd, việc thẩm vấn diễn
ra như thời Xô-viết với trò « Tapik », quấn dây điện vào bộ phận sinh dục hay
toàn thân người tù để hành hạ nhưng bị buộc phải hô lên « Chúng tôi hạnh phúc »
… Kinh khủng nhất là nhà tù số 2 ở Tangarod gần Rostov trên sông Đông. Trong đợt
trao trả 1.000 tù binh cuối tháng Năm, các bác sĩ phát hiện một thương binh
Ukraina đã bị phẫu thuật viên Nga dùng dao mổ điện khắc lên bụng dòng chữ «
Slava Rossii » (Vinh quang cho Nga). Hoặc một tù binh khác bị các quản giáo ở
Donetsk khắc lên trán một chữ thập quốc xã.
Hòa
ước Armenia-Azerbaijan : Mỹ dẫm chân lên sân sau của Nga
Không
chỉ với Ukraina, Washington còn đứng ra dàn xếp để chấm dứt một cuộc xung đột
khác. Les Echos nhận xét « Armenia-Azerbaïdjan : Thỏa thuận báo hiệu một thế trận
địa chính trị mới ở vùng Kavkaz ». Le Monde cho rằng « Trump dẫm chân lên sân
sau của Putin ». Sau nhiều thập niên chiến tranh, Armenia và Azerbaijan đã ký
hòa ước tại Washington hôm thứ Sáu. Qua thỏa thuận này, Mỹ sẽ kiểm soát được một
con đường thương mại Á-Âu chiến lược : việc phát triển, quản trị và an ninh được
giao cho Hoa Kỳ trong 99 năm.
Lần
đầu tiên trong lịch sử Kavkaz, các đơn vị tư nhân Mỹ thâm nhập được khu vực cho
đến nay vẫn do Nga thống trị, với việc thành lập một khu trung chuyển xuyên qua
Armenia, nối Azerbaijan với vùng đất hẻo lánh Nakhitchevan ở phía tây. Khu vực
này sẽ được đặt tên là « Con đường Trump vì hòa bình và thịnh vượng quốc tế »
(Trump Route for International Peace and Prosperity, viết tắt là TRIPP). Hoa Kỳ
có thể dấn lên tại vùng đất mang tính chiến lược và giàu tài nguyên dầu khí.
Đây là cái tát cho Nga và Iran, những nước từ lâu vẫn phản đối hành lang này.
Tuy nhiên, vấn đề nhạy cảm là Thượng Karabakh không được nhắc đến. Le Monde cho
rằng nhân lúc Matxcơva bị yếu đi ở Armenia và Azerbaijan, Washington đã đâm sau
lưng Vladimir Putin, vài ngày trước cuộc gặp với Donald Trump.
No comments:
Post a Comment